Zmiany na rynku pracy
Ogarnąć zmianę to jedno z kluczowych wyzwań, które pojawia się w życiu społecznym i gospodarczym, a co za tym idzie także na styku tych dwóch rzeczywistości – w obszarze HR, w obszarze zarządzania kadrami, na rynku pracy. I ta potrzeba nie jest efektem przemeblowania, którego w naszym życiu dokonała pandemia Covid-19. To efekt procesów, które przybierają na sile od wielu lat.
Polecamy: Personel i zarządzanie – prenumerata.
Do kluczowych trendów, które wpływają na rynek pracy, należą przede wszystkim: rozwój technologiczny i związane z nim zmiany w zapotrzebowaniu na kompetencje, przedefiniowanie pracy związane z potrzebą większej elastyczności zatrudnienia, ale też większy akcent na tworzenie odpowiednich warunkach do rozwoju zawodowego wszystkich bez wyjątku, przy wsparciu różnorodności w miejscach pracy. Ma to zresztą związek m.in. z czynnikami demograficznymi, w tym starzeniem się społeczeństw i coraz większym zróżnicowaniem zespołów pod względem wieku.
Autor: Jeroen Tiel
Randstad
Randstad
Demografia wpływa nie tylko na strukturę pracowników, ale także na wiele innych czynników. Jak wskazuje raport Randstad Flexibility@Work bez względu na typ zatrudnienia w ostatnich latach obserwujemy zmniejszanie się średnie liczby godzin przepracowanych rocznie w krajach OECD. Wpływ na to może być m.in. starzenie się społeczeństwa. Chociaż to także wynik potrzeb pracodawców i pracowników. Firmy poszukują coraz bardziej elastycznych form zatrudnienia, które bardziej odpowiadaj dynamicznym czasom, w których funkcjonujemy. Dla pracowników coraz większe znaczenie ma równowaga między życiem prywatnym i zawodowym, które efektem jest m.in. praca w niepełnym wymiarze godzin.
Elastyczne zatrudnienie
Z danych Eurostatu, przytoczonych w raporcie Flexibility@Work wynika, że w Unii Europejskiej od 2002 roku dwukrotnie wzrosła liczba osób z wyższym wykształceniem, które decydują się na jedną z elastycznych form współpracy – samozatrudnienie. Średnio 14% pracowników w krajach Wspólnoty Europejskiej to osoby zatrudnione tymczasowo. Rynek pracy jest jednak bardzo różnorodny i nie brakuje też osób, które najbardziej komfortowo czują się w klasycznych formach zatrudnienia.
Dla pracowników liczy się jednak przede wszystkim to, aby wybór formy zatrudnienia odpowiadał ich potrzebom. Tym bardziej, że często uwarunkowania prawne w ogóle nie uwzględniają tego aspektu. Doskonałym przykładem jest tutaj gig economy, najbardziej widoczna dzięki rozwojowi platform oferujących przewozy osobowe w miastach oraz aplikacje do zamówień posiłków. W wielu przypadkach, szczególnie w trudniejszych okresach koniunktury gospodarczej, te rozwiązania tworzą elastyczne możliwości drobienia dla milionów ludzi na całym świecie. Chociaż to wciąż jedynie niewielki odsetek wszystkich osób zatrudnionych w gospodarce, to zainteresowanie takimi rozwiązaniami gwałtownie rośnie. Między 2016 a 2019 rokiem liczba ofert pracy w takiej formule wzrosła na całym świecie o około 30%.
E-commerce, logistyka i technologie informatyczne
Zresztą wspomniane rozwiązania online to tylko wierzchołek innego trendu zarysowanego w trakcie pandemii. Mam na myśli wzrostu znaczenia usług i handlu świadczonych za pomocą Internetu. Ten ogromny popyt wynikający z ograniczenia tradycyjnych form handlu, jeszcze bardziej pokazał znaczenie elastyczności. Część sektorów musiała ograniczać działalność, podczas gdy inne, w tym e-commerce, ale także logistyka czy technologie informatyczne, potrzebowały znacznie więcej pracowników niż dotychczas. Sytuacja wymagała szybkiej adaptacji i reagowania na zmieniające się okoliczności.
Praca zdalna
Duża grupa pracowników musiała dodatkowo w trybie pilnym przejść do systemu pracy zdalnej. Dotyczyło to nawet ponad 3/4 pracowników biurowych – wynika z badań Gumtree.pl, realizowanych wspólnie z Randstad. To także pewien wymiar elastyczności w środowisku pracy. Oznacza nie tylko formę zatrudnienia, ale też zmianę podejścia, szczególnie po stronie managerów, którzy od bezpośredniego nadzoru musieli przejść do dużej dozy zaufania i postrzegania pracy swoich podwładnych przez pryzmat efektów wykonywanych przez nich zadań.
Cyfrowa rewolucja
Tak szeroki wzrost znaczenia technologii w naszym życiu sprawia, że powinniśmy przestać zastanawiać się, kiedy cyfrowa rewolucja się dokona, a raczej przyjąć do wiadomości, że dokonała się na naszych oczach. Pandemia przyspieszyła procesy cyfrowe, zwiększyła też zastosowanie nowoczesnych technologii w procesach. Widać to chociażby poprzez coraz większe zastosowanie automatyzacji w handlu.
Średnio blisko połowa pracowników w krajach OECD pracuje w zawodach obarczonych wysokim lub znaczącym ryzykiem automatyzacji – wynika z badań. W Polsce ten odsetek jest nawet wyższy i wynosi 52 proc. W tej grupie znajdują się profesje związane m.in. z logistyką, transportem czy produkcją spożywczą.
Z drugiej strony doskonale widać, że rozwój sztucznej inteligencji i robotyzacja tworzą znacznie większe zapotrzebowanie na osoby z wykształceniem ścisłym i technicznym – przede wszystkim programistów, techników i inżynierów. I to większe niż dostępność takich pracowników na rynku pracy. Wymaga to świadomego kształtowania polityki społecznej przez władze, przy zaangażowaniu w ten proces organizacji zrzeszających pracowników oraz pracodawców. Z jednej strony potrzebujemy odpowiednio budowanego systemu edukacji, ale także wsparcia kompetencyjnego osób, które już są na rynku pracy. Jest to wyzwanie dla odpowiedzialnej polityki społecznej, która pozwoli nam wszystkim cieszyć się postępem technologicznym.
Umiejętności miękkie
Warto wspomnieć o znaczeniu umiejętności miękkich. W raporcie Flexibility@Work na pierwszy plan wysuwają się przede wszystkich zdolności krytycznego myślenia, kreatywność czy inteligencja emocjonalna. I jeszcze jedna kompetencja wydaje mi się nawet ważniejsza niż wcześniej wymienione – umiejętność adaptacji do nowych warunków zawodowych w świecie, w którym jedyną stałą jest zmiana.