Jakie obowiązki ma pracodawca, gdy pracownik przechodzi na świadczenie przedemerytalne

Wysyłając pracownika na świadczenie przedemerytalne, pracodawca powinien pamiętać o tym, że osoba ubiegająca się o takie świadczenie musi spełnić również inne warunki dotyczące stażu ubezpieczeniowego, a w niektórych przypadkach - odpowiedniego wieku przedemerytalnego. Po zwolnieniu z pracy w okolicznościach przewidzianych w przepisach nabędzie ona prawo do świadczenia przedemerytalnego, jeśli spełni pozostałe warunki, w tym m.in. będzie pobierała przez określony czas zasiłek dla bezrobotnych, a wniosek o to świadczenie złoży do ZUS w odpowiednim terminie.

Jestem kadrową w firmie, wobec której niedawno sąd wydał postanowienie o ogłoszeniu upadłości z możliwością zawarcia układu. W związku z tym konieczne będzie zwolnienie kilku pracowników. Jeden z nich będzie spełniał warunki wymagane do przyznania świadczenia przedemerytalnego, gdyż ma w sumie ponad 40-letni staż pracy. Czy biorąc pod uwagę fakt, że ma dopiero 57 lat, będzie mógł w takiej sytuacji ubiegać się o to świadczenie?

Jeśli pracownik spełni wszystkie wymagane warunki do przyznania świadczenia przedemerytalnego, będzie mógł uzyskać to świadczenie niezależnie od osiągniętego wieku, ponieważ zwolnienie z pracy nastąpiło z powodu ogłoszenia upadłości pracodawcy.

Świadczenie przedemerytalne przysługuje m.in. pracownikom zwalnianym z zakładów pracy, których stosunek pracy został rozwiązany w związku z niewypłacalnością lub likwidacją pracodawcy w rozumieniu przepisów ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, czyli w sytuacji, gdy sąd upadłościowy wydał postanowienie o:
- ogłoszeniu upadłości pracodawcy obejmującej likwidację majątku dłużnika,
- ogłoszeniu upadłości pracodawcy z możliwością zawarcia układu,
- oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości pracodawcy, ponieważ jego majątek nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania,
- oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości w razie stwierdzenia, że majątek dłużnika jest obciążony hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym lub hipoteką morską w takim stopniu, że pozostały jego majątek nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania.

Niewypłacalność pracodawcy dotyczy także sytuacji, kiedy pracodawca nie zaspokaja roszczeń pracowniczych z powodu braku środków finansowych m.in., gdy:
- sąd upadłościowy wyda postanowienie o umorzeniu postępowania upadłościowego z określonych powodów,
- organ założycielski podejmie decyzję o wdrożeniu postępowania likwidacyjnego wobec przedsiębiorstwa państwowego, jeżeli likwidacja nie jest skutkiem przekształcenia, łączenia lub podziału przedsiębiorstwa,
- sąd orzeknie rozwiązanie spółki handlowej.

Aby uzyskać prawo do świadczenia przedemerytalnego nie zawsze konieczne jest osiągnięcie odpowiedniego wieku emerytalnego. Należy w tym przypadku udowodnić długi staż ubezpieczeniowy, który wynosi 34 lata dla kobiet lub 39 lat dla mężczyzn, najpóźniej 31 grudnia roku poprzedzającego rozwiązanie stosunku pracy lub stosunku służbowego. Osoby ubiegające się o świadczenie przedemerytalne na tej podstawie muszą być zatrudnione co najmniej przez 6 miesięcy u pracodawcy, który rozwiązał z nimi stosunek pracy z tych właśnie przyczyn.

WAŻNE!
Sześciomiesięczny okres zatrudnienia nie musi być nieprzerwany, ale łącznie musi wynosić 6 miesięcy.
Do uzyskania świadczenia przedemerytalnego konieczne jest również spełnienie ogólnych warunków przewidzianych dla wszystkich osób ubiegających się o to świadczenie, tj.:
- zarejestrowanie się w powiatowym urzędzie pracy, a następnie pobieranie przez 6 miesięcy zasiłku dla bezrobotnych,
- brak odmowy przyjęcia propozycji zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, a także zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych składanych przez urząd pracy w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych (chyba że odmowa była uzasadniona),
- złożenie wniosku o świadczenie przedemerytalne w ciągu 30 dni od dnia, w którym powiatowy urząd pracy wydał dokument poświadczający 6-miesięczny okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych.

---

Firma, w której prowadzę sprawy kadrowe, zamierza ogłosić upadłość. W związku z tym będziemy musieli zwolnić część załogi. W pierwszej kolejności chcielibyśmy rozwiązać umowy o pracę z osobami, które mogłyby zaraz po zwolnieniu nabyć uprawnienia do emerytury lub świadczenia przedemerytalnego. Dwie pracownice ukończą za kilka miesięcy 56 lat i mają ponad 25-letni staż pracy. Czy będą mogły uzyskać świadczenie przedemerytalne?
Pracownice po ukończeniu wymaganego wieku 56 lat mogą uzyskać prawo do świadczenia przedemerytalnego, jeżeli po rozwiązaniu stosunku pracy uzyskają status osoby bezrobotnej i przez 6 miesięcy będą pobierać zasiłek dla bezrobotnych.

Prawo do świadczenia przedemerytalnego mogą uzyskać również pracownicy, których stosunek pracy lub stosunek służbowy został rozwiązany w związku z niewypłacalnością lub likwidacją pracodawcy, jeżeli ukończyli wiek co najmniej 56 lat w przypadku kobiet lub 61 lat w przypadku mężczyzn oraz udowodnili okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn.

Pracownik, który będzie ubiegał się o świadczenie przedemerytalne, musi być zatrudniony lub pozostawać w stosunku służbowym przez okres co najmniej 6 miesięcy u pracodawcy, który następnie uległ likwidacji lub stał się niewypłacalny. Wszystkie te warunki muszą być spełnione do dnia rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego.

Pracownicy muszą również spełnić ogólne wymagania przewidziane dla osób ubiegających się o świadczenie przedemerytalne, m.in. pobierać przez przynajmniej 6 miesięcy zasiłek dla bezrobotnych oraz złożyć do ZUS wniosek o to świadczenie w odpowiednim terminie.

Przedsiębiorstwo, w którym jestem kadrową, zamierza niedługo przeprowadzić zwolnienia grupowe. Pracownicy mający ponad 50 lat, którzy nie mogą jeszcze nabyć uprawnień emerytalnych, zwracają się do mnie z pytaniami, czy w takiej sytuacji będą mogli przejść na świadczenie przedemerytalne. Czy w ich przypadku jest możliwość uzyskania tego świadczenia?
Rozwiązanie stosunku pracy w ramach zwolnień grupowych stworzy byłym pracownikom możliwość uzyskania świadczenia przedemerytalnego.

Prawo do świadczenia przedemerytalnego mogą nabyć również osoby, których stosunek pracy lub stosunek służbowy został rozwiązany z przyczyn dotyczących zakładu pracy. Chodzi o sytuacje, gdy stosunek pracy lub stosunek służbowy:
- został rozwiązany z przyczyn niedotyczących pracowników, zgodnie z przepisami o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników lub zgodnie z przepisami Kodeksu pracy (w przypadku rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z takich samych przyczyn, ale u pracodawcy zatrudniającego mniej niż 20 pracowników),
- został rozwiązany z powodu ogłoszenia upadłości pracodawcy, jego likwidacji lub likwidacji stanowiska pracy z przyczyn ekonomicznych, organizacyjnych, produkcyjnych lub technologicznych,
- wygasł w przypadku śmierci pracodawcy lub na mocy przepisów szczególnych w wyniku przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę i niezaproponowania przez tego pracodawcę nowych warunków pracy i płacy.

Osoba, której stosunek pracy lub stosunek służbowy został rozwiązany z wymienionych przyczyn, może uzyskać świadczenie przedemerytalne, jeśli do dnia zwolnienia z pracy ukończyła co najmniej 55 lat (kobieta) lub 60 lat (mężczyzna), udowodniła okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze co najmniej 30 lat dla kobiet lub 35 lat dla mężczyzn oraz była zatrudniona przez co najmniej 6 miesięcy u pracodawcy, z którym nastąpiło rozwiązanie stosunku pracy lub stosunku służbowego. Konieczne jest też spełnienie (wcześniej opisanych) ogólnych warunków wymaganych od wszystkich osób ubiegających się o świadczenie przedemerytalne.

Pracownik, którego niedawno zwolniliśmy z pracy, zwrócił się do nas z pytaniem, czy będzie mu przysługiwało świadczenie przedemerytalne. Przeżywamy poważne kłopoty finansowe i niedługo ma się rozpocząć postępowanie likwidacyjne naszej firmy. Pracownik ma 58 lat, ale udowodnił dotychczas ponad 40 lat okresów składkowych i nieskładkowych. Czy po likwidacji naszej firmy będzie mógł uzyskać świadczenie przedemerytalne?

Stosunek pracy został rozwiązany przed wszczęciem postępowania likwidacyjnego, dlatego były pracownik nie uzyska prawa do świadczenia przedemerytalnego w związku z likwidacją zakładu pracy.

Jeżeli pracownik został zwolniony z pracy z przyczyn dotyczących pracodawcy, to ma możliwość uzyskania świadczenia przedemerytalnego bez względu na osiągnięty wiek. W tym przypadku musi udowodnić dłuższy staż ubezpieczeniowy, który wynosi co najmniej 35 lat (dla kobiet) lub 40 lat (dla mężczyzn). Także w tym przypadku pracownik musi spełnić wszystkie inne warunki wymagane od wszystkich osób do przyznania świadczenia.

Bardzo ważne dla uzyskania prawa do świadczenia przedemerytalnego (w każdym przypadku) jest to, kiedy nastąpiło rozwiązanie stosunku pracy.

ZUS stoi na stanowisku, że zwolnienie z pracy musi być następstwem wskazanych w przepisach szczególnych okoliczności.

WAŻNE!Rozwiązanie umowy o pracę przed dniem wszczęcia postępowania likwidacyjnego lub wystąpienia niewypłacalności pracodawcy nie daje uprawnień do świadczenia przedemerytalnego z tego tytułu.

Jeżeli umowa o pracę lub stosunek służbowy zostały rozwiązane przed dniem wszczęcia postępowania likwidacyjnego lub wystąpienia niewypłacalności pracodawcy, to ZUS uzna, że rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło z innego powodu, niż uprawniające do świadczenia przedemerytalnego.

---

Zamierzamy wysłać jednego z pracowników na świadczenie przedemerytalne. W przepisach znajduje się pojęcie okresu uprawniającego do emerytury, który musi udowodnić osoba ubiegająca się o świadczenie przedemerytalne. Czy chodzi tylko o okresy składkowe i nieskładkowe, czy ZUS zalicza również w tym przypadku okresy pracy na roli? Tylko po doliczeniu tych okresów pracownik będzie miał wymagany 25-letni staż.
Jeśli okres pracy w gospodarstwie rolnym spełnia wymagania przewidziane w przepisach emerytalnych, to ZUS doliczy go do stażu ubezpieczeniowego pracownika.

Za okres uprawniający do emerytury uważa się okres ustalony na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Oznacza to, że w tym przypadku wliczeniu podlegają:
- okresy składkowe,
- okresy nieskładkowe ograniczone do 1/3 udowodnionych okresów składkowych,
- okresy ubezpieczenia za granicą, jeżeli tak stanowią umowy międzynarodowe.

Jeżeli wymienione okresy są krótsze od wymaganego stażu ubezpieczeniowego, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego stażu ZUS zalicza:
- okresy ubezpieczenia społecznego rolników, za które opłacono składki przewidziane w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników,
- okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego po ukończeniu 16. roku życia, przypadające przed 1 lipca 1977 r.,
- okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16. roku życia, przypadające przed 1 stycznia 1983 r.

ZUS uwzględnia okresy rolne tylko wtedy, gdy nie zostały zaliczone do okresów, od których zależy prawo do emerytury lub renty na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników. Okresy te nie mogą się również czasowo pokrywać z okresami składkowymi i nieskładkowymi.

Ze względu na likwidację stanowiska pracy z przyczyn ekonomicznych zamierzamy zwolnić pracownika, który przez ponad 15 lat pracował u nas przy produkcji azbestu. Pracownik ma obecnie 55 lat oraz 26 udowodnionych lat składkowych i nieskładkowych. Czy w związku z tym uzyska świadczenie przedemerytalne?
Jeśli do końca 1999 r. pracownik przepracował przynajmniej 10 lat w wymienionych w przepisach zakładach produkujących azbest, to po spełnieniu pozostałych warunków będzie mógł uzyskać świadczenie przedemerytalne bez względu na wiek.

Odrębną możliwość uzyskania świadczenia przedemerytalnego mają osoby, które były w przeszłości zatrudnione przy produkcji azbestu ze względu na szczególnie szkodliwy charakter pracy, jaką wykonywały.

Chodzi o pracowników, którzy 28 września 1997 r. byli zatrudnieni w zakładach wymienionych w załącznikach 2 i 3 do ustawy o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest, w przedsiębiorstwach powstałych w wyniku przekształcenia, podziału lub połączenia tych zakładów lub w przedsiębiorstwach korzystających z ich majątku do czasu zaprzestania produkcji wyrobów zawierających azbest i oczyszczenia tych zakładów z azbestu lub też w innych przedsiębiorstwach (w przypadku oddelegowania do nich i wykonywania stale pracy na terenie ww. zakładów lub przedsiębiorstw). Osoby te mogą uzyskać świadczenie przedemerytalne, jeśli:
- rozwiązały stosunek pracy z ostatnim pracodawcą z przyczyn dotyczących zakładu pracy w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy,
- spełniają warunki do uzyskania statusu osoby bezrobotnej i prawa do zasiłku dla bezrobotnych,
- mają staż ubezpieczeniowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmniej 10 lat zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy w zakładach produkujących azbest.

Do 10-letniego okresu zatrudnienia ZUS wlicza tylko okresy do 31 grudnia 1999 r., w tym również okresy pobierania wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy oraz świadczeń pieniężnych na wypadek choroby i macierzyństwa. Nie podlegają natomiast wliczeniu okresy przebywania na urlopie bezpłatnym.


Podstawa prawna:
- art. 2 ustawy z 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych (DzU nr 120, poz. 1252),
- art. 2 ust. 1 pkt 29 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (DzU nr 99, poz. 1001 ze zm.),
- art. 3 i art. 8 ustawy z 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (DzU nr 158, poz. 1121),
- art. 6 ustawy z 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest (DzU z 2004 r. nr 3, poz. 20 ze zm.),
- art. 5-9, art. 8 i art. 10-11 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2004 r. nr 39, poz. 353 ze zm.).