Odprawy ze zwolnień grupowych - jak je wypłacać

Używane bardzo często w praktyce sformułowanie „odprawa ze zwolnień grupowych” jest często mylące. Świadczenie to przysługuje każdemu pracownikowi (choćby była to jedna osoba) zwalnianemu z przyczyn, które go nie dotyczą, jeśli pracodawca zatrudnia więcej niż 20 osób. Odprawę należy wypłacić w dniu następującym po dniu rozwiązania stosunku pracy.

Wysokość odprawy zależy od zakładowego stażu pracy.

Pracownikowi w związku z rozwiązaniem stosunku pracy w ramach grupowego zwolnienia przysługuje odprawa pieniężna w wysokości:

• 1-miesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 2 lata,
• 2-miesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy od 2 do 8 lat,
• 3-miesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy ponad 8 lat.

Limit 20 osób nakazujący pracodawcy stosowanie przepisów ustawy o zwolnieniach grupowych dotyczy konkretnych osób (liczonych per capita), a nie sumy etatów. Liczby tej nie powiększają jednak osoby zatrudnione na podstawie umów cywilnoprawnych.

Przy ustalaniu okresu zatrudnienia koniecznego do nabycia prawa do odprawy wlicza się w zasadzie tylko okres pracy u danego pracodawcy. Zgodnie z ustaloną praktyką wlicza się jednak pracownikowi również okres zatrudnienia u poprzedniego pracodawcy, jeżeli zmiana nastąpiła na zasadach określonych w art. 23¹ k.p. (przejęcie pracodawcy), a także w innych przypadkach, gdy nowy pracodawca jest następcą prawnym w stosunkach pracy nawiązanych przez poprzednika.

Wysokość odprawy jest uzależniona wprost od wysokości pensji, jednak nie może przekraczać 15-krotnego minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu rozwiązania stosunku pracy (w 2012 r. jest to kwota 22 500 zł). Odprawa przysługuje pracownikowi za przepracowany okres pracy i nie jest ona odszkodowaniem, co nie pozwala na jej zaliczenie na poczet innych roszczeń pracownika wobec pracodawcy. W istocie odprawy ze zwolnień grupowych nie można dopatrywać się charakteru odszkodowawczego, gdyż jest ona mierzona okresem świadczenia pracy na rzecz zakładu, a nie uszczerbkiem majątkowym pracownika, związanym z utratą pracy i koniecznością poszukiwania innego zatrudnienia. Wszelkie odszkodowania, np. za niezgodne z prawem rozwiązanie stosunku pracy, czy też należne w związku z innymi szkodami wyrządzonymi przez pracodawcę, są zatem liczone oddzielnie.

Przy odszkodowaniu warto wskazać na uchwałę Sądu Najwyższego z 13 grudnia 1990 r., w której wskazano, że odprawa pieniężna przysługuje pracownikowi, z którym rozwiązano stosunek pracy z przyczyn go niedotyczących, niezależnie od zasądzonego na jego rzecz odszkodowania na podstawie art. 45 § 2 w zw. z art. 47 k.p. Wypowiedzenie umowy o pracę z określonych w ustawie przyczyn niedotyczących pracownika nie ma cech bezprawności działania pracodawcy i nie stanowi sankcji przewidzianej prawem w razie nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy przez zakład pracy. Odprawa nie jest naprawieniem szkody lub straty, jaką pracownik poniósł w związku z bezprawnym pozbawieniem go zatrudnienia. Potwierdza to tezę o możliwości dochodzenia odszkodowań niezależnie od wypłaconej odprawy ze zwolnień grupowych.