Rozwiązanie umowy o pracę z pracownikiem z powodów, które nie leżą po jego stronie, często wiąże się z koniecznością wypłaty odprawy pieniężnej. Do wypłaty zobowiązani są pracodawcy zatrudniający co najmniej 20 pracowników.
- Pracodawcy zobowiązani do wypłaty odprawy pieniężnej
- Rozwiązanie umowy o pracę z przyczyn niedotyczących pracownika
- Zwolnienia grupowe
- Zwolnienie indywidualne
- Wysokość odprawy pieniężnej
Pracodawcy zobowiązani do wypłaty odprawy pieniężnej
Niektórzy pracodawcy zobowiązani są do wypłaty zwalnianym pracownikom odprawy pieniężnej. Dotyczy to tylko pracodawców zatrudniających co najmniej 20 pracowników. Odprawa przysługuje pracownikom, z którymi stosunek pracy jest rozwiązywany z przyczyn ich niedotyczących.
O powyższym stanowi ustawa z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (j.t. Dz.U. z 2024 r. poz. 61). Ustawa dzieli zwolnienia na grupowe i indywidualne.
Rozwiązanie umowy o pracę z przyczyn niedotyczących pracownika
Pracownik uzyskuje prawo do odprawy pieniężnej w sytuacji, gdy przyczyna rozwiązania umowy o pracę nie dotyczy pracownika. Taka sytuacja zachodzi, gdy pracownik w żaden sposób nie przyczynił się do swojego zwolnienia, a przyczyny rozwiązania umowy leżą wyłącznie po stronie pracodawcy. Do takich przyczyn można zaliczyć np. ogłoszenie upadłości lub niekorzystna sytuacja finansowa pracodawcy.
W przypadku zwolnienia indywidualnego może zdarzyć się sytuacja, że na decyzję o rozwiązaniu stosunku pracy miały wpływ również inne czynniki leżące po stronie pracownika. W takich okolicznościach pracownikowi odprawa pieniężna nie przysługuje.
Zwolnienia grupowe
W razie rozwiązania umowy o pracę w ramach zwolnienia grupowego pracownik nabywa prawo do odprawy pieniężnej. Warunkiem jest jednak, aby rozwiązanie umowy o pracę nastąpiło z przyczyn niedotyczących pracownika na podstawie wypowiedzenia umowy przez pracodawcę lub za porozumieniem stron.
Odprawa pieniężna przysługuje, jeżeli w okresie nieprzekraczającym 30 dni zwolnienie grupowe obejmuje co najmniej:
- 10 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 100 pracowników,
- 10 proc. pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 100, jednakże mniej niż 300 pracowników,
- 30 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 300 lub więcej pracowników;
Powyższe liczby obejmują także pracowników, z którymi w ramach grupowego zwolnienia następuje rozwiązanie stosunków pracy z inicjatywy pracodawcy na mocy porozumienia stron, jeżeli dotyczy to co najmniej 5 pracowników.
Zwolnienie indywidualne
Odprawa pieniężna może przysługiwać pracownikowi również w razie zwolnienia indywidualnego. Warunkiem tego jest, aby pracodawca zatrudniający co najmniej 20 pracowników rozwiązał z pracownikiem umowę o pracę za wypowiedzeniem lub na mocy porozumienia stron.
Do uzyskania prawa do odprawy niezbędne jest, aby wyłącznym powodem rozwiązania umowy o pracę była przyczyna, która nie dotyczy pracownika. Prawa do odprawy nie uzyska zatem pracownik, po którego stronie stoi przyczyna rozwiązania umowy o pracę – np. nieefektywność w pracy czy utrata zaufania pracodawcy.
Wysokość odprawy pieniężnej
Na wysokość odprawy pieniężnej wpływ ma zakładowy staż pracy u danego pracodawcy. Do zakładowego stażu pracy wlicza się wszystkie okresy zatrudnienia u danego pracodawcy. Nie ma znaczenia, jeśli wystąpiły między nimi przerwy. Do stażu pracy wlicza się także okres zatrudnienia pracownika w zakładzie pracy, który został przejęty przez obecnego pracodawcę na podstawie art. 23¹ Kodeksu pracy.
Odprawa pieniężna przysługuje w wysokości:
- 1-miesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 2 lata;
- 2-miesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy od 2 do 8 lat;
- 3-miesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy ponad 8 lat.
Maksymalna wysokość odprawy pieniężnej jest ograniczona do kwoty 15-krotnego minimalnego wynagrodzenia za pracę, obowiązującego w dniu rozwiązania stosunku pracy. Oznacza to, że pracownik, którego umowa o pracę rozwiąże się w 2025 r., otrzyma odprawę w maksymalnej wysokości wynoszącej 69990 zł.
Wysokość odprawy należy ustalać według zasad obowiązujących przy obliczaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy. Wypłata powinna nastąpić najpóźniej w dniu rozwiązania umowy o pracę, ewentualnie w momencie wypłaty ostatniego wynagrodzenia.