Czym jest tolerancja niepewności?
Tolerancja niepewności jest umiejętnością akceptacji i funkcjonowania w warunkach, w których zasady gry i cele są niepewne lub szybko zmieniają się, a wynik podjętych działań wysoce niepewny. Jest to cecha osobniczo zmienna – niektórzy akceptują wysoki poziom niepewności w życiu, inni natomiast nie mogą znieść nawet najmniejszych jej znamion.
Tolerancja niepewności to niewątpliwie kompetencja odróżniająca liderów czy przedsiębiorców od pracowników charakteryzujących się bierną postawą, gotowych podążać za charyzmatycznymi przywódcami.
Polecamy: Wellbeing w organizacji co? jak? dlaczego?
Umiejętność na nowe czasy
Ostatni rok był czasem burzliwych transformacji i zmian oraz niebywałych wydarzeń, które zaskoczyły wiele firm i przedsiębiorców. Umiejętność odnalezienia się w nowej sytuacji oraz zdolność szybkiego reagowania i podejmowania działań determinowały przetrwanie wielu firm i ich pracowników.
„Odporność” stała się najważniejszym słowem ubiegłego roku.
Przyszłość (“The future of work”) dla wielu firm nadeszła szybciej, niż ktokolwiek się tego spodziewał. Stary model pracy się skończył. Pojawiły się nowe wyzwania, takie jak integracja systemów umożliwiających pracę zdalną czy adaptacja pracowników do koniecznych zmian.
Rok 2021 jest czasem, gdy człowiek jest w centrum uwagi. W aspekcie zawodowym oznacza to, że z jednej strony mierzymy się z cyfrową transformacją na ogromną skalę, a z drugiej — to właśnie od ludzi i ich postaw, takich jak otwartość na zmiany i akceptacja nowych i nieznanych sytuacji, będzie zależeć sukces firmowych przedsięwzięć.
Co robią ludzie, którzy nie tolerują niepewności?
Dla osób, które nie rozwinęły tolerancji niepewności, wszelkie sytuacje ambiwalentne, niejasne czy dwuznaczne będą źródłem dyskomfortu i lęku. Te z kolei są bodźcem przyczyniającym się do dążenia do usunięcia niepewności z życia codziennego lub do unikania sytuacji ją powodujących.
W środowisku pracy może to utrudniać realizację zadań, wśród osób z niską tolerancją niepewności, przejawiając się jako:
- poszukiwanie nadmiernego wsparcia u innych w postaci pokrzepienia, uspokojenia, utwierdzania w przekonaniu – może to być na przykład pytanie znajomych, kolegów, przełożonych o opinię w sprawie decyzji, którą taka osoba ma podjąć;
- sporządzanie długich i szczegółowych checklist będących sposobem na wyeliminowanie niepewności;
- wielokrotne sprawdzanie – na przykład ciągłe dzwonienie lub liczne konsultacje z podwładnymi w celu upewnienia się, że wszystko jest w porządku, kilkakrotne czytanie maili w poszukiwaniu błędów i literówek;
- odmowa delegowania zadań innym – wiele osób nietolerujących niepewności nie pozwoli innym pracownikom zrealizować określonych zadań, ponieważ nie zapewnia to im pewności, że praca zostanie wykonana poprawnie;
- prokrastynacja/unikanie – ze względu na to, że niepewność wywołuje niepokój, niektórzy po prostu odwlekają wykonanie pewnych zadań lub unikają kontaktów, miejsc i określonych sytuacji. Wychodzą z założenia, że nie podejmując danej aktywności, nie narażają się na niepewność;
Tymczasem niepewności nie da się całkowicie wyeliminować z naszego życia. Działania mające na celu jej eliminację są kosztowne pod względem czasu i energii, jakie w nie wkładamy. Dużo bardziej efektywne może być wykształcenie tolerancji niepewności.
Jak rozwijać tolerancje niepewności?
1. Ćwicz otwartość na nowe doświadczenia
Zawsze jeździsz do pracy lub chodzisz na spacery tą samą, utartą ścieżką? Zmień trasę i skup się na nowych wrażeniach. Czujesz się komfortowo, zawsze zamawiając tę samą potrawę? Zaryzykuj i sprawdź, jak smakuje coś, czego jeszcze nie kosztowałeś. Obejrzyj film, który rekomenduje nowa osoba w pracy, albo przetestuj najnowszą platformę społecznościową, o której wszyscy dyskutują. Mała decyzja może otworzyć zupełnie nowe horyzonty i nowe możliwości. Podejmij się pracy lub zadań wymagających od ciebie większej otwartości i elastyczności.
2. Rozwijaj odporność psychiczną
Przestań użalać się nad sobą i skupiać się na niepowodzeniach. Potraktuj nieudane projekty jako szansę nauczenia się czegoś o sobie oraz nabycia nowych umiejętności. Zmień perspektywę – zamiast postrzegać siebie jako ofiarę, zacznij widzieć w sobie osobę mającą pełnię kontroli nad swoim życiem. Ćwicz przyjmowanie odmowy, to rozwinie twoją odporność jak nic innego. Zadawaj innym pytania, nie obawiaj się prosić, nawet wówczas, gdy spodziewasz się odpowiedzi odmownej — to doświadczenie wzmocni cię wewnętrznie.
3. Buduj relacje
Nieocenionym zasobem w sytuacji niepewności są silne relacje z osobami, na których można polegać. Gdy na przykład zamartwiasz się, że twoje miejsce pracy jest zagrożone lub boisz się o swoją przyszłość z jakiegokolwiek innego powodu, korzystaj ze wsparcia osób, z którymi wykształciłeś głębokie relacje. Pozwól sobie na to, by inni podnieśli cię na duchu, utwierdzili w przekonaniu, że sobie poradzisz w każdej sytuacji lub zapewnili, że masz w nich oparcie bez względu na to, jak potoczy się twoja sytuacja zawodowa.
4. Rozwijaj cierpliwość i ćwicz kontrolę nad emocjami
Wytrwałość jest cechą zwycięzców. Znajdź swój sposób na opanowanie emocji i ćwiczenie cierpliwości. Może być to joga, medytacja, techniki oddechowe albo szydełkowanie. Wybierz coś, co będzie ci łatwo zacząć i co będzie dla ciebie ważne i pożyteczne. Pamiętaj, że ćwiczenie cierpliwości to także szlifowanie siły własnego charakteru.
5. Nadzieja na sukces
Nadzieja na sukces powoduje, że chcemy osiągnąć cel i mamy optymistyczne nastawienie, a to z kolei ułatwia przetrwanie trudności.
Optymizm sprzyja większej elastyczności i umiejętności adaptacji do nowych warunków. Rola optymizmu i wiary we własne możliwości jest ogromna, szczególnie w warunkach niepewnej przyszłości zawodowej. Osoby funkcjonujące w przekonaniu, że poradzą sobie niezależnie od tego, co się wydarzy, odczuwają mniejsze nasilenie lęku i stresu, przez co są bardziej efektywne w swoich zawodowych działaniach.
6.Tolerancja niepewności a nasze zdrowie
Czy umiejętność radzenia sobie z niepewnością lub jej brak może wpływać na nasze zdrowie? Zdecydowanie. Niepewność rodzi lęk, frustrację i ból.
Lęk jest stanem emocjonalnym wiążącym się z przeżywaniem uczucia dyskomfortu psychicznego, zagrożenia i napięcia. Jest reakcją fizjologiczną (objawy z ciała), poznawczą (obawy, niepokojące myśli), behawioralną (wpływa na nasze zachowanie) i emocjonalną (wywołuje w nas określone reakcje emocjonalne).
Okazuje się, że nasze nastawienie emocjonalne wobec niepewności ma wpływ na nasze zdrowie. Radość działa ochronnie przed subkliniczną depresją, podczas gdy lęk może wzmacniać cechę lęku u osób nieklinicznych. (H.Enoki, M.Koda, S.Nishimura, 2019)
Wyniki innych badań* wskazują na wyraźny związek między tolerancją niepewności a dobrostanem psychicznym. Im większa zdolność do tolerancji niepewności, tym większa jest szansa na unikniecie stresu, depresji i problemów ze zdrowiem psychicznym.
„Uważamy niepewność za najgorsze zło, dopóki rzeczywistość nie pokaże nam, że jest inaczej”.
– Jean Baptiste Alphonse Karr –
*Hancock J., Mattick K., Tolerance of ambiguity and psychological wellbeing in medical training: A systematic review. Med Educ. 2020; 54(2): 125–137 [link: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7003828/]