- Czy rozwiązanie było zgodne z prawem?
- Rozwiązanie umowy przez pracownika z pracodawcą
- Podwyżka inflacyjna – czy jest obowiązkowa?
- Roszczenie o odszkodowanie – jakie uprawnienia ma pracodawca?
- W jakiej wysokości przysługuje pracodawcy odszkodowanie?
- Co jeśli pracownik nie rozwiąże umowy na piśmie?
Czy rozwiązanie było zgodne z prawem?
Internauta, który zadał pytanie był zatrudniony w dużej fabryce mebli, na czas nieokreślony już od 10 lat. Zastanawia się czy spotkają go jakieś konsekwencje prawne jeżeli w dniu 23 września 2022 r. oświadczył pracodawcy, że odchodzi z pracy, ponieważ znalazł nową pracę i rozpoczyna ją od poniedziałku 26 września 2022 r. Pracownik na piśmie rozwiązał z pracodawcą umowę bez zachowania okresu wypowiedzenia, w dniu 23 września 2022 r. i kilka godzin później, po spakowaniu swoich rzeczy, wyszedł z zakładu pracy. Pracownik wskazał, że obowiązuje go wolność pracy (może wybrać taką pracę jaką chce) a na dodatek nowy pracodawca oferuje mu dwukrotnie wyższe wynagrodzenie. Dotychczasowy pracodawca nie chciał dać pracownikowi tzw. „podwyżki inflacyjnej”, która chociaż w jakimś stopniu kompensowałaby droższe koszty życia. Jako przyczynę rozwiązania umowy pracownik wskazał: „Zmiana pracy na lepszą”. Pracownik wyczytał, że istnieje art. 55 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1510, dalej: k.p.), który uprawnia go do natychmiastowego rozwiązania umowy.
Rozwiązanie umowy przez pracownika z pracodawcą
Nie tylko pracodawca może rozwiązać umowę o pracę z pracownikiem w trybie natychmiastowym ale i pracownik może rozwiązać umowę o pracę z pracodawcą bez zachowania okresu wypowiedzenia. Jeżeli jednak rozwiązanie będzie bezzasadne pracodawca może mieć roszczenia wobec pracownik, tak jak i pracownik wobec pracownika. Przepis art. 55 § 1 i 55 § 11 k.p. wskazuje, że pracownik może rozwiązać umowę o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia gdy:
- w stosunku do pracownika zostanie wydane orzeczenie lekarskie stwierdzające szkodliwy wpływ wykonywanej pracy na zdrowie pracownika, a pracodawca nie przeniesie go w terminie wskazanym w orzeczeniu lekarskim do innej pracy, odpowiedniej ze względu na stan jego zdrowia i kwalifikacje zawodowe,
- gdy pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika (w takiej sytuacji pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia).
W opisywanym stanie faktyczny nie doszło do spełnienia żadnej z powyższych przesłanek, bowiem „Zmiana pracy na lepszą” nie mieści się w powyższych okolicznościach.
Podwyżka inflacyjna – czy jest obowiązkowa?
Brak podwyższenia wynagrodzenia pracownikowi, jeżeli ten o to wnioskuje i jeżeli sytuacja gospodarcza w kraju jest ciężka, nie oznacza, że pracodawca naruszył obowiązki przeciwko prawom pracownika i to w sposób ciężki. Jeżeli tylko pracodawca gwarantuje minimalne wynagrodzenie za pracę, nie narusza prawa. Pracodawca nie jest zobowiązany do udzielania pracownikom podwyżek, nie wynika to z przepisów k.p. Nawet jeżeli dochodzi do spadku wartości pieniądza, pracodawca nie musi dokonywać waloryzacji. Pracodawca może oczywiście w regulaminie wynagradzania zagwarantować pracownikom taką podwyżkę, np. o kilka procent, jednak jest to jego dobra wola.
Roszczenie o odszkodowanie – jakie uprawnienia ma pracodawca?
Zgodnie z k.p. pracodawca ma roszczenia wobec pracownika, który bezzasadnie rozwiązał umowę. Jakie? Pracodawca oczywiście nie może żądać przywrócenia pracownika do pracy (aby wrócił do pracy na dotychczasowe stanowisko z dotychczasowymi warunkami pracy i płacy), ponieważ rzeczywiście obowiązuje wolność pracy i zakaz pracy przymusowej, tak jak wskazał internauta.
Pracodawca nie może jednak zostać pozbawiony jakichkolwiek praw w takiej sytuacji i może żądać od pracownika odszkodowania w sytuacji, gdy ten rozwiąże z nim umowę, pomimo tego, iż nie było do tego podstaw . W takiej sytuacji, w razie nieuzasadnionego rozwiązania przez pracownika umowy o pracę bez wypowiedzenia na podstawie art. 55 § 1 1 k.p. pracodawcy przysługuje roszczenie o odszkodowanie. Tak też może stać się opisywanej sytuacji przez internautę. Oczywiście o odszkodowaniu orzeka sąd pracy, pracodawca może więc zgłosić wobec pracownika takie roszczenie. Może to być sąd właściwy dla siedziby zakładu pracy.
W jakiej wysokości przysługuje pracodawcy odszkodowanie?
Pracodawcy przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia pracownika za okres wypowiedzenia. W opisywanej sytuacji będzie to wysokość wynagrodzenia pracownika x 3 (pracownika obowiązywał 3 miesięczny okres wypowiedzenia).
W przypadku rozwiązania umowy o pracę zawartej na czas określony, odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za okres wypowiedzenia.
Co jeśli pracownik nie rozwiąże umowy na piśmie?
Co ciekawe ustawodawca nie przewidział sankcji z tytułu niezgodnego z prawem rozwiązania umowy o pracę przez pracownika za naruszenie przepisów o rozwiązaniu przez pracownika umowy o pracę w trybie art. 55 § 1 1 k.p. O zasadności rozwiązania umowy o pracę przez pracownika w trybie art. 55 § 1 1 k.p. decydują zaistniałe okoliczności faktyczne oraz ich zakwalifikowanie jako ciężkie naruszenie przez pracodawcę podstawowych obowiązków wobec pracownika bez względu na to, jakimi wadami formalnymi dotknięte jest jego oświadczenie rozwiązujące stosunek pracy. Czyli jeżeli np. pracownik rozwiąże umowę ustnie, a nie na piśmie z podaniem przyczyny – mogą nie spotkać go za to żadne konsekwencje. Ustawodawca wskazuje bowiem, że roszczenia przysługują pracodawcy jeżeli rozwiązanie jest nieuzasadnione.
Zgodnie z art. 61 1 k.p. pracodawca ma prawo do roszczenia o odszkodowanie, jeżeli do nieuzasadnionego rozwiązania doszło z powodu określonego w art.55 § 1 1 k.p., a więc dopuszczenia się przez pracodawcę ciężkiego naruszenia obowiązków wobec pracownika. Zatem nie w każdym przypadku nieprawidłowego rozwiązania umowy o pracę przez pracownika pracodawca ma możliwość dochodzenia odszkodowania. W takim razie naruszenie wymogów formalnych (art. 55 § 2 k.p.) nie uzasadnia roszczeń po stronie pracodawcy. Zarówno zatem inna forma oświadczenia pracownika o rozwiązaniu umowy niż pisemna, niepodanie przyczyny rozwiązania umowy nie uzasadnia roszczeń po stronie pracodawcy (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2015 r., I PK 197/14 oraz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 2 marca 2022 r. III PUNP 7/21).
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1510, dalej: k.p.)