Niewprawidłowe wydawanie środków z ZFŚS

Podstawowym aktem prawa powszechnego zawierającym regulacje w zakresie sposobu wydatkowania środków ZFŚŚ jest ustawa z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (DzU z 1996 r. nr 70, poz. 335 ze zm. – zwana dalej ustawą).

W art. 1 ustawy wskazuje się, że środki funduszu powinny być przeznaczone na finansowanie działalności socjalnej, przez którą rozumie się usługi świadczone przez pracodawców na rzecz różnych form wypoczynku, działalności kulturalno-oświatowej, sportowo-rekreacyjnej, udzielanie pomocy materialnej i rzeczowej lub finansowej, a także zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe na warunkach określonych umową (art. 2 pkt 1 ustawy).

Ustawa wyklucza więc udzielanie pracownikom innych świadczeń w związku z zatrudnieniem, których przyznanie leżałoby w interesie pracodawcy, np. finansowanie kosztów przejazdu pracowników do pracy, finansowanie działalności stołówki zakładowej, dofinansowanie szkoleń i kursów dla pracowników.

Przyznawanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z funduszu uzależnia się od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z funduszu.

Konkretyzacja działalności socjalnej, czyli przyznawanie konkretnych usług i świadczeń z funduszu, następuje w regulaminie zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Zgodnie z art. 8 ust. 2 zasady i warunki korzystania z usług i świadczeń finansowanych z funduszu oraz zasady przeznaczania środków funduszu na poszczególne cele i rodzaje działalności socjalnej określa pracodawca w regulaminie ustalanym zgodnie ze związkami zawodowym (art. 27 ust. 1 albo art. 30 ust. 5 ustawy o związkach zawodowych – zwanej dalej uzz).

Pracodawca, u którego nie działa zakładowa organizacja związkowa, uzgadnia regulamin z pracownikiem wybranym przez załogę do reprezentowania jej interesów.

Zgodnie z art. 27 ust. 2 uzz przyznawanie pracownikom (i innym osobom uprawnionym na podstawie postanowień regulaminu) świadczeń z funduszu dokonywane jest w uzgodnieniu z zakładową organizacją związkową (lub zakładowymi organizacjami związkowymi). Oznacza to, że każdy indywidualny przypadek przyznania osobie uprawnionej środków z funduszu, a także ustalenie wysokości, wymaga uzgodnienia ze związkami zawodowymi.

Przykład:

Pracodawca przyznał samodzielnie świadczenia dla pracowników – pomoc rzeczową dla osób znajdujących się w trudnej sytuacji. Czy takie działanie może spowodować konieczność zwrotu środków na rzecz funduszu?