Powołanie to szczególny tryb nawiązania stosunku pracy odrębnie uregulowany przepisami Kodeksu pracy. Można go zastosować tylko w przypadkach przewidzianych w przepisach prawa. Odrębności w stosunku do umowy o pracę nie dotyczą jedynie samego nawiązania stosunku pracy, ale i jego ustania.
Zakończenie stosunku pracy nawiązanego na podstawie powołania może nastąpić na mocy odwołania, które powinno mieć formę pisemną.
Do stosunku pracy na podstawie powołania zastosowanie mają przepisy dotyczące umów na czas nieokreślony, z wyłączeniem przepisów regulujących: tryb postępowania przy rozwiązywaniu umów o pracę oraz rozpatrywanie sporów ze stosunku pracy w części dotyczącej orzekania o bezskuteczności wypowiedzeń i o przywracaniu do pracy.
A zatem w przypadku odwołania pracownika pracodawca nie ma obowiązku konsultacyjnego ze związkami zawodowymi. Co do zasady nie ma również konieczności podawania przyczyny odwołania ze stanowiska.
W zależności od konkretnej sytuacji odwołanie ze stanowiska może być równoznaczne zarówno z wypowiedzeniem stosunku pracy, jak i rozwiązaniem go bez wypowiedzenia.
Spóźnione przyjęcie oferty rozwiązania stosunku pracy >>
Rozwiązanie stosunku pracy zawartego na mocy powołania może również nastąpić za porozumieniem stron zawartym między pracownikiem a organem, który go powołał (wyrok SN z 22 grudnia 1976 r., I PRN 121/76).
Odwołanie jako wypowiedzenie – zachowanie okresu wypowiedzenia
Odwołanie może nastąpić w każdym czasie i bez podawania przyczyny. Pracodawca nie będzie mógł się uwolnić od obowiązku wypłaty odprawy i innych świadczeń, stwierdzając, że odwołanie nastąpiło bez żadnej przyczyny (wyrok SN z 23 lipca 2009 r., II PK 30/09). W razie sporu na pracodawcy będzie ciążyło wykazanie, że przyczyna odwołania wyłączała prawo do świadczeń pracowniczych, np. prawo do tzw. odprawy ekonomicznej.
Przyczyna nie musi być wskazywana nawet wówczas, gdy powołanie nastąpiło na czas nieokreślony. Stosunek pracy ulegnie zaś rozwiązaniu po upływie okresu odpowiadającego okresowi wypowiedzenia. Przy odwołaniu pracownika, w zakresie długości okresu wypowiedzenia, zastosowanie będą miały przepisy o okresach wypowiedzenia umów na czas nieokreślony.
Zarówno w przypadku powołania na czas określony, jak i na czas nieokreślony długość okresu wypowiedzenia uzależniona jest od stażu pracy u danego pracodawcy i wynosi:
- 2 tygodnie – jeżeli staż pracy wynosił mniej niż 6 miesięcy,
- 1 miesiąc – jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy,
- 3 miesiące – przy stażu wynoszącym minimum 3 lata.
W okresie wypowiedzenia pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia w takiej wysokości, jaka przysługiwała mu przed odwołaniem, łącznie z premią, jeżeli w trakcie zatrudnienia miał do niej prawo (wyrok SN z 7 marca 2001 r., I PKN 297/00).
W czasie odpowiadającym okresowi wypowiedzenia pracownik nie ma obowiązku świadczenia pracy. Pracodawca może jednak w tym okresie zatrudnić pracownika przy innej pracy odpowiadającej jego kwalifikacjom zawodowym.
Rozwiązanie umowy na czas określony >>
Na wykonywanie w okresie wypowiedzenia innej pracy pracownik musi wyrazić zgodę.
Pracodawca jednostronnie, bez zgody pracownika, nie może przenieść go do innej pracy, nawet odpowiadającej jego kwalifikacjom (wyrok SN z 4 sierpnia 1994 r., I PRN 50/94).
Zatrudnienie przy innej pracy w okresie wypowiedzenia jest również możliwe na wniosek pracownika. Pracodawca jednak nie ma obowiązku przychylenia się do takiego wniosku.
Odwołanie jako rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia
Odwołanie może być również równoznaczne z rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia, jeżeli jego podstawą były przyczyny zawarte w art. 52 lub 53 k.p. Odwołanie w tym trybie jest kwestią niejednoznaczną, co wyraźnie widać w orzecznictwie Sądu Najwyższego. Z jednej strony Sąd orzekał, że odwołanie powinno mieć formę pisemną i wymaga uzasadnienia (wyrok SN z 10 września 2004 r., I PK 704/03). Z drugiej zaś strony, że w przypadku odwołania bez zachowania okresu wypowiedzenia nie jest wymagane podanie przyczyny (wyrok SN z 21 listopada 2000 r., I PKN 95/00).
Do rozwiązania stosunku pracy bez zachowania okresu wypowiedzenia może również dojść w okresie trwającego wypowiedzenia na skutek odwołania, przez wręczenie nowego aktu odwołania. Podstawą rozwiązania stosunku pracy mogą tu być powody zawarte zarówno w art. 52, jak i art. 53 k.p.
W przypadku art. 53 k.p., aby zwolnić pracownika bez zachowania okresu wypowiedzenia, pracownik musi przebywać na zwolnieniu lekarskim dłużej niż przewidziane w tym przepisie okresy ochronne.
Odwołanie w okresie ochronnym
Odwołanie może nastąpić także w okresach ochronnych, tj.:
- w czasie usprawiedliwionej nieobecności w pracy,
- w czasie ciąży,
- w wieku przedemerytalnym.
W przypadku gdy odwołanie miało miejsce w czasie usprawiedliwionej nieobecności w pracy, bieg wypowiedzenia rozpoczyna się po upływie tego okresu.
Natomiast w przypadku gdy odwołanie dotyczy: pracownika, któremu brakuje mniej niż 4 lata do nabycia prawa do emerytury z FUS, lub pracownicy ciężarnej, organ odwołujący ma obowiązek zapewnienia tym osobom innej pracy, odpowiadającej ich kwalifikacjom zawodowym.
Jak obliczać okresy wypowiedzenia >>
Pracownicy ci zachowują prawo do wynagrodzenia w wysokości przysługującej im przed odwołaniem. W przypadku jednak, gdy osoby te odmówią przyjęcia proponowanych warunków i podjęcia innej pracy, stosunek pracy ulega rozwiązaniu z upływem okresu równego okresowi wypowiedzenia. Bieg okresu wypowiedzenia liczymy od dnia zaproponowania na piśmie innej pracy.
Należy podkreślić, że przepisy prawa nie wskazują, w jakim terminie pracownik powinien poinformować pracodawcę o przyjęciu lub odrzuceniu proponowanych warunków, dlatego termin ten powinien określić pracodawca w skierowanym do pracownika piśmie.
Podstawa prawna:
- art. 36, 52, 53, 68, 69, 70, 71,72 Kodeksu pracy.
Orzecznictwo:
- wyrok SN z 22 grudnia 1976 r. (I PRN 121/76, OSNC 1977/8/140),
- wyrok SN z 4 sierpnia 1994 r. (I PRN 50/94, OSNP 1994/12/193),
- wyrok SN z 21 listopada 2000 r. (I PKN 95/00, OSNP 2002/12/286),
- wyrok SN z 7 marca 2001 r. (I PKN 297/00, OSNP 2002/23/572),
- wyrok SN z 10 września 2004 r. (I PK 704/03, OSNP 2005/9/128),
- wyrok SN z 23 lipca 2009 r. (II PK 30/09, Mon. Pr. Pr. 2010/4/202).