Wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy przez ZUS

Szczególny tryb odwoławczy, mający zastosowanie do niektórych decyzji ZUS, wynika wprost z przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (art. 83 ust. 4 u.s.u.s.) i Kodeksu postępowania administracyjnego (art. 16 ust. 1 k.p.a.).

Tylko określony rodzaj decyzji

Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych daje prawo do wnioskowania o ponowne rozpatrzenie sprawy w przypadku decyzji:

• przyznających świadczenie w drodze wyjątku (lub częściej – od decyzji odmawiającej przyznania takiego świadczenia). Chodzi tu o świadczenia wskazane w ustawie o emeryturach i rentach z FUS – dotyczą one emerytur bądź rent przyznawanych przez Prezesa ZUS w przypadku, gdy ubezpieczony (lub osierocony po nim członek rodziny) nie spełnia wszystkich określonych ustawą warunków do uzyskania emerytury bądź renty na zasadach ogólnych. Mogą być one przyznane, gdy ze względu na całkowitą niezdolność do pracy lub wiek wnioskujący nie może podjąć działalności zarobkowej i nie posiada w związku z tym niezbędnych środków utrzymania,
• w sprawach o umorzenie należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne. Umorzenie co do zasady dotyczy należności, co do których została stwierdzona całkowita ich nieściągalność. W szczególnych przypadkach ZUS może umorzyć zadłużenie, mimo braku stwierdzenia całkowitej nieściągalności długu.

W sprawach tego rodzaju nie przysługuje stronie odwołanie od decyzji ZUS na ogólnych zasadach wskazanych w art. 83 ust. 2 ustawy systemowej (czyli odwołanie do sądu cywilnego). W tych przypadkach ustawa wskazuje dodatkową procedurę poprzedzającą skierowanie sprawy do sądu.

Wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy

Pierwszym etapem prowadzącym do zmiany lub uchylenia decyzji ZUS w sprawach o przyznanie świadczenia w drodze wyjątku lub umorzenia należności z tytułu składek jest złożenie wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy. Składa się go do organu wyższego stopnia w stosunku do organu, który wydał pierwszą decyzję.

Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych wskazuje, że w postępowaniu administracyjnym organem wyższego stopnia w stosunku do jednostek organizacyjnych ZUS (inspektoratów, oddziałów) jest Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy należy zatem skierować do Prezesa ZUS, pamiętając jednak, że jest on jako osoba tylko adresatem wniosku. Rozstrzygnięcia w sprawie dokonuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych jako organ.

Z punktu widzenia wnioskodawcy (najczęściej płatnika bądź ubezpieczonego) istotne jest to, że nie ma możliwości, aby sprawę skierować na drogę postępowania sądowo-administracyjnego, jeżeli nie wyczerpie się wcześniej wszystkich innych przewidzianych prawem środków odwoławczych. A zatem złożenie wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy jest warunkiem niezbędnym, aby – w razie potwierdzenia niekorzystnego rozstrzygnięcia – sprawa mogła trafić na wokandę sądu administracyjnego.