Choroby neurologiczne a niepełnosprawność. Co z orzeczeniem po zmianach wytycznych dla komisji orzeczniczych w 2025 r.?

Kinga Piwowarska
Doktor nauk prawnych, adwokat, adiunkt na Wydziale Prawa, Administracji i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Andrzeja Frycza Modrzewskiego w Krakowie w Katedrze Prawa Pracy i Zabezpieczenia Społecznego.
rozwiń więcej
choroby neurologiczne, niepełnosprawność, 2025 / Choroby neurologiczne a niepełnosprawność. Co z orzeczeniem po zmianach wytycznych dla komisji orzeczniczych w 2025 r.? / Shutterstock

Na jakie choroby neurologiczne można dostać orzeczenie o niepełnosprawności? Co klasyfikuje się jako niepełnosprawność neurologiczną? Jaki symbol niepełnosprawności oznacza choroby neurologiczne? Czy na nerwicę można dostać orzeczenie o niepełnosprawności?

rozwiń >

W przypadku określonych niepełnosprawności fizycznych i psychicznych można dostać orzeczenie o niepełnosprawności. Możliwe jest otrzymanie orzeczenia ze stopniem lekkim, umiarkowanym czy znacznym. W przypadku chorób neurologicznych, które dość często mają miejsce w stosunku do osób z niepełnosprawnościami orzekany jest zwykle znaczny stopień, ze względu na naprawdę poważne problemy zdrowotne tych osób, ogólnie związane z głową, które mają wpływ na inne narządy i funkcje organizmu.

Autopromocja

Jakie są stopnie niepełnosprawności 2025 i 2026?

W 2025 r. i wydaje się, że 2026 r. tak pozostanie, ponieważ nie są planowane zmiany w tym zakresie wyróżnia się: lekki, umiarkowany i znaczny stopień niepełnosprawności. Uszczegóławiając, trzeba wskazać, że to ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 44) wskazuje, że orzeczenie o zaliczeniu do:

  • I grupy inwalidów traktowane jest na równi z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności;
  • II grupy inwalidów traktowane jest na równi z orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności;
  • III grupy inwalidów traktowane jest na równi z orzeczeniem o lekkim stopniu niepełnosprawności.

Orzeczenie ustalające stopień niepełnosprawności stanowi także podstawę do przyznania ulg i uprawnień na podstawie odrębnych przepisów, oczywiście najwięcej uprawnień mają osoby ze stopniem znacznym.

Co zaliczamy do chorób neurologicznych?

Do chorób neurologicznych zaliczamy różne schorzenia, mogą to być już tak powszechne sytuacje jak: częste migreny, które przecież dotykają większości nas, jednak istotny jest tutaj ich stopień i rodzaj nasilenia. Łatwo bowiem pomylić częsty ból głowy z migreną. Stopień ból jest bowiem całkiem inny. Kolejną z częstych chorób neurologicznych jest: choroba Alzheimera, następnie choroba Parkinsona, stwardnienie rozsiane, a także padaczka czy wreszcie udar mózgu.

Na jakie choroby neurologiczne można dostać orzeczenie o niepełnosprawności?

Orzeczenie o niepełnosprawności można m.in. dostać na takie choroby neurologiczne jak np. padaczka, stwardnienie rozsiane, stany po udarze, choroby rdzenia kręgowego.

Ważne

Na jakie choroby neurologiczne można dostać orzeczenie o niepełnosprawności?

Konkretyzując i używając bardziej medycznego języka do niepełnosprawności zalicza się choroby neurologiczne takie jak:

  • naczyniopochodny udar mózgu przemijający, odwracalny, dokonany, prowadzący do okresowych lub trwałych deficytów neurologicznych o różnym stopniu nasilenia,
  • guzy centralnego układu nerwowego w zależności od typu, stopnia złośliwości, lokalizacji i powstałych deficytów neurologicznych,
  • pourazowa cerebrastenia i encefalopatia,
  • choroby zapalne ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego prowadzące do trwałych deficytów neurologicznych,
  • choroby układu pozapiramidowego w zależności od stwierdzanych objawów neurologicznych,
  • choroby rdzenia kręgowego,
  • uszkodzenia nerwów czaszkowych i obwodowych o różnej etiologii.

Jaki symbol niepełnosprawności oznacza choroby neurologiczne?

Choroby neurologiczne mają taki symbol niepełnosprawności:10-N.

W społeczeństwie wciąż jest duża nieświadomość praw, trzeba o tym mówi i pisać

Na wielu forach, w wielu komentarzach ale i w codziennych rozmowach z opiekunami czy rodzicami osób z niepełnosprawnością można spotkać się z duża nieświadomością, niewiedzą i całkowitym zdezorientowaniem co przysługuje, z czego, na co można liczyć, co z czym się wyklucza. Przykładowo można znaleźć wpis:

"Drogie Mamy,

dzisiaj mój Franio otrzymał orzeczenie lekarskie o niepełnosprawności z symbolem 10-N (choroby neurologiczne) ze względu na zaburzenia napięcia mięśniowego i asymetrię. Orzeczenie zostało wydane na rok. Z kwitem, który dostałam będę starać się o zasiłek pielęgnacyjny w MOPSie. O co jeszcze pytać? O jakie zasiłki, ulgi czy zniżki mogę się ubiegać? Dziewczyny podpowiedzcie mi, bo w sprawach socjalno-urzędowych jestem nowicjuszem... nigdy nie korzystałam z pomocy państwa, ani żadnych fundacji."

Przyznanie orzeczenia osobie niepełnosprawnej wiąże się z zagwarantowaniem m.in. taki praw jak:

  1. świadczenie pielęgnacyjne (w wypadku osób z punktem 7 i 8 orzeczenia łącznie) – dla opiekunów osób niepełnosprawnych,
  2. zasiłek pielęgnacyjny – wsparcie finansowe dla osób z niepełnosprawnością wymagających opieki,
  3. ulgi podatkowe – np. możliwość odliczenia wydatków na opiekę w ramach ulgi rehabilitacyjnej,
  4. pierwszeństwo w dostępie do usług społecznych i opiekuńczych,
  5. udogodnienia w dostępie do świadczeń zdrowotnych – np. rehabilitacji, leczenia sanatoryjnego,
  6. prawo do Karty Parkingowej – dla osób, które mają również znaczne ograniczenia w poruszaniu się,
  7. dodatkowe wsparcie w edukacji – możliwość uzyskania asystenta w szkole czy indywidualnego toku nauczania.

Poniżej klarowne wyjaśnienie co przysługuje z jakiej instytucji w zakresie osób z niepełnosprawnościami.

Na jakie choroby można dostać orzeczenie o niepełnosprawności?

Orzeczenie o niepełnosprawności można otrzymać na różnorodne choroby związane z ograniczonym czy całkowicie uniemożliwionym fizycznym czy psychicznym funkcjonowaniem organizmu, są to m.in.:

  • choroby układu oddechowego, np. astma, przewlekła obturacyjna choroba płuc, nowotwór płuc
  • choroby neurologiczne, np. padaczka, stwardnienie rozsiane, stany po udarze, choroby rdzenia kręgowego
  • niepełnosprawność ruchowa, w tym wady wrodzone i rozwojowe narządu ruchu
  • upośledzenie umysłowe
  • choroby narządów zmysłów, np. niedosłuch, głuchota, głuchoniemota, ograniczenie pola widzenia, ślepota
  • choroby narządów ruchu, np. choroba zwyrodnieniowa stawów, choroba Parkinsona
  • choroby układu krążenia, np. miażdżyca, choroba wieńcowa, nadciśnienie z powikłaniami
  • choroby układu pokarmowego, np. choroby trzustki, wątroby, choroba Leśniowskiego-Crohna
  • choroby układu moczowo-płciowego, np. choroby nerek, zwyrodnienie nerek, nowotwory złośliwe
  • choroby psychiczne, np. schizofrenia, choroba dwubiegunowa

Choroby neurologiczne a niepełnosprawność. Co z orzeczeniem po zmianach w 2025 r.?

Pod koniec marca 2025 r. ujawniono wytyczne Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych dot. kwalifikowania do niepełnosprawności osób z zespołem Downa. Pełnomocnik Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych Łukasz Krasoń wydał zalecenia dla Wojewódzkich oraz Powiatowych Zespołów ds. Orzekania o Niepełnosprawności, które ułatwią uzyskiwanie orzeczeń o niepełnosprawności osobom z Zespołem Downa i diagnozami genetycznych chorób rzadkich. Od teraz lekarze orzecznicy przed rozpoczęciem pracy otrzymują przekazane wytyczne i zaczynają je realizować podczas orzekania.

Jak podaje strona rządowa: dzieci chorujące na blisko 150 chorób rzadkich w wypadku zwrócenia się przez rodziców do zespołów i udokumentowania schorzenia, otrzymają orzeczenia o niepełnosprawności do ukończenia 16 lat, z uwzględnieniem punktów 7 i 8 orzeczenia. Punkt 7 oznacza konieczność stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji. Z kolei punkt 8 – konieczność stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.

Choroby neurologiczne też znajdują się na liście 150 schorzeń wynikających z załącznika A do wytycznych nr BON-IV.4263.61.2025.SJ, w sytuacji których stwierdzenia:

  • u orzekanego dziecka – istnieje zasadność kwalifikacji do niepełnosprawności z ustaleniem wskazania w pkt 7 (tj. konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji) oraz ustaleniem wskazania w pkt 8 (tj. konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji) na okres do ukończenia 16 roku życia i odpowiednio
  • u osoby powyżej 16 roku życia, która spełnia kryteria kwalifikacji do określonego stopnia niepełnosprawności – istnieje zasadność wydania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności na stałe.

Przykładowe tylko problemy neurologiczne to: zespoły neurozwyrodnieniowe spowodowane gromadzeniem się żelaza w mózgu; wrodzona wielostawowa artrogrypoza pochodzenia neurogennego; neuronalna lipofuscynoza ceroidowa; neurodegeneracja związana z kinazą pantotenianu; genetycznie uwarunkowane (z określonym patogennym wariantem genetycznym) zespoły neurorozwojowe z niepełnosprawnością intelektualną - które też wiążą się z innymi schorzeniami organizmu.

Tak więc po zmianach, po wydaniu wytycznych przez Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych dot. kwalifikowania do niepełnosprawności osób z zespołem Downa dla Wojewódzkich oraz Powiatowych Zespołów ds. Orzekania o Niepełnosprawności, które ułatwią uzyskiwanie orzeczeń o niepełnosprawności sytuacja osób z chorobami neurologicznymi nie uległa pogorszeniu i wciąż mogą otrzymywać orzeczenie o niepełnosprawności.

Kadry
Dobrostan zaczyna się w pracy. Znaczenie integracji życia zawodowego i osobistego dla kondycji psychicznej pracowników
10 kwi 2025

Coraz więcej firm przekonuje się, że dbałość o dobrostan pracowników nie jest tylko modnym hasłem, ale realnym czynnikiem wpływającym na zaangażowanie, zaufanie i wyniki biznesowe. Na znaczeniu zyskuje także integracja życia zawodowego i osobistego. Jak zatem stworzyć kulturę organizacyjną, w której pracownicy mają przestrzeń do dbania o swoje zdrowie psychiczne?

Osoby niepełnosprawne: Co się należy za I, II i III stopień niepełnosprawności?
10 kwi 2025

Zgodnie z ustawą o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych wyróżniamy trzy stopnie niepełnosprawności: lekki, umiarkowany i znaczny. Osoby, które uzyskają orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności, będą mieć dostęp do najszerszej gamy form wsparcia oraz ulg.

Uprawnienia pracownika a staż pracy
10 kwi 2025

Od stażu pracy – zarówno zakładowego, jak i ogólnego – zależne są uprawnie pracownicze. Obecnie do stażu pracy wlicza się okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę. Takie rozwiązanie krzywdzi pracowników, którzy oprócz zatrudnienia na umowę o pracę prowadzili np. działalność gospodarczą czy świadczyli pracę jako zleceniobiorcy. Projektowana nowelizacja Kodeksu pracy ma zmienić zasady obliczania stażu pracy.

Urlop regeneracyjny dla każdego pracownika? Dla kogo i kiedy można skorzystać z tego wolnego?
10 kwi 2025

Pewna grupa zawodowa ma możliwość korzystania z urlopu regeneracyjnego po spełnieniu odpowiednich warunków. Czy urlop regeneracyjny będzie dostępny dla każdego pracownika? Polacy należą do najbardziej zapracowanych społeczeństw w Unii Europejskiej. Sprawdź, kto i na jakich zasadach może skorzystać z tego urlopu.

Czy praca zdalna rzeczywiście osłabia nasze szanse na awans? [KOMENTARZ EKSPERCKI]
10 kwi 2025

Najnowsze badanie niemieckiego Instytutu Nauk Ekonomicznych i Społecznych (WSI) wzbudziło szeroką dyskusję na temat konsekwencji pracy zdalnej dla ścieżki kariery. Czy praca zdalna rzeczywiście osłabia nasze szanse na awans?

270 dni na zasiłku chorobowym. W jakiej wysokości jest wypłacany?
10 kwi 2025

Zasiłek chorobowy przysługuje za czas choroby ubezpieczonego, potwierdzonej zwolnieniem lekarskim. Maksymalny okres wypłaty zasiłku wynosi 182 dni, a w przypadku ciąży i gruźlicy 270 dni. W jakiej wysokości wypłacany jest zasiłek chorobowy?

Webinar: Jawność i równość wynagrodzeń – co czeka pracodawców? + certyfikat gwarantowany
10 kwi 2025

Praktyczny webinar „Jawność i równość wynagrodzeń – co czeka pracodawców?” poprowadzą partnerki w kancelarii GKR Legal: Renata Bugiel i Justyna Burska. Uczestnicy dowiedzą się, jak zaplanować i efektywnie przeprowadzić w firmie wdrożenie przepisów Dyrektywy o przejrzystości wynagrodzeń.

Wpływ stażu pracy na urlop w 2025 r. i 2026 r.
09 kwi 2025

Jak staż pracy wpływa na urlop wypoczynkowy pracownika? Ile wynosi wymiar urlopu wypoczynkowego dla pracownika zatrudnionego poniżej 10 lat, a ile dla pracownika zatrudnionego powyżej 10 lat? Co wlicza się do stażu pracy? Czy czekają nas zmiany w 2026 r.?

Pracowici, punktualni, lojalni i kompatybilni kulturowo. Polscy pracodawcy lubią zatrudniać Filipińczyków
09 kwi 2025

Filipińczycy są jedną z najbardziej pożądanych grup pracowników z zagranicy wśród polskich pracodawców - ocenia komunikacie z 9 kwietnia 2025 r. agencja pracy Gremi Personal. Najwięcej osób z tego kraju mieszka na Mazowszu oraz w Szczecinie.

Wysoka podwyżka wynagrodzeń tylko dla niektórych. Sprawdź!
09 kwi 2025

Od 667,06 zł do 1488,04 zł podwyżki od lipca - takiej waloryzacji minimalnych wynagrodzeń zasadniczych doczekają się pracownicy zatrudnieni w ochronie zdrowia. Podwyżka związana jest ze wzrostem przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej w zeszłym roku.

pokaż więcej
Proszę czekać...