Urlop wypoczynkowy
Urlop wypoczynkowy to coroczny, płatny i nieprzerwany okres odpoczynku od świadczenia pracy u danego pracodawcy. Służy regeneracji pracownika, nabraniu sił do dalszego wykonywania pracy. Jest to uprawnienie niezbywalne, którego pracownik nie może się zrzec ani przekazać go innej osobie, co potwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 lutego 1967. (I PR 53/67, OSP 1967/12/287). Urlop wypoczynkowy powinien być wykorzystany w naturze - ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop powinien być wypłacany tylko w drodze wyjątku.
Pracownik nabywa prawo do urlopu wypoczynkowego w pełnym wymiarze 1 stycznia każdego roku pracy. Jeżeli stosunek pracy nieprzerwanie trwa cały rok, urlop przysługujący pracownikowi udziela aktualny pracodawca.
W prawie pracy przewidziane są sytuacje, w których istnieje konieczność obliczenia urlopu proporcjonalnego do okresu rzeczywiście świadczonej pracy.
Urlop proporcjonalny oblicza się w następujących przypadkach:
- pracownik podejmuje pracę u kolejnego pracodawcy w ciągu roku kalendarzowego,
- pracownik rozwiązuje umowę o pracę w trakcie roku kalendarzowego,
- pracownik jest zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy,
- pracownik powraca do obecnego pracodawcy po przerwie trwającej minimum 1 miesiąc z powodu urlopu bezpłatnego, urlopu wychowawczego, nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy, odbywania zasadniczej służby wojskowej, tymczasowego aresztowania, odbywania kary pozbawienia wolności.
Przy obliczaniu wymiaru urlopu proporcjonalnego należy przestrzegać określonych prawem zasad. Miesiąc pracy odpowiada 1/12 części przysługującego pracownikowi urlopu, a niepełne kalendarzowe dni lub miesiące zaokrągla się w górę z korzyścią dla pracownika.
Zmiana pracodawcy
W sytuacji, gdy w ciągu roku kalendarzowego pracownik zmienia pracodawcę, u dotychczasowego pracodawcy przysługuje mu urlop w wymiarze proporcjonalnym do okresu przepracowanego u tego pracodawcy przed ustaniem stosunku pracy. Nie dotyczy to oczywiście sytuacji, gdy pracownik wykorzystał już przysługujący mu urlop na dany rok kalendarzowy
U następnego pracodawcy pracownikowi przysługuje urlop w wymiarze proporcjonalnym do okresu pozostałego do końca roku kalendarzowego, jeżeli został zatrudniony na okres co najmniej do końca danego roku kalendarzowego.
Jeżeli pracownik u następnego pracodawcy został zatrudniony na okres krótszy niż do końca roku kalendarzowego, urlop proporcjonalny oblicza się w wymiarze odpowiadającym do końca trwania umowy.
Gdy pracownik u poprzedniego pracodawcy wykorzystał urlop w wyższym wymiarze niż mu przysługiwał w stosunku do przepracowanego okresu, urlop przysługujący u kolejnego pracodawcy będzie odpowiednio obniżony. Jeżeli wykorzystał cały przysługujący za dany rok urlop – u nowego pracodawcy nie będzie miał ani jednego dnia wolnego.
Zmiana etatu a urlop wypoczynkowy
Łączny wymiar urlopu w roku kalendarzowym nie może być niższy niż wynikający z okresu przepracowanego w danym roku u wszystkich pracodawców. Jednocześnie urlop przysługujący pracownikowi w danym roku kalendarzowym nie może przekroczyć wymiaru wynikającego z przepisów Kodeksu pracy.
Pracownik z 10-letnim stażem urlopowym był zatrudniony u poprzedniego pracodawcy do 31 maja 2012 r. Następnie przez dłuższy czas pozostawał bez pracy. Kolejne zatrudnienie podjął 1 marca 2013 r. na podstawie umowy o prace zawartej na czas określony do 31 grudnia 2013 r. U obecnego pracodawcy pracownik nabył w 2013 r, za okres od 1 marca do 31 grudnia prawo do 22 dni urlopu (10/12 x 26 dni = 21,66 dnia, po zaokrągleniu 22 dni).
Pracownik był zatrudniony od 15 stycznia do 31 lipca 2013 r. u jednego pracodawcy, u którego przysługiwało mu prawo do 26 dni urlopu wypoczynkowego. Wcześniej w 2013 r. nigdzie nie pracował. Do końca lipca pracownik wykorzystał 10 dni urlopu wypoczynkowego. Na dzień rozwiązania stosunku pracy pracownikowi przysługiwał urlop proporcjonalny do okresu zatrudnienia:
7/12 x 26 = 15,16 dnia, po zaokrągleniu 16 dni
Ponieważ do końca lipca 2013 r. pracownik wykorzystał 10 dni urlopu, za pozostałe 6 dni pracodawca był zobowiązany wypłacić pracownikowi ekwiwalent za urlop.
Od 1 października pracownik rozpoczął pracę u kolejnego pracodawcy. U drugiego pracodawcy do końca roku kalendarzowego pracownikowi przysługiwał urlop wypoczynkowy w wymiarze:
3/12 x 26 = 6,5 dnia, po zaokrągleniu 7 dni
Urlop po okresie niewykonywania pracy
Za okresy nieobecności w pracy, podczas których praca nie jest świadczona, pracownik nie nabywa prawa do urlopu w pełnym wymiarze, a w odpowiednio zmniejszonym wymiarze proporcjonalnym. Odnosi się to do nieobecności dłuższych niż 1 miesiąc spowodowanych urlopem bezpłatnym, urlopem wychowawczym, odbyciem zasadniczej służby wojskowej, tymczasowym aresztowaniem, odbywaniem kary pozbawienia wolności lub nieusprawiedliwioną nieobecnością w pracy. Okresy nieobecności, podczas których pracownik nie nabywa prawa do urlopu, należy sumować.
Pracownik zatrudniony na podstawie umowy na czas nieokreślony otrzymał urlop bezpłatny w okresie od 1 grudnia 2013r do 31 marca 2014r. Pracownik ma prawo do 20 dni urlopu wypoczynkowego. Ponieważ pracownik nabędzie prawo do urlopu wypoczynkowego za 2014r., po zakończeniu urlopu bezpłatnego będzie mu przysługiwał urlop wypoczynkowy proporcjonalny do okresu pozostającego do końca roku, czyli:
9/12 x 20 dniu urlopu = 15 dni urlopu
Pracownikowi uprawnionemu do 26 dni urlopu wypoczynkowego pracodawca udzielił urlopu bezpłatnego w okresie od 1 lutego do 31 marca 2014r. Ponieważ pracownik nabył prawo do urlopu wypoczynkowego 1 stycznia 2014r i urlop bezpłatny został udzielony po tym terminie, pracownikowi należy obniżyć wymiar urlopu o 2/12 x 26 dni urlopu = 4,33 dnia urlopu. W taki przypadku przysługujący pracownikowi wymiar urlopu wypoczynkowego to:
26 dni – 4,33 dnia = 21,67 dni, po zaokrągleniu 22 dni.
Nieobecności nieobniżające wymiaru urlopu
Nowelizacja Kodeksu pracy, która weszła w życie 1 października 2013 r., pozwala pracownikowi na korzystanie z urlopu wypoczynkowego w pełnym wymiarze w tym samym roku, w którym powrócił z urlopu wychowawczego. Urlop wypoczynkowy nie ulegnie obniżeniu, jeżeli w roku jego wykorzystania pracownik powrócił z urlopu wychowawczego.
Ponadto urlopy wypoczynkowego nie obniżają nieobecności trwające co najmniej 30 dni spowodowane zwolnieniem chorobowym, urlopem macierzyńskim, urlopem rodzicielskim, urlopem ojcowskim i innymi płatnymi urlopami i zwolnieniami od pracy.
Pracownica, po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego u urlopu wypoczynkowego przysługującego jej za 2012r. (26dni) złożyła pracodawcy wniosek o udzielenie jej urlopu wychowawczego w terminie od 3 marca do 14 grudnia 2013r. Pracodawca ma obowiązek udzielić pracownicy urlopu wychowawczego w okresie wskazanym we wniosku. Po powrocie z urlopu wychowawczego pracownicy przysługuje urlop wypoczynkowy w pełnym 26-dniowym wymiarze za rok 2013.
Wszystko o urlopach wypoczynkowych
Urlop proporcjonalny do wielkości etatu
Urlop wypoczynkowy pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu jego pracy. Urlopu osobom zatrudnionym na część etatu udziela się w wymiarze godzinowym.
Pracownik z 10-letnim stażem pracy jest zatrudniony na ½ etatu. Pracownik pracuje 2 dni w tygodniu po 8 godzin, a trzeciego dnia 4 godziny. Pracownikowi przysługuje urlop w wymiarze 1/2x 26 = 13 dni urlopu. Dopiero po zaokrągleniu przeliczamy urlop na godziny przyjmując, że 1 dzień urlopu odpowiada 8 godzinom, 13 dni x 8 godzin =104 godziny.
Urlop uzupełniający
Pracownikowi, który w trakcie roku kalendarzowego uzyskuje prawo do urlopu w wyższym wymiarze, a wykorzystał już urlop za dany rok kalendarzowy w niższym wymiarze, przysługuje urlop uzupełniający. Pracownik nabywa dodatkowe 6 dni urlopu wypoczynkowego
Pracownik w lutym 2013 r. osiągnął 10-letni staż urlopowy. Uzyskał zatem prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze 26 dni.