Stosunek pracy obok powołania
Przepisy KSH przewidują powołanie członka zarządu uchwałą wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Oczywiście powołanie w skład zarządu jest tylko aktem inwestytury na określoną funkcję, na mocy tego powołania nie powstaje stosunek pracy. Aby między spółką a członkiem jej zarządu powstał stosunek pracy niezbędne jest zawarcie umowy o pracę.
Decydując się na zawarcie umowy o pracę, strony wchodzą w reżim prawny, wynikający z funkcji ochronnej prawa pracy. Powyższe wiąże się wówczas z koniecznością respektowania przez spółkę wszystkich obowiązków, jakie wynikają z przepisów prawa pracy, w odniesieniu do zatrudnionego pracownika, jakim staje się członek zarządu.
Wybór rodzaju umowy o pracę
Zawierając umowę o pracę strony mogą wybrać wedle własnego uznania rodzaj umowy o pracę. Nie ma przeszkód, pomimo faktu, iż pełnienie funkcji członka zarządu ma charakter kadencyjny, by strony zawarły umowę o pracę na czas nieokreślony. W umowie o pracę strony mogą zarówno określić rodzaj pracy, jaką członek będzie wykonywał, jako członek zarządu (np.: „pracownik zostaje zatrudniony na stanowisku członka zarządu”), jak również mogą wykreować (w przypadku gdy zarząd jest wieloosobowy) równoległy prion dyrektorski, który będzie odzwierciedleniem wewnętrznego podziału kompetencji w ramach zarządu (np.: „pracownik zostaje zatrudniony na stanowisku dyrektora handlowego”).
Sposób reprezentacji spółki przy zawieraniu umowy
Pamiętać należy, iż zawierając umowę o pracę z członkiem zarządu, spółka musi przestrzegać szczególnych zasad reprezentacji, zgodnie z którymi w umowie między spółką a członkiem zarządu spółkę reprezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników (walnego zgromadzenia). W 2010 r., SN stwierdził, iż dopuszczalne jest umocowanie przez zgromadzenie wspólników członka zarządu spółki do zawarcia umowy o pracę z innym członkiem zarządu. Oczywiście biorąc pod uwagę ochronną funkcję prawa pracy, istnieje możliwość faktycznego nawiązania stosunku pracy, pomimo nieważności zawartej umowy o pracę, poprzez rzeczywiste świadczenie pracy na rzecz spółki.
Umowa o pracę nie może mieć charakteru pozornego
Pamiętać przy tym należy, iż nawiązana przez spółkę z członkiem zarządu umowa o pracę nie może mieć charakteru pozornego. Sam fakt wykonywania czynności i pobieranie za nie wynagrodzenia nie przesądza o charakterze umowy łączącej członka zarządu ze spółką. Ocena, czy z członkiem zarządu spółki handlowej została zawarta umowa o pracę przez dopuszczenie do jej wykonywania, zależy od okoliczności konkretnej sprawy w zakresie dotyczącym celów, do jakich zmierzały strony (czy zawarcie umowy nie stanowiło obejścia prawa) oraz zachowania elementów konstrukcyjnych stosunku pracy, w tym w szczególności cechy podporządkowania pracownika w procesie świadczenia pracy.
Sebastian Koczur - Adiunkt, Krakowska Akademia im. A. Frycza Modrzewskiego, Wydział Prawa, Administracji i Stosunków Międzynarodowych, Katedra Prawa Pracy i Zabezpieczenia Społecznego, adwokat.
Podstawa prawna:
Wyrok SN z dnia 19.11.2013 r., I PK 120/13, LEX nr 1448684.
Postanowienie SN z dnia 07.04.2010 r., II UZP 5/10, LEX nr 987754.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 12.05.2015 r., III APa 34/14, LEX nr 1730148.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 02.05.2014 r., III AUa 1475/13, LEX nr 1527043.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 10.02.2014 r., III AUa 707/13, LEX nr 1428168.