W związku z rozwiązaniem stosunku pracy w ramach zwolnienia grupowego lub indywidualnego część pracodawców zobowiązana jest wypłacić zwalnianym pracownikom odprawę pieniężną. Którzy pracodawcy muszą wypłacić taką odprawę? W jakiej wysokości?
- Obowiązek wypłaty odprawy pieniężnej
- Odprawa pieniężna w razie zwolnienia grupowego
- Odprawa pieniężna w razie zwolnienia indywidualnego
- Przyczyny rozwiązania umowy o pracę niedotyczące pracownika
- Wysokość odprawy pieniężnej
Obowiązek wypłaty odprawy pieniężnej
Ustawa o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (tzw. ustawa o zwolnieniach grupowych) nakłada na pracodawców zatrudniających co najmniej 20 pracowników obowiązek naliczenia i wypłaty odprawy pieniężnej zwalnianym pracownikom.
Zwolnieni z tego obowiązku są tylko pracodawcy zatrudniający do 19 pracowników.
Odprawa pieniężna w razie zwolnienia grupowego
Odprawa pieniężna z tytułu zwolnienia grupowego przysługuje pracownikowi, jeżeli rozwiązanie umowy o pracę następuje z przyczyn niedotyczących pracownika w trybie wypowiedzenia umowy przez pracodawcę lub za porozumieniem stron.
Odprawa przysługuje, jeżeli w okresie nieprzekraczającym 30 dni zwolnienie grupowe obejmuje co najmniej:
- 10 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 100 pracowników,
- 10% pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 100, jednakże mniej niż 300 pracowników,
- 30 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 300 lub więcej pracowników;
Powyższe liczby obejmują także pracowników, z którymi w ramach grupowego zwolnienia następuje rozwiązanie stosunków pracy z inicjatywy pracodawcy na mocy porozumienia stron, jeżeli dotyczy to co najmniej 5 pracowników.
Odprawa pieniężna w razie zwolnienia indywidualnego
Prawo do odprawy pieniężnej może przysługiwać pracownikowi również w ramach zwolnienia indywidualnego. Pracownik uzyska odprawę, jeżeli pracodawca zatrudniający co najmniej 20 pracowników rozwiąże z nim umowę o pracę za wypowiedzeniem lub na mocy porozumienia stron.
Warunkiem uzyskania prawa do odprawy jest, aby wyłącznym powodem rozwiązania umowy o pracę była przyczyna niedotycząca pracownika. Prawa do odprawy nie uzyska zatem pracownik, po którego stronie stoi przyczyna rozwiązania umowy o pracę – np. nieefektywność w pracy czy utrata zaufania pracodawcy.
W razie zwolnienia indywidualnego pracownik nie otrzyma odprawy, jeżeli jego umowa o pracę nie została rozwiązana wyłącznie z przyczyn niedotyczących pracownika.
Przyczyny rozwiązania umowy o pracę niedotyczące pracownika
Jak już wspomniano, jednym z warunków uzyskania przez pracownika prawa do odprawy jest przyczyna rozwiązania umowy o pracę niedotycząca pracownika. Taka sytuacja zachodzi, gdy pracownik w żaden sposób nie przyczynił się do swojego zwolnienia, a przyczyny rozwiązania umowy leżą wyłącznie po stronie pracodawcy. Taką przyczyną może być np. niekorzystna sytuacja finansowa pracodawcy lub ogłoszenie upadłości.
Jeśli na decyzję o zwolnieniu indywidualnym miały wpływ również inne czynniki leżące po stronie pracownika, to odprawa pieniężna nie przysługuje.
Wysokość odprawy pieniężnej
Wysokość odprawy pieniężnej jest uzależniona od stażu pracy pracownika u danego pracodawcy. Do okresu zatrudnienia u danego pracodawcy należy wliczyć wszystkie okresy jego pracy, nawet jeśli wystąpiły między nimi przerwy. Do stażu pracy wlicza się także okres zatrudnienia w zakładzie pracy, który został przejęty przez obecnego pracodawcę na podstawie art. 23¹ Kodeksu pracy.
Wysokość odprawy pieniężnej zależy od długości zakładowego stażu pracy pracownika.
Odprawa pieniężna przysługuje w wysokości:
- 1-miesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 2 lata;
- 2-miesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy od 2 do 8 lat;
- 3-miesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy ponad 8 lat.
Ustawa o zwolnieniach grupowych określa maksymalną wysokość odprawy pieniężnej. Jest ona ograniczona do kwoty 15-krotnego minimalnego wynagrodzenia za pracę, obowiązującego w dniu rozwiązania stosunku pracy. Oznacza to, że pracownik, którego umowa o pracę rozwiąże się w okresie styczeń – czerwiec 2024 r. otrzyma odprawę w maksymalnej wysokości wynoszącej 63630 zł.
Odprawa pieniężna nie może być wyższa od kwoty 15-krotnego minimalnego wynagrodzenia za pracę, obowiązującego w dniu rozwiązania stosunku pracy.
Wysokość odprawy należy ustalać według zasad obowiązujących przy obliczaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy.
Wypłata odprawy pieniężnej powinna nastąpić najpóźniej w dniu rozwiązania umowy o pracę, ewentualnie w momencie wypłaty ostatniego wynagrodzenia.
Podstawa prawna:
- art. 1, art. 8, art. 10 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 1969 ze zm.)