Co do zasady święta są dniami wolnymi od pracy. Przepisy prawa pracy jasno określają, które święta są dniami wolnymi od pracy. Jednak w pewnych przypadkach dopuszczalna jest praca w święto. Jak wówczas należy ją zrekompensować pracownikowi?
Święta będące dniami wolnymi od pracy
Nie wszystkie święta są dniami wolnymi od pracy. Dniami wolnymi są wymienione w ustawie o dniach wolnych od pracy święta:
- 1 stycznia – Nowy Rok,
- 6 stycznia – Święto Trzech Króli,
- pierwszy dzień Wielkiej Nocy,
- drugi dzień Wielkiej Nocy,
- 1 maja – Święto Państwowe,
- 3 maja – Święto Narodowe Trzeciego Maja,
- pierwszy dzień Zielonych Świątek,
- dzień Bożego Ciała,
- 15 sierpnia – Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny,
- 1 listopada – Wszystkich Świętych,
- 11 listopada – Narodowe Święto Niepodległości,
- 25 grudnia – pierwszy dzień Bożego Narodzenia,
- 26 grudnia – drugi dzień Bożego Narodzenia.
Praca w święto
Za pracę w święto uważana jest praca wykonywana między godziną 6.00 w tym dniu a godziną 6.00 w następnym dniu, chyba że u danego pracodawcy została ustalona inna godzina.
Kodeks pracy określa przypadki, w których możliwe jest wykonywanie pracy w święto. Pracownik może pracować w święto m.in.:
- w razie konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii,
- w ruchu ciągłym,
- przy pracy zmianowej,
- w transporcie i w komunikacji,
- przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób,
- przy wykonywaniu prac koniecznych ze względu na ich użyteczność społeczną i codzienne potrzeby ludności,
- zakładach prowadzących działalność w zakresie kultury, oświaty, turystyki i wypoczynku.
Rekompensata za pracę w święto
W razie pracy w święto pracownikowi przysługuje prawo do rekompensaty. W ciągu okresu rozliczeniowego, w którym przypada święto, pracodawca powinien mu zapewnić inny dzień wolny od pracy. Udzielenie dnia wolnego jest niezależne od liczby godzin przepracowanych w tym dniu (wyrok Sądu Najwyższego z 4 czerwca 1982 r., III PZP 17/82 OSNC 1982/10/148). Jeżeli jednak pracownik wypracuje w dniu świątecznym więcej niż 8 godzin, ma prawo do wynagrodzenia i dodatku za pracę nadliczbową wynagradzanych na ogólnych zasadach - chyba że w zakładzie pracy obowiązują korzystniejsze od kodeksowych rozwiązania w tym zakresie.
Jeżeli nie jest możliwe wykorzystanie dnia wolnego od pracy w powyższym terminie, pracownikowi przysługuje dodatek do wynagrodzenia w wysokości 100 proc. wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w święto.
Istnieją rozbieżne interpretacje przepisów dotyczących dodatku za pracę w niedziele i święta, która nie zostanie zrekompensowana dniem wolnym:
- Sąd Najwyższy uważa, że pracownikowi należy się tylko jeden dodatek równy 100 proc. wynagrodzenia za każdą świąteczną (i niedzielną) godzinę pracy,
- Państwowa Inspekcja Pracy i Departament Prawa Pracy w Ministerstwie Pracy uznają, że pracownik powinien otrzymać dwa dodatki: pierwszy z tytułu pracy w niedziele i święta (art. 15111 Kodeksu pracy), drugi z tytułu przekroczenia normy średniotygodniowej (art. 1511 Kodeksu pracy), do którego zwykle dochodzi, kiedy pracownik nie odbierze dnia wolnego.
W praktyce o sposobie rozliczenia pracy w święto decyduje pracodawca.
Pracownik przez 8 godzin wykonywał pracę w święto przypadające 1 listopada 2024 r. – Wszystkich Świętych. W zakładzie pracy obowiązuje jednomiesięczny okres rozliczeniowy obejmujący miesiąc kalendarzowy, czyli pracodawca powinien oddać pracownikowi dzień wolny maksymalnie do 30 listopada. Pracownik jednak nie mógł odebrać dnia wolnego w okresie rozliczeniowym. Oznacza to, że nabył on prawo do rekompensaty finansowej za pracę w święto. Stałe miesięczne wynagrodzenie pracownika wynosi 6000 zł brutto. Pracodawca ustalił rekompensatę za pracę w święto w następujący sposób:
- obliczenie stawki za godzinę pracy: 6000 zł : 152 godz. (wymiar czasu pracy w listopadzie 2024 r.) = 39,47 zł;
- obliczenie wynagrodzenia za przepracowane 8 godzin: 39,47 zł x 8 godz. = 315,76 zł;
- obliczenie rekompensaty za pracę w święto: 315,76 zł x 1 dzień (zwykłe wynagrodzenie) + 315,76 zł (dodatek 100 proc.) = 631,52 zł.
Pracownik otrzyma rekompensatę finansową za pracę w święto w wysokości 631,52 zł.
Gdyby pracodawca wypłacił pracownikowi dwa dodatki po 100 proc. z tytułu pracy w święto oraz z tytułu przekroczenia normy średniotygodniowej, wówczas pracownik otrzymałby łącznie 947,28 zł.
Podstawa prawna:
- art. 1511, art. 1519 - 15111 ustawa z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 2023 r. poz. 1465 ze zm.)
- art. 1 ustawy z 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy (j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 1920)