Policjanci wygrywają w sprawach o ekwiwalent za niewykorzystany urlop

• Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (WSA) w Gliwicach z dnia 6 lipca 2022 r., III SA/Gl 1292/21.
• Sporna treść przepisu ustawy o Policji - jaka?
• 1/30 czy 1/21 za dzień urlopu przy ekwiwalencie - jak liczyć?
• Jaki jest cel ekwiwalentu?
• Co można zarzucić policji?
• Wypłata ekwiwalentu musi być zgodna z Konstytucją RP

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (WSA) w Gliwicach z dnia 6 lipca 2022 r., III SA/Gl 1292/21.

W ostatnim czasie zapadł kolejny korzystny wyrok dla policjanta w sprawie naliczenia ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy (wyrok WSA w Gliwicach z dnia 6 lipca 2022 r., III SA/Gl 1292/21).

Podobnie jak w wielu innych tak i w tej sprawie policjant zaskarżył decyzję Komendanta Miejskiego Policji a następnie Komendanta Wojewódzkiego Policji w przedmiocie odmowy wypłaty ekwiwalentu za niewykorzystany urlop. W wyroku WSA uchylił zaskarżone decyzje. Sprawy dotyczą odmowy ponownego naliczenia i wypłaty wyrównania ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy oraz rekompensaty za czas służby przekraczający 40 godzin w tygodniu w 3 miesięcznym okresie rozliczeniowym, w związku ze zwolnieniem ze służby w Policji. Policjanci w tych sprawach wnosili o wydanie decyzji z uwzględnieniem treści orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z 30 października 2018 r. sygn. akt K 7/15, opublikowanym w dniu 6 listopada 2018 r. (Dz.U. z 2018 r. poz. 2102) jednak policja nie chce (czy też nie może) respektować treści tego wyroku, interpretując go na swoją korzyść. 

Sporna treść przepisu ustawy o Policji - jaka?

Sporna i niezgodna z Konstytucją treść przepisów ustawy o Policji brzmi: "Przepis art. 115a ustawy zmienianej w art. 1 w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą stosuje się do spraw dotyczących wypłaty ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy lub dodatkowy wszczętych i niezakończonych przed dniem 6 listopada 2018 r. oraz do spraw dotyczących wypłaty ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy lub dodatkowy policjantowi zwolnionemu ze służby od dnia 6 listopada 2018 r. Ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop wypoczynkowy lub dodatkowy za okres przed dniem 6 listopada 2018 r. ustala się na zasadach wynikających z przepisów ustawy zmienianej w art. 1 w brzmieniu obowiązującym przed dniem 6 listopada 2018 r. Przy obliczaniu wysokości ekwiwalentu pieniężnego przysługującego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy lub dodatkowy za rok 2018 określa się proporcję liczby dni niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego lub dodatkowego przysługującego przed dniem 6 listopada 2018 r. oraz od dnia 6 listopada 2018 r.”.

1/30 czy 1/21 za dzień urlopu przy ekwiwalencie - jak liczyć?

Analizując różne sprawy wniesione przed WSA można stwierdzić, że skarżący policjanci podzielają stanowisko wyrażone w wyroku TK, który orzekł, że art. 115a ustawy o Policji w zakresie, w jakim ustala wysokość ekwiwalentu pieniężnego za 1 dzień niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego lub dodatkowego w wymiarze 1/30 części miesięcznego uposażenia, jest niezgodny z art. 66 ust. 2 w związku z art. 31 ust. 3 zdanie drugie Konstytucji RP.

Ponadto zgodnie z aktualnie obowiązującą wersją przepisu art. 115a ustawy o Policji, ekwiwalent pieniężny za 1 dzień niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego lub dodatkowego ustala się w wysokości 1/21 części miesięcznego uposażenia zasadniczego wraz z dodatkami o charakterze stałym należnego policjantowi na ostatnio zajmowanym stanowisku służbowym.

Jaki jest cel ekwiwalentu?

Ekwiwalent będący substytutem niewykorzystanego urlopu powinien odpowiadać wartości tego świadczenia w naturze. Świadczeniem ekwiwalentnym za przepracowany dzień urlopu jest wynagrodzenie za jeden dzień roboczy.

Jak wskazał TK, prawo do ekwiwalentu pieniężnego z tytułu niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego lub dodatkowego nabywane jest w sytuacji zwolnienia ze służby. Celem ekwiwalentu jest zrekompensowanie funkcjonariuszowi Policji faktycznej niemożności wykorzystania przysługującego mu urlopu, co stanowi urzeczywistnienie konstytucyjnie zagwarantowanych corocznych płatnych urlopów. Na skutek okoliczności niezależnych od funkcjonariusza może dojść do sytuacji, w której nie zdołał on wykorzystać urlopu przed ustaniem stosunku służbowego. Wówczas jedyną formą rekompensaty za niewykorzystany urlop jest przewidziany przez ustawodawcę ekwiwalent pieniężny.

Co można zarzucić policji?

W sprawach doszło do naruszenia zasady praworządności i prowadzenia postępowania w sposób sprzeczny z obowiązującymi normami prawnymi.

Zwykle w sprawach zarzucano organom naruszenie art. 115a ustawy o Policji w zw. z art. 7, art. 8 ust. 2, art. 66 ust. 2 oraz art. 178 ust. 1 i 190 ust. 3 i 4 Konstytucji RP w zw. z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego, poprzez błędną ich wykładnię polegającą na przyjęciu, że ww. wyrok Trybunału Konstytucyjnego rodzi skutki ex nunc (od teraz) i nie ma wpływu na sytuację skarżących policjantów, a dotyczy tylko stanów faktycznych powstałych po 6 listopada 2018 r. (data publikacji wyroku), czyli osób zwalnianych obecnie ze służby i korzystających z uprawnienia określonego w kwestionowanym art. 115a ustawy o Policji, a nie jak w przypadku skarżących w chwili zwolnienia ze służby, które nastąpiło przed wydaniem wyroku, przed 6 listopada 2018 r.

Prawidłowa wykładnia prowadzi do wniosku, że przedmiotowy wyrok Trybunału Konstytucyjnego ma skutki ex tunc (z mocą wsteczną), obejmując swoim zakresem działania również sytuację skarżących jako funkcjonariuszy Policji zwolnionych ze służby przed datą wydania tego wyroku.

Wypłata ekwiwalentu musi być zgodna z Konstytucją RP

Jak wskazuje się w orzecznictwie sądów administracyjnych, nie ma żadnych prawnych przesłanek, by ograniczyć uprawnienie funkcjonariuszy Policji do uzyskania pełnego, odpowiadającego wymogom konstytucyjnym ekwiwalentu za niewykorzystany urlop w zależności od kryterium daty zwolnienia ze służby, o ile zwolnienie to nastąpiło po wejściu w życie zakwestionowanego przez Trybunał Konstytucyjny art. 115a ustawy o Policji (por. cyt. wyrok WSA w Gorzowie Wlk. z 8 sierpnia 2019 r. i powołane tam wyroki: WSA w Gdańsku z dnia 4 lipca 2019 r., III SA/Gd 313/19 oraz z dnia 19 czerwca 2019 r., III SA/Gd 312/19). Niewątpliwe jest, iż wyrok TK ma charakter wyroku zakresowego. Po jego wydaniu obowiązkiem ustawodawcy była zmiana niekonstytucyjnej części tego przepisu ustawy o Policji.

Pozostaje czekać na prawomocne wyroki w II instancji wydane przez NSA, ponieważ policja odwołuje się od niekorzystnych dla niej wyroków wydanych przez WSA.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz.U.2021.1882 t.j.)