Pracodawca często powierza pracownikom rzeczy, które mają służyć wykonywaniu pracy np. laptop, czy telefon komórkowy. Kto ponosi odpowiedzialność a zniszczenie lub utratę takiego sprzętu?
Zgodnie z art. 124 Kodeksu pracy pracownik odpowiada do pełnej wysokości za szkody powstałe w mieniu, które zostało mu powierzone z obowiązkiem zwrotu lub wyliczenia się.
Co do zasady, jeżeli pracodawca w sposób odpowiedni powierzył pracownikowi przykładowo laptop, a pracownik go zniszczy lub utraci, będzie miał obowiązek naprawienia szkody pracodawcy w pełnej wysokości, a więc także z uwzględnieniem utraconych korzyści.
Polecamy produkt: Kodeks pracy 2016 z komentarzem + poradnik gratis
Pracownik może uchylić się od tej odpowiedzialności, jeżeli wykaże, że sprzęt został mu powierzony w sposób nieprawidłowy lub jeżeli szkoda powstała z przyczyn od niego niezależnych, a szczególnie jeżeli przyczyną szkody jest niezapewnienie przez pracodawcę warunków, które umożliwiają zabezpieczenie tego mienia.
Zasadą w tych przypadkach jest więc odpowiedzialność pracownika, a wyżej wskazane okoliczności mogą ją uchylić.
Prawidłowe powierzenie – czyli jakie
Powierzenie sprzętu nie wymaga zachowania żadnej szczególnej formy np. pisemnej umowy, protokołu zdawczo-odbiorczego, chociaż w przypadku zaistnienia ewentualnego sporu może to być ważny dowód w sprawie. Zgodnie z Wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 15 października 1985 roku, sygn. akt IV PR 221/85 „Pracownik, któremu powierzono mienie w sposób prawidłowy ponosi odpowiedzialność materialną na podstawie art. 124 KP, choćby nawet nie podpisał deklaracji o przyjęciu odpowiedzialności materialnej za powierzone mienie”. Odpowiedzialność pracownika nie jest wiec uzależniona od zachowania szczególnej formy, może to nastąpić nawet przekazanie rzeczy. Natomiast elementem koniecznym prawidłowego powierzenia mienia jest umożliwienie jego faktycznego odbioru i możliwości sprawowania nad nim pieczy. Pracownik musi bowiem mieć rzeczywistą możliwość wyliczenia się, czy zwrotu powierzonego sprzętu, odpowiada za mienie tylko wtedy, gdy ma nad tym mieniem pieczę i bezpośredni nadzór (por. Wyrok SN - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 3 grudnia 2013 r. sygn. akt I PK 140/13).
Obowiązek naprawienia szkody
W jaki sposób można naprawić szkodę? Tu należy odwołać się do zasad ogólnych. Pracownik, który sprzęt zniszczy, może przykładowo go naprawić, pokryć koszty naprawy, a kiedy sprzęt został zniszczony doszczętnie- odkupić go lub zwrócić pracodawcy pieniądze. Pracodawca może potrącić kwotę odpowiadającą wysokości szkody z pracownikowi z wynagrodzenia, ale wyłącznie wtedy, gdy pracownik zgłosi taki sposób naprawienia szkody lub wyrazi na to zgodę. Musi to zatem wynikać z porozumienia stron. Pracodawca nie może bowiem wyłącznie jednostronnie zdecydować o potrąceniu kwoty odpowiadającej szkodzie z wynagrodzenia pracownika – byłoby to nieuprawnione nadużycie. Pracodawca ma możliwość potrącania kwot z wynagrodzenia jedynie w ściśle określonych przypadkach wskazanych w Kodeksie pracy (art. 87). Naprawienie szkody na mieniu pracodawcy nie znajduje się w tym katalogu.
Określenie wysokości szkody
Oczywiste, że większą szkodę poniesie pracodawca w związku ze zniszczeniem przez pracownika np. nowego laptopa, mniejszą w przypadku używanego, kilkuletniego. W jaki sposób ustala się wartość zniszczonego sprzętu? Tu pomocniczo można kierować się cenami rynkowymi, np. każdorazowo oceniać, za jaką kwotę sprzęt o danych parametrach można kupić. Użyteczną metodą może być tu porównywanie cen w wyszukiwarkach sklepów internetowych, czy ogłoszeniach prasowych.
Spór przed sądem
W przypadku zaistnienia sporu sądowego, zgodnie z ogólnymi zasadami, to pracodawca będzie musiał udowodnić i wykazać, ze doszło do prawidłowego przekazania mienia, szkody oraz jej wysokości. Pracodawca nie musi natomiast udowadniać winy pracownika. Takie domniemanie wynika bowiem z art. 124 § 3 Kodeksu pracy. To zatem pracownik, który chce się zwolnić od odpowiedzialności powinien wykazać, że powstała ona z przyczyn od niego niezależnych (por. Wyrok SN - Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 26 września 2000 r., sygn. akt I PKN 46/00). Musi się więc wykazywać inicjatywą dowodową. W przypadku udowodnienia przez pracownika, że szkoda powstała z przyczyn od niego niezależnych, zastosowanie znajdą regulacje dotyczące ogólnej odpowiedzialności pracownika wobec pracodawcy – jeżeli szkoda nie powstała umyślnie, pracownik odpowiada do pełnej wysokości zaistniałej szkody, ale nie wyższej niż trzykrotność jego wynagrodzenia.
Porozmawiaj o tym na FORUM!
Stan prawny na dzień 30 listopada 2015 roku.
Podstawa prawna: Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy
Dołącz do nas na Facebooku!