Jaki jest wymiar urlopu macierzyńskiego 2024 i 2025 r.? Ile tygodni macierzyńskiego można wykorzystać przed porodem? Czy mogę zrezygnować z urlopu macierzyńskiego? To najczęstsze wątpliwości kobiet spodziewających się potomstwa czy, tych co już urodziły.
- Wymiar urlopu macierzyńskiego 2024 i 2025 r.
- Czy mogę zrezygnować z urlopu macierzyńskiego?
- Wniosek o rezygnację z urlopu macierzyńskiego
- Pobyt w szpitalu a przerwanie urlopu macierzyńskiego
Wymiar urlopu macierzyńskiego 2024 i 2025 r.
Zasady udzielania urlopu macierzyńskiego reguluje ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1465, dalej jako: KP). Podstawowym celem urlopu macierzyńskiego jest konieczność zapewnienia dziecku należytej opieki w pierwszych miesiącach jego życia oraz o regeneracja sił kobiety po porodzie (tzw. połóg). Urlop macierzyński służy także ochronie zdrowia matki oraz zdrowia i rozwoju dziecka. Z tego też względu niektóre okresy urlopu macierzyńskiego należą się kobiecie niezależnie od tego, czy faktycznie opiekuje się dzieckiem (np. przed porodem). Urlop macierzyński należy wykorzystać w naturze, co oznacza, że nie ma możliwości wypłacenia pracownicy ekwiwalentu pieniężnego w zamian za to świadczenie. Tak więc urlop macierzyński jest obowiązkowym urlopem ustawowym i tylko ściśle określona sytuacja (przesłanka) powoduje jego skrócenie. Stąd też pracownica nie może zrzec się prawa do urlopu macierzyńskiego - może jedynie zrezygnować z części urlopu, o czym niżej.
Pracodawca nie może odmówić udzielenia urlopu. Czy to ZUS czy KRUS - powszechny system ubezpieczeń społecznych zapewnia osobie, która z korzysta ze świadczeń macierzyńskich tzw. zasiłek macierzyński.
1) 20 tygodni - w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie;
2) 31 tygodni - w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie;
3) 33 tygodni - w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie;
4) 35 tygodni - w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie;
5) 37 tygodni - w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie.
Na chwilę obecną nie ma zapowiedzi rządu co do podwyższenia wymiaru urlopu macierzyńskiego w 2025 r. Przecież duża rewolucja w przepisach dotyczących rodzicielstwa miała miejsce całkiem niedawno na skutek implementacji dyrektyw UE. Nie zmienia to jednak faktu, że rząd pracuje nad kolejnymi ułatwieniami i programami dla rodziców, m.in. urlop macierzyński dla matek wcześniaków czy "babciowe".
Czy mogę zrezygnować z urlopu macierzyńskiego?
Tak, można zrezygnować z urlopu macierzyńskiego, ale nie z całego, nie od razu i jeżeli będzie miał się kto zajmować dzieckiem. Pracownica, po wykorzystaniu po porodzie co najmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego, ma prawo zrezygnować z pozostałej części tego urlopu i powrócić do pracy, jeżeli:
1) pozostałą część urlopu macierzyńskiego wykorzysta pracownik - ojciec wychowujący dziecko;
2) przez okres odpowiadający okresowi, który pozostał do końca urlopu macierzyńskiego, osobistą opiekę nad dzieckiem będzie sprawował ubezpieczony - ojciec dziecka, który w celu sprawowania tej opieki przerwał działalność zarobkową.
Istnieje pewny wyjątek, kiedy można wcześniej zrezygnować z urlopu macierzyńskiego, niż po wykorzystaniu 14 tygodni. Ma to miejsce wtedy, gdy pracownica legitymująca się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji, po wykorzystaniu po porodzie co najmniej 8 tygodni urlopu macierzyńskiego chce właśnie zrezygnować z pozostałej części tego urlopu. Podobnie jak we wcześniejszej sytuacji może to zrobić jeżeli:
1) pozostałą część urlopu macierzyńskiego wykorzysta pracownik - ojciec wychowujący dziecko albo pracownik - inny członek najbliższej rodziny;
2) przez okres odpowiadający okresowi, który pozostał do końca urlopu macierzyńskiego, osobistą opiekę nad dzieckiem będzie sprawował ubezpieczony - ojciec dziecka albo ubezpieczony - inny członek najbliższej rodziny, który w celu sprawowania tej opieki przerwał działalność zarobkową.
Wniosek o rezygnację z urlopu macierzyńskiego
W sytuacji chęci rezygnacji z pozostałej części urlopu macierzyńskiego pracownica składa pracodawcy wniosek w postaci papierowej lub elektronicznej w sprawie rezygnacji z korzystania z części urlopu macierzyńskiego w terminie nie krótszym niż 7 dni przed przystąpieniem do pracy. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownicy.
Pobyt w szpitalu a przerwanie urlopu macierzyńskiego
Pracownica, która przebywa w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne ze względu na stan zdrowia uniemożliwiający jej sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem, po wykorzystaniu po porodzie co najmniej 8 tygodni urlopu macierzyńskiego, może przerwać urlop macierzyński na okres pobytu w tym szpitalu albo zakładzie leczniczym, jeżeli:
1) część urlopu macierzyńskiego za ten okres wykorzysta pracownik - ojciec wychowujący dziecko albo pracownik - inny członek najbliższej rodziny;
2) osobistą opiekę nad dzieckiem w tym okresie będzie sprawował ubezpieczony - ojciec dziecka albo ubezpieczony - inny członek najbliższej rodziny, który w celu sprawowania tej opieki przerwał działalność zarobkową.
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1465)