Urlop bezpłatny – dla kogo przewidziany jest ten rodzaj urlopu? Jakie są zasady udzielania urlopu bezpłatnego? Które przepisy stanowią podstawę prawną do skorzystania z urlopu bezpłatnego?
Urlop bezpłatny – podstawa prawna
Urlop bezpłatny uregulowany jest w art. 174 Kodeksu pracy. Nazywany jest urlopem bezpłatnym, ponieważ za czas tego urlopu nie przysługuje wynagrodzenie. W celu skorzystania z tego rodzaju urlopu składa się wniosek do pracodawcy lub działu kadr.
Dla kogo urlop bezpłatny?
Urlop bezpłatny to uprawnienie pracownicze zapisane w Kodeksie pracy. Mogą więc z niego korzystać osoby zatrudnione w ramach stosunku pracy. Pracownik może w każdym czasie złożyć wniosek o taki urlop. Nie musi mieć wykorzystanego urlopu wypoczynkowego.
Należy jednak mieć na uwadze, że za czas przebywania na urlopie bezpłatnym nie nabywa się prawa do urlopu wypoczynkowego.
Pracownica przebywała 6 miesięcy na urlopie bezpłatnym. Po powrocie do pracy urlop wypoczynkowy pomniejsza się w sposób proporcjonalny o czas niewykonywania pracy w danym roku kalendarzowym czyli o 1/2.
Urlop bezpłatny – zasady
W kontekście zasad udzielania urlopu bezpłatnego należy zwrócić uwagę na charakter tego urlopu. Jest to inny rodzaj urlopu niż wypoczynkowy. Nie ma więc znaczenia czy pracownik, który decyduje się na urlop bezpłatny, zamierza w tym czasie wypoczywać, czy wykonywać inne czynności. Dopuszczalna jest także praca zarobkowa, np. sezonowo zbieranie i sprzedaż truskawek.
Kodeks pracy:
Art. 1741 § 1. Za zgodą pracownika, wyrażoną na piśmie, pracodawca może udzielić pracownikowi urlopu bezpłatnego w celu wykonywania pracy u innego pracodawcy przez okres ustalony w zawartym w tej sprawie porozumieniu między pracodawcami.
§ 2. Okres urlopu bezpłatnego, o którym mowa w § 1, wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze u dotychczasowego pracodawcy.
Co ciekawe, nie ma ustalonego wymiaru urlopu bezpłatnego. Uznaje się, że może on na pewno trwać dłużej niż 3 miesiące. Domniemanie to wywodzi się m.in. z art. 174 § 3 Kodeksu pracy. Zgodnie z nim pracodawca ma możliwość odwołania pracownika z urlopu bezpłatnego trwającego dłużej niż 3 miesiące.
Aby móc skorzystać z urlopu bezpłatnego, należy złożyć stosowny wniosek. Dokument musi być w formie pisemnej. Nie ma konieczności przedstawiania w nim uzasadnienia chęci skorzystania z urlopu. Warto jednak go uargumentować, chociażby ustanie w celu utrzymania dobrych stosunków z pracodawcą.
Pracodawca nie ma obowiązku zgadzania się na ten urlop. Nie musi nawet uzasadniać swojej odmowy. Natomiast w trakcie urlopu pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę z danym pracownikiem.
Czas urlopu bezpłatnego nie wlicza się do stażu pracy, a więc okresu, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Co więcej, pracownik nie podlega w tym czasie ubezpieczeniom społecznym ani ubezpieczeniu zdrowotnemu.
Więcej informacji na temat urlopu bezpłatnego znajdziesz w artykule: Urlop bezpłatny 2024
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 2023, poz. 1465)