Dlaczego pracodawca nie daje umowy o pracę?
Pracodawca, który zatrudnia pracownika ma z tego tytułu zobowiązania względem urzędu skarbowego i ZUS. Łączy się to z większą liczbą obowiązków. Często więc, aby ich uniknąć, proponuje innym pracę na czarno czyli pracę bez żadnej umowy potwierdzającej warunki umówionej pracy. w takiej sytuacji nie ma żadnego dokumentu, który chroniłby pracownika przed nieuczciwym pracodawcą. Osoba, która godzi się na taką pracę, może paść ofiarą wyzysku i nie otrzymać wynagrodzenia. Jak odzyskać należne pieniądze? To praktycznie niemożliwe, ponieważ ciężko udowodnić, że dana umowa miała miejsce.
Drugi przypadek może dotyczyć zatrudniania pracowników zamiast na umowę o pracę np. na umowę zlecenie czyli umowy cywilnoprawne. Dlaczego pracodawcy preferują tego typu umowy? Umowy te wiążą się z niższymi obciążeniami finansowymi dla pracodawcy. Ponadto, są to umowy, które nie wiążą pracownika z firmą tak jak umowa o pracę. Można je w każdej chwili rozwiązać z zachowaniem zasad uregulowanych w Kodeksie cywilnym.
Jeśli strony zawarły między sobą umowę o dzieło i nie jest to umowa z osobą, która jest jednocześnie pracownikiem firmy (stron nie łączy druga umowa - umowa o pracę) to wówczas pracodawca nie musi naliczać i odprowadzać składek ZUS. Jeśli strony łączy umowa o dzieło i umowa zlecenia lub umowa o pracę, składki nalicza się od umowy zlecenia lub umowy o pracę.
Przychód z umowy o dzieło wykazuje się w rocznym zeznaniu podatkowym i odprowadza się od niego zaliczkę na podatek dochodowy. Jeśli umowa podpisana jest między osobami fizycznymi, rozliczenie podatku spoczywa na wykonawcy dzieła. Jeśli wykonawca dzieła podpisał umowę z osobą prowadzącą działalność gospodarczą, wówczas zamawiający dzieło naliczy i odprowadzi 17% podatek.
Umowa zlecenie co do zasady jest oskładkowana - składki ZUS i składka zdrowotna (jeśli nie ma innego tytułu do ubezpieczeń jak umowa o pracę). Tylko ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne. Płatnikiem składek jest zleceniodawca. Podatek wynosi 17% od przychodów pomniejszonych o składki ubezpieczeniowe oraz koszty uzyskania przychodu (20% lub 50%). Zaliczka na podatek dochodowy zostaje pomniejszona o składkę zdrowotną (7,75% podstawy wymiaru). Zlecenie jest o tyle korzystne, ze obowiązują przy nim preferencyjne zasady dla studentów, osób do 26. roku życia. Stad też pracodawcy zwykle proponuję tę formę współpracy najmłodszym pracownikom. Pracodawca poniesie niższe koszty, a pracownik otrzyma wyższe wynagrodzenie na rękę (netto).
Przy umowie o pracę wszystkie składki ZUS i zdrowotne są składkami obowiązkowymi. Obowiązkowo odprowadza się także zaliczkę na podatek dochodowy. Co więcej, pracownikowi przysługują wszelkie uprawnienia wynikające z Kodeksu pracy, jak urlop wypoczynkowy czy urlopy związane z rodzicielstwem. Przy umowie o pracę stosuje się kilka możliwości rozwiązania stosunku pracy:
- porozumienie stron (w każdym czasie)
- za wypowiedzeniem (okres wypowiedzenia uzależniony jest od stażu pracy)
- bez wypowiedzenia
- z upływem czasu, na jaki została zawarta.
Rozwiązanie umowy przez jedną ze stron w sposób natychmiastowy może nastąpić tylko w określonych sytuacjach, np. ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych.
Dlaczego pracodawca nie daje umowy na czas nieokreślony?
Główną różnicą pomiędzy umową o pracę na czas określony (umowa terminowa, rozwiązuje się wraz z upływem czasu, na jaki została zawarta) a umową o pracę na czas nieokreślony to dłuższy okres związania pracownika z firmą. Jak sama nazwa wskazuje, umowa na czas określony jest zawarta na konkretny czas określony w umowie i może być przedłużana kolejnymi umowami. Natomiast umowa na czas nieokreślony czyli umowa nieterminowa nie przewiduje rozwiązania stosunku pracy po upływie jakiegoś z góry określonego terminu. Można ją rozwiązać za porozumieniem stron w każdym czasie, za wypowiedzeniem przez każdą ze stron, bez wypowiedzenia.
Umowa na czas nieokreślony jest bardziej korzystna dla pracownika z tego powodu, że pracodawca teoretycznie ma trudniej zwolnić takiego pracownika. Istnieje bowiem obowiązek pisemnego uzasadnienia przyczyn wypowiedzenia umowy lub rozwiązania umowy bez wypowiedzenia.
Co więcej, pracownik ma pewność zatrudnienia i np. kobiety mogą swobodnie planować swoją przyszłość związaną z powiększaniem rodziny.