Kodeks pracy zobowiązuje pracodawcę do zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy nie tylko pracownikom, ale także osobom fizycznym wykonującym pracę na innej podstawie niż stosunek pracy. Na tej podstawie możliwe jest kierowanie zleceniobiorców na badania lekarskie.
- Zleceniodawca a obowiązki BHP
- Czy badania lekarskie zleceniobiorców są obowiązkowe
- Kto płaci za badania lekarskie zleceniobiorcy
Zleceniodawca a obowiązki BHP
Obowiązkiem zleceniodawcy jest zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy osobom fizycznym wykonującym pracę na innej podstawie niż stosunek pracy w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez zleceniodawcę. Chodzi tu o ochronę ich zdrowia i życia przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki.
W stosunku do osób świadczących pracę na podstawie umowy zlecenia szczególności należy:
- organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy;
- zapewniać przestrzeganie w zakładzie pracy przepisów oraz zasad BHP;
- reagować na potrzeby w zakresie zapewnienia BHP oraz dostosować środki podejmowane w celu doskonalenia istniejącego poziomu ochrony zdrowia i życia zleceniobiorców, biorąc pod uwagę zmieniające się warunki wykonywania pracy.
Czy badania lekarskie zleceniobiorców są obowiązkowe
Wyżej wymienione obowiązki nie oznaczają, że osoba zatrudniona w ramach umowy zlecenia musi być w każdym przypadku kierowana na badania lekarskie. Nie ma bowiem przepisów, które w sposób bezpośredni zobowiązywałyby zleceniodawcę do zapewnienia zleceniobiorcom badań profilaktycznych - zarówno wstępnych, jak i okresowych.
Ze względu na brak przepisów nakazujących zleceniodawcy kierowanie osób świadczących pracę na podstawie umowy zlecenia na badania lekarskie, może on we własnym zakresie zdecydować, czy rodzaj wykonywanych przez zleceniobiorcę czynności i stopień zagrożeń związanych z warunkami wykonywania tych czynności wskazywałyby na celowość dopuszczania do pracy wyłącznie osób posiadających odpowiedni stan zdrowia. Zleceniodawca może, ale nie musi wymagać od tych osób, żeby poddały się badaniom lekarskim.
Kto płaci za badania lekarskie zleceniobiorcy
Chociaż pracodawca płaci za badania profilaktyczne pracowników, to jednak nie ma takiego obowiązku w przypadku zleceniobiorców. Można jednak spotkać się z opinią, że jeśli zleceniodawca ma obowiązek zapewnienia zatrudnionym na podstawie umowy zlecenia odpowiednich warunków bhp, to powinien on również pokryć koszty ich badań lekarskich.
W celu usunięcia niejasności w tej kwestii najlepiej jest uregulować ją w umowie zlecenia. Strony takiej umowy mogą ustalić, że koszty badań lekarskich pokrywa zleceniodawca. Oczywiście możliwe jest także ustalenie, że koszty badań ponosi zleceniobiorca.
Podstawa prawna:
- art. 229, art. 304 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (j.t. Dz.U z 2023 r. poz. 1465)