Właśnie zaczął się okres wakacyjny, to właśnie teraz szczególnie potrzeba jest praca pracowników sezonowych. Poniżej odpowiedzi na pytania: Co to znaczy praca sezonowa? Czy praca sezonowa jest legalna? Ile trwa praca sezonowa? Jak wygląda praca sezonowa?
- Co to znaczy praca sezonowa?
- Umowa o pracę sezonową
- Limit umów na czas określony
- Jak znaleźć pracę sezonową w UE?
- Czy można zatrudnić sezonowo młodocianego pracownika?
- Prawa pracownika sezonowego w UE
Co to znaczy praca sezonowa?
Praca sezonowa w 2024 r. będzie potrzeba jeszcze bardziej niż dotąd. Pomimo problemów migracyjnych, wojny, i bezrobocia w wielu krajach UE, okres wakacyjny będzie intensywnym czasem dla pracowników ale i przedsiębiorców. Szczególnie w czerwcu, lipcu, sierpniu i wrześniu 2024 r. będzie zauważalny wzrost w branży turystycznej. Poszukiwani są szczególnie pracownicy sezonowi w: gastronomii, handlu, obiektach turystyczno-wypoczynkowych, ratownictwie wodnym, do pracy na statku turystycznym czy na promie; do pracy jako pilot wycieczek czy przewodnik, do pracy na budowie czy jako pomocnik rolnika.
Sformułowanie "praca sezonowa" pochodzi od słowa "sezon", który oznacza w takim rozumieniu porę roku. Chodzi więc o pracę wykonywaną tylko przez część roku, związaną z określonym sezonem, tj. z właściwościami pór roku, zwłaszcza warunkami atmosferycznymi. W Polsce szczególnie popularny jest sezon letni i okres wakacyjny (miesiące czerwiec, lipiec, sierpień i wrzesień). To w tym okresie młode osoby, zwykle studenci czy też bezrobotni mogą "dorobić" - ponieważ szczególnie wtedy potrzebni są pracownicy w branżach usługowych, a szczególnie hotelarsko-gastronomicznej.
Okazuje się, że Kodeks pracy i ogólnie prawo pracy nie definiują pojęcia pracy sezonowej, a zagadnienia z nią związane są uregulowane w różnych przepisach, jednak nie zawsze wprost. Zdarza się tak, że praca sezonowa jest utożsamiana z czasową pracą cudzoziemców lub z pracą tymczasową (właśnie o charakterze sezonowym, okresowym, doraźnym) wykonywaną na rzecz danego pracodawcy użytkownika, w ramach agencji zatrudnienia. Nie jest to jednak typowa praca sezonowa, ponieważ ją określa się jako pracę tymczasową, dla której istnienia nie jest ważna pora roku czy sezon letni i wakacyjny.
Umowa o pracę sezonową
Każdy kraj UE może mieć swoje regulacje, ale przykładowo w Polsce umowa o pracę sezonową, zawierana w ramach stosunku pracy powinna być sporządzona w formie pisemnej. Powinna określać: strony umowy, rodzaj umowy, datę jej zawarcia oraz warunki pracy i płacy, w szczególności: rodzaj pracy w tym zakres obowiązków; miejsce wykonywania pracy; wynagrodzenie za pracę odpowiadające rodzajowi pracy, ze wskazaniem składników wynagrodzenia; wymiar czasu pracy; termin rozpoczęcia pracy.
Praca sezonowa może być również wykonywana na podstawie umowy cywilnoprawnej (np. umowy zlecenia czy też umowy o dzieło). Wówczas nie istnieje obowiązek stosowania się do praw pracowniczych określonych w kodeksie pracy.
Należy jednak zagwarantować minimalną stawkę godzinową, która od 1 lipca 2023 r. będzie wynosiła 23,50 zł brutto zł za każdą godzinę wykonanego zlecenia lub świadczonych usług. Typem takiej cywilnoprawnej umowy, charakterystycznej dla pracy sezonowej jest też umowa o pomocy przy zbiorach, zawierana z rolnikiem i jego pomocnikiem (np. na czas prac w polu, zbioru truskawek czy ogórków). W ramach umowy o pracę minimalna wysokość wynagrodzenia wynosi 4300 zł. brutto od 1 lipca 2024 r.
Limit umów na czas określony
Umowy na pracę sezonowe zawierane są zwykle na czas określony czy na czas wykonania określonej pracy, tj. na okres sezonu, tymczasowo. Co ciekawe, nie trzeba pamięć o generalnych limitach. Zasadą jest, że łączny okres zatrudnienia na podstawie umów o pracę na czas określony zawieranych między tymi samymi stronami stosunku pracy, nie może przekraczać 33 miesięcy, a łączna liczba tych umów nie może przekraczać 3.
Przy pracach sezonowych i dorywczych ww. obostrzenia nie obowiązują - jeżeli ich zawarcie w danym przypadku służy zaspokojeniu rzeczywistego okresowego zapotrzebowania i jest niezbędne w tym zakresie w świetle wszystkich okoliczności zawarcia umowy.
Komisja Europejska zachęca do pracy w ramach krajów UE, szczególnie młode osoby i studentów. Niezależnie od rodzaju wykonywanej pracy w sezonie młode osoby mogą zdobyć doświadczenie, sprawdzić się na rynku pracy, nauczyć współpracować z innymi ludźmi w danym środowisku pracy.
Jak znaleźć pracę sezonową w UE?
Komisja Europejska podpowiada gdzie szukać informacji na temat pracy sezonowej, dla przykładu:
- Picking Jobs – praca sezonowa przy zbiorach na całym świecie
- Season Workers − strona dla pracowników sezonowych
- Summer jobs in Europe & the world − praca sezonowa w Europie i na świecie.
Portal EURES przy pomocy miejscowych doradców EURES udostępnia informacje i porady dotyczące pracy zagranicą. Na stronie internetowej Europejskiego Urzędu ds. Pracy (ELA) znajdują się też użyteczne informacje dla osób poszukujących pracy sezonowej.
Czy można zatrudnić sezonowo młodocianego pracownika?
W Polsce, młodocianych którzy ukończyli 15 lat, a nie przekroczyli 18 lat można zatrudniać przy tzw. pracach lekkich. Co ważne, praca lekka nie może powodować zagrożenia dla życia, zdrowia i rozwoju psychofizycznego młodocianego, a także nie może utrudniać młodocianemu wypełniania obowiązku szkolnego. Często młodociani w okresie wakacyjnym są zatrudniani do takich prac jak: roznoszenie ulotek, segregowanie dokumentów czy korespondencji, prace pomocnicze w ogrodnictwie i prace polowe takie jak: pielenie, zbiory płodów ogrodniczych i prace porządkowe (bez używania sprzętu mechanicznego i bez pracy na wysokości. Takie prace, a konkretnie wykaz lekkich prac określa pracodawca po uzyskaniu zgody lekarza wykonującego zadania służby medycyny pracy. Wykaz ten wymaga zatwierdzenia przez właściwego inspektora pracy. Wykaz lekkich prac nie może zawierać prac wzbronionych młodocianym. Należy pamiętać, że czas pracy młodocianego w wieku do 16 lat nie może przekraczać 6 godzin na dobę, a w wieku powyżej 16 lat - 8 godzin na dobę.
Prawa pracownika sezonowego w UE
W ramach swobodnego przepływu oraz przemieszczania się i pracy w UE, pracownicy (nawet nie pochodzący z danego kraju, w którym pracują np. w sezonie wakacyjnym) muszą mieć zagwarantowane podstawowe prawa pracownicze. Szczególnie ważne jest prawo do równego traktowania i niedyskryminacji.
Będąc zatrudnionym w innym państwie członkowskim, nawet tylko przez miesiąc czy dwa pracownicy mają prawo do takiej samej pomocy oraz do takich samych warunków pracy jak pracownicy miejscowi, w szczególności w zakresie:
- prawa do wynagrodzenia,
- czasu pracy,
- zwolnienia (rozwiązania umowy),
- ochrony zdrowia i bezpieczeństwa,
- zabezpieczenia społecznego (ubezpieczenia m.in. z powodu choroby, wypadku przy pracy, czy emerytalno-rentowego).
Szczególnie ważne jest, aby doszło podpisania umowy o pracę, w formie pisemnej, to chociaż w jakimś sensie gwarantuje respektowanie praw pracowniczych.