Rozwiązanie umowy o pracę z pracownikiem z powodów, które nie leżą po jego stronie, często wiąże się z koniecznością wypłaty odprawy pieniężnej. Do wypłaty zobowiązani są pracodawcy zatrudniający co najmniej 20 pracowników. Wysokość odprawy zależy od stażu pracy u danego pracodawcy.
- Odprawa pieniężna w razie zwolnienia grupowego i indywidualnego
- Rozwiązanie umowy o pracę z przyczyn niedotyczących pracownika
- Rozwiązanie umowy o pracę w ramach zwolnienia grupowego
- Rozwiązanie umowy o pracę w razie zwolnienia indywidualnego
- Wysokość odprawy pieniężnej
Odprawa pieniężna w razie zwolnienia grupowego i indywidualnego
Niektórzy pracodawcy zobowiązani są do wypłaty zwalnianym pracownikom odprawy pieniężnej. Dotyczy to tylko pracodawców zatrudniających co najmniej 20 pracowników. Odprawa przysługuje pracownikom, z którymi stosunek pracy jest rozwiązywany z przyczyn ich niedotyczących.
O powyższym stanowi ustawa z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (j.t. Dz.U. z 2024 r. poz. 61). Ustawa dzieli zwolnienia na grupowe i indywidualne.
Rozwiązanie umowy o pracę z przyczyn niedotyczących pracownika
Pracownik uzyskuje prawo do odprawy pieniężnej w sytuacji, gdy przyczyna rozwiązania umowy o pracę nie dotyczy pracownika. Taka sytuacja zachodzi, gdy pracownik w żaden sposób nie przyczynił się do swojego zwolnienia, a przyczyny rozwiązania umowy leżą wyłącznie po stronie pracodawcy. Do takich przyczyn można zaliczyć np. ogłoszenie upadłości lub niekorzystna sytuacja finansowa pracodawcy.
W przypadku zwolnienia indywidualnego może zdarzyć się sytuacja, że na decyzję o rozwiązaniu stosunku pracy miały wpływ również inne czynniki leżące po stronie pracownika. W takich okolicznościach pracownikowi odprawa pieniężna nie przysługuje.
Rozwiązanie umowy o pracę w ramach zwolnienia grupowego
W razie rozwiązania umowy o pracę w ramach zwolnienia grupowego pracownik nabywa prawo do odprawy pieniężnej. Warunkiem jest jednak, aby rozwiązanie umowy o pracę nastąpiło z przyczyn niedotyczących pracownika na podstawie wypowiedzenia umowy przez pracodawcę lub za porozumieniem stron.
Odprawa pieniężna przysługuje, jeżeli w okresie nieprzekraczającym 30 dni zwolnienie grupowe obejmuje co najmniej:
- 10 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 100 pracowników,
- 10 proc. pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 100, jednakże mniej niż 300 pracowników,
- 30 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 300 lub więcej pracowników;
Powyższe liczby obejmują także pracowników, z którymi w ramach grupowego zwolnienia następuje rozwiązanie stosunków pracy z inicjatywy pracodawcy na mocy porozumienia stron, jeżeli dotyczy to co najmniej 5 pracowników.
Rozwiązanie umowy o pracę w razie zwolnienia indywidualnego
Odprawa pieniężna może przysługiwać pracownikowi również w razie zwolnienia indywidualnego. Warunkiem tego jest, aby pracodawca zatrudniający co najmniej 20 pracowników rozwiązał z pracownikiem umowę o pracę za wypowiedzeniem lub na mocy porozumienia stron.
Do uzyskania prawa do odprawy niezbędne jest, aby wyłącznym powodem rozwiązania umowy o pracę była przyczyna, która nie dotyczy pracownika. Prawa do odprawy nie uzyska zatem pracownik, po którego stronie stoi przyczyna rozwiązania umowy o pracę – np. nieefektywność w pracy czy utrata zaufania pracodawcy.
Wysokość odprawy pieniężnej
Na wysokość odprawy pieniężnej wpływ ma zakładowy staż pracy u danego pracodawcy. Do zakładowego stażu pracy wlicza się wszystkie okresy zatrudnienia u danego pracodawcy. Nie ma znaczenia, jeśli wystąpiły między nimi przerwy. Do stażu pracy wlicza się także okres zatrudnienia pracownika w zakładzie pracy, który został przejęty przez obecnego pracodawcę na podstawie art. 23¹ Kodeksu pracy.
Odprawa pieniężna przysługuje w wysokości:
- 1-miesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 2 lata;
- 2-miesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy od 2 do 8 lat;
- 3-miesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy ponad 8 lat.
Maksymalna wysokość odprawy pieniężnej jest ograniczona do kwoty 15-krotnego minimalnego wynagrodzenia za pracę, obowiązującego w dniu rozwiązania stosunku pracy. Oznacza to, że pracownik, którego umowa o pracę rozwiąże się w 2025 r., otrzyma odprawę w maksymalnej wysokości wynoszącej 69990 zł.
Wysokość odprawy należy ustalać według zasad obowiązujących przy obliczaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy. Wypłata powinna nastąpić najpóźniej w dniu rozwiązania umowy o pracę, ewentualnie w momencie wypłaty ostatniego wynagrodzenia.