Pracodawcy ze sfery budżetowej obowiązkowo tworzą zakładowy fundusz świadczeń socjalnych i nie mogą zrezygnować z jego tworzenia. Inaczej jest w przypadku pracodawców spoza sektora budżetowego.
- Kto tworzy zakładowy fundusz świadczeń socjalnych
- Którzy pracodawcy mogą zrezygnować z tworzenia zfśs
- Rezygnacja z tworzenia zfśs przez pracodawców objętych układem zbiorowym pracy
- Rezygnacja z tworzenia zfśs przez pracodawców nieobjętych układem zbiorowym pracy
- Pracodawcy zatrudniający mniej niż 50 pracowników
Kto tworzy zakładowy fundusz świadczeń socjalnych
Pracodawcy prowadzący działalność w formie jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych obowiązkowo tworzą zakładowy fundusz świadczeń socjalnych.
Pracodawcy ze sfery budżetowej obligatoryjnie tworzą zfśs.
Inaczej jest w przypadku pracodawców spoza sfery budżetowej. Tworzą oni zfśs jeżeli zatrudniają według stanu na dzień 1 stycznia danego roku co najmniej 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty. Przy czym pracodawcy zatrudniający co najmniej 20 i mniej niż 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty, tworzą zfśs na wniosek zakładowej organizacji związkowej.
Którzy pracodawcy mogą zrezygnować z tworzenia zfśs
Pracodawcy ze sfery budżetowej, obligatoryjnie tworzący zfśs, nie mogą zrezygnować z tworzenia tego funduszu.
Ten zakaz nie dotyczy pozostałych pracodawców. W ich przypadku procedura rezygnacji z tworzenia zfśs zależy od tego, czy pracodawca jest objęty układem zbiorowym pracy, czy nie.
Rezygnacja z tworzenia zfśs przez pracodawców objętych układem zbiorowym pracy
W celu rezygnacji z tworzenia zfśs u pracodawcy objętego układem zbiorowym pracy konieczna jest zmiana tego układu. Do układu zbiorowego należy bowiem wprowadzić postanowienia o likwidacji zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.
Zmiana układu zbiorowego pracy wymaga akceptacji wszystkich zakładowych organizacji związkowych. Dotyczy to zarówno tych organizacji związkowych, które ten układ podpisały, jak i tych, które do niego przystąpiły. Zmian w układzie dokonuje się w protokole dodatkowym, który po jego zarejestrowaniu w odpowiednim rejestrze układów staje się częścią zawartego wcześniej układu zbiorowego pracy.
Zmiana treści układu zbiorowego wymaga zgody zakładowych organizacji związkowych.
Zmiany wprowadzone do układu zbiorowego wchodzą w życie w dniu ustalonym przez strony, jednak nie wcześniej niż z dniem ich zarejestrowania.
Rezygnacja z tworzenia zfśs przez pracodawców nieobjętych układem zbiorowym pracy
Rezygnacja z tworzenia zfśs u pracodawców nieobjętych układem zbiorowym pracy wymaga zmiany regulaminu wynagradzania. To z kolei wymaga uzgodnień z zakładową organizacją związkową.
Jeżeli u pracodawcy nie działają związki zawodowe, wówczas niezbędne jest uzgodnienie zmian regulaminu z pracownikiem wybranym przez załogę w celu reprezentowania jej interesów.
Zmiany w regulaminie wchodzą w życie w ciągu dwóch tygodni od podania ich do wiadomości pracowników w sposób przyjęty u danego pracodawcy.
Brak zgody związków zawodowych bądź przedstawiciela pracowników powoduje, że nie można wprowadzić postanowień o nieutworzeniu zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.
Pracodawcy zatrudniający mniej niż 50 pracowników
Pracodawca zatrudniający mniej niż 50 pracowników według stanu na 1 stycznia danego roku w przeliczeniu na pełne etaty, zwolniony jest z obowiązku tworzenia zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Jeżeli jednak do tego dojdzie, to pracodawca taki, nieobjęty układem zbiorowym pracy oraz niezobowiązany do wydania regulaminu wynagradzania, nie ma sformalizowanego trybu rezygnacji z tworzenia zfśs. Decyzję w sprawie nieutworzenia funduszu podejmuje samodzielnie. Przepisy wymagają jedynie, aby informacja o nieutworzeniu zfśs została przekazana pracownikom do 31 stycznia danego roku.
Do 31 stycznia danego roku pracodawca powinien poinformować pracowników o nieutworzeniu zfśs.
Rezygnacja z tworzenia zfśs jest możliwa także u pracodawcy zatrudniającego co najmniej 20 pracowników i mniej niż 50 pracowników (czyli od 20 do 49 pełnych etatów według stanu na 1 stycznia danego roku), u którego fundusz powstał na wniosek zakładowej organizacji związkowej. W przypadku tych pracodawców postanowienia o nieutworzeniu zfśs zawiera regulamin wynagradzania. Na wniosek związkowców taki regulamin tworzą pracodawcy zatrudniający co najmniej 20 pracowników i mniej niż 50 pracowników (pracowników, a nie etatów, jak w przypadku zfśs).
Podstawa prawna:
art. 3, 4 i 8 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (j.t. Dz.U. z 2023 r., poz. 998 ze zm.)
art. 772, 2412–2417 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 2023 r., poz. 1465)