Wiele uprawnień pracowniczych uzależnionych jest od stażu pracy. Od stażu pracy zależy np. wymiar urlopu wypoczynkowego czy okres wypowiedzenia umowy o pracę. Zmiana sposobu obliczania stażu pracy, polegająca na wliczaniu do stażu pracy także innych okresów, np. zatrudnienia na podstawie umowy zlecenia lub okresu prowadzenia działalności gospodarczej, znacząco wpłynie na uprawnienia pracownicze pracowników.
- Okresy, które będą wliczane do stażu pracy
- ZUS potwierdzi okresy wliczane do stażu pracy
- Jak się zmienią zasady obliczania ogólnego i zakładowego stażu pracy
- Od kiedy zmiany?
Okresy, które będą wliczane do stażu pracy
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej opracowało projekt nowelizacji Kodeksu pracy. Znajduje się w nim propozycja zmiany zasad, według których określa się staż pracy pracownika. Po wejściu w życie projektowanej nowelizacji Kodeksu pracy okresy samozatrudnienia, wykonywania pracy na podstawie umów zlecenia czy umów o świadczenie usług będą wliczały się do stażu pracy. Taka zmiana wyrówna szanse w dostępie do niektórych uprawnień pracowniczych, jak i stanowisk wymagających potwierdzonego doświadczenia zawodowego dla osób wykonujących działalność zarobkową na innej podstawie niż stosunek pracy lub stosunek służbowy.
Projektowana zmiana przepisów Kodeksu pracy zakłada, że do okresu zatrudnienia wliczane będą:
- okresy prowadzenia pozarolniczej działalności oraz okresy pozostawania osobą współpracującą z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność, za które zostały opłacone składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe lub wypadkowe;
- okresy wykonywania umowy zlecenia lub o świadczenie usług, umowy agencyjnej, pozostawania osobą współpracującą z takimi osobami czy pozostawania członkiem rolniczej spółdzielni produkcyjnej i spółdzielni kółek rolniczych – w których dana osoba podlegała ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym;
- okresy działalności zawodowej, która zasadniczo stanowi tytuł do ubezpieczeń społecznych, w których dana osoba nie podlegała jednak ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym (np. zwolnienie z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne w ramach wsparcia uczestników obrotu gospodarczego poszkodowanych wskutek pandemii COVID-19);
- udokumentowany, przebyty za granicą okres innej niż zatrudnienie działalności zarobkowej.
ZUS potwierdzi okresy wliczane do stażu pracy
Wymienione wyżej okresy wliczane do stażu pracy będą potwierdzane zaświadczeniem wydawanym przez ZUS. Przy czym okres wykonywania pracy na podstawie umów zlecenia lub świadczenia usług zawartych z obecnym pracodawcą zostanie zaliczony zarówno do ogólnego, jak i do tzw. zakładowego stażu pracy.
W przypadku nakładania się okresów:
- prowadzenia pozarolniczej działalności.
- pozostawania osobą współpracującą z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność,
- wykonywania zlecenia lub świadczenia usług,
- wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej,
- pozostawania członkiem rolniczej spółdzielni produkcyjnej i spółdzielni kołek rolniczych
lub nakładania się tych okresów z okresem pozostawania w stosunku pracy, do okresu zatrudnienia wliczał się będzie jeden z tych okresów.
Jak się zmienią zasady obliczania ogólnego i zakładowego stażu pracy
Jeżeli projektowane zmiany wejdą w życie, zmienią się zasady ustalania:
- ogólnego staż pracy, od którego zależą uprawnienia wynikające ze stosunku pracy ustalane na podstawie okresów pracy u wszystkich pracodawców,
Na podstawie umów o pracę pracownik może się wylegitymować ogólnym stażem pracy wynoszącym 3 lata. Oprócz tego prowadził on działalność pozarolniczą przez 5 lat i przez 3 lata świadczył pracę na podstawie umów zlecenia. W obecnym stanie prawnym, z racji 3-letniego stażu pracy, pracownikowi przysługuje urlop wypoczynkowy w wymiarze 20 dni. Gdyby obowiązywały projektowane przepisy Kodeksu pracy, wówczas jego ogólny staż pracy wynosiłby 11 lat i miałby on prawo do urlopu w wymiarze 26 dni.
Prawo do urlopu wychowawczego przysługuje pracownikowi zatrudnionemu co najmniej 6 miesięcy. Pracownica przez 7 lat prowadziła jednoosobową działalność gospodarczą, a następnie zatrudniła się na podstawie umowy o pracę i świadczy pracę od 3 miesięcy. Według obecnych przepisów jej ogólny staż pracy wynosi 3 miesiące i w związku z tym nie ma prawa do urlopu wychowawczego. Gdyby obowiązywały projektowane przepisy Kodeksu pracy, jej ogólny staż pracy wynosiłby ponad 7 lat i pracownicy przysługiwałoby prawo do urlopu wychowawczego.
- zakładowego stażu pracy, od którego zależą uprawnienia wynikające ze stosunku pracy u danego pracodawcy;
Pracownik od 4 miesięcy jest zatrudniony u danego pracodawcy na podstawie umowy o pracę. Przed zawarciem umowy o pracę przez 4 lata świadczył pracę na podstawie umów zlecenia u obecnego pracodawcy. Pracodawca wręczył mu wypowiedzenie umowy o pracę. Na podstawie obecnie obowiązujących przepisów pracownikowi przysługuje 2-tygodniowy okres wypowiedzenia w związku z zakładowym stażem pracy wynoszącym mniej niż 6 miesięcy. Gdyby obowiązywały projektowane przepisy Kodeksu pracy, wówczas okres wypowiedzenia wyniósłby 3 miesiące – zakładowy staż pracy przekroczyłby bowiem 4 lata.
Umowa o pracę pracownika z poprzedniego przykładu została rozwiązana z przyczyn niedotyczących pracownika na podstawie przepisów o zwolnieniach grupowych. Z tego tytułu przysługuje mu odprawa pieniężna w wysokości 1-miesięcznego wynagrodzenia. Gdyby obowiązywały projektowane przepisy Kodeksu pracy, pracownik miałby prawo do odprawy pieniężnej w wysokość 2-miesięcznego wynagrodzenia.
Pracownik świadczył pracę u pracodawcy na podstawie umowy o pracę w latach 2018 – 2020 oraz od 2022 r. do teraz. Przez 2021 r. był zatrudniony u tego pracodawcy na podstawie umowy zlecenia. Regulamin wynagradzania obowiązujący u pracodawcy przewiduje dodatek stażowy w wysokości 1 proc. wynagrodzenia zasadniczego za każdy rok pracy. Na podstawie obecnie obowiązujących przepisów pracownik otrzymuje 5 proc. dodatku z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę. Gdyby obowiązywały projektowane przepisy Kodeksu pracy, pracownik otrzymywałby dodatek stażowy w wysokości 6 proc. – do jego stażu pracy zostałby doliczony okres pracy na podstawie umowy zlecenia.
Od kiedy zmiany?
W projektowanej przez rząd ustawie o zmianie ustawy – Kodeks pracy założono, że nowelizacja Kodeksu pracy wejdzie w życie od 1 stycznia 2026 r.