Każdy pracownik ma prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego. Liczbę przysługujących dni urlopu ustala się zależności od stażu pracy pracownika.
- Urlop pracownika podejmującego pierwszą pracę w życiu
- Wymiar urlopu pracownika zatrudnionego na cały etat
- Wymiar urlopu pracownika zatrudnionego na część etatu
- Urlop uzupełniający
Urlop pracownika podejmującego pierwszą pracę w życiu
Prawo do urlopu i jego wymiar dla pracownika podejmującego pracę po raz pierwszy w życiu.
W roku kalendarzowym, w którym taki pracownik podjął pracę, uzyskuje on prawo do urlopu z upływem każdego miesiąca pracy, w wymiarze 1/12 wymiaru urlopu przysługującego mu po przepracowaniu roku. Oznacza to, że z upływem każdego miesiąca pracy będzie mu przysługiwać 1,66 dnia urlopu (1/12 × 20 dni urlopu).
Pracownik został zatrudniony po raz pierwszy w życiu od 1 czerwca 2024 r. Z upływem każdego miesiąca pracy ma on prawo do urlopu w wymiarze 1/12 wymiaru urlopu wynoszącego 20 dni. Zatem w pierwszym roku pracy pracownikowi będzie przysługiwać 1,66 dnia urlopu (1/12 × 20 dni urlopu), ale z upływem każdego miesiąca pracy. Prawo do pełnego urlopu pracownik nabędzie od 1 stycznia 2025 r.
W tym przypadku przepisy nie nakazują pracodawcy zaokrąglania w górę dnia urlopu. W konsekwencji pracodawca, który chce udzielić pracownikowi nabytego przez niego urlopu w wymiarze ułamkowym, musi przeliczyć go na godziny i minuty. Na szczęście przepisy nie zabraniają dobrowolnego zaokrąglenia na korzyść pracownika.
W tym miejscu należy także zwrócić uwagę, że pracownik podejmujący pierwszą pracę nabędzie prawo do urlopu w wymiarze 1,66 dnia dopiero po całym miesiącu pracy. Jeżeli pracownik nie przepracuje pełnego miesiąca to nie nabędzie za ten miesiąc prawa do urlopu.
Od 1 czerwca 2024 r. pracownik po raz pierwszy w życiu podjął zatrudnienie, ale jego stosunek pracy zakończył się 26 czerwca. Pracownik nie przepracował pełnego miesiąca, więc nie nabył prawa do 1,66 dnia urlopu wypoczynkowego.
Wymiar urlopu pracownika zatrudnionego na cały etat
Co do zasady, wymiar urlopu wypoczynkowego zależy od ogólnego stażu pracy pracownika. Pracownik, którego staż pracy:
- jest krótszy niż 10 lat, ma prawo do urlopu w wymiarze 20 dni;
- wynosi co najmniej 10 lat, ma prawo do 26 dni urlopu.
Na wymiar urlopu ma także wpływ wykształcenie pracownika. Do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu, wlicza się z tytułu ukończenia:
- zasadniczej lub innej równorzędnej szkoły zawodowej – przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 3 lata,
- średniej szkoły zawodowej – przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 5 lat,
- średniej szkoły zawodowej dla absolwentów zasadniczych (równorzędnych) szkół zawodowych – 5 lat,
- średniej szkoły ogólnokształcącej – 4 lata,
- szkoły policealnej – 6 lat,
- szkoły wyższej – 8 lat.
Okresy nauki nie podlegają sumowaniu.
Pracownica z wyższym wykształceniem ma trzyletni staż pracy. Oznacza to, że przysługuje jej 26 dni urlopu wypoczynkowego – jej staż urlopowy wynosi 11 lat (3 lata stażu pracy plus 8 lat z tytułu ukończenia studiów wyższych).
Wymiar urlopu pracownika zatrudnionego na część etatu
Dla pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy, np. na 1/2 czy 1/3 etatu, wymiary urlopu wypoczynkowego podlegają proporcjonalnemu obniżeniu. Należy przy tym brać za podstawę ustawowy wymiar urlopu – a więc 20 dni lub 26 dni w zależności od ogólnego stażu pracy. W zależności od wymiaru czasu pracy wymiar urlopu wynosi:
- 3/4 etatu:
3/4 etatu × 20 dni = 15 dni (15 dni × 8 godzin = 120 godzin)
3/4 etatu × 26 dni = 20 dni (20 dni × 8 godzin = 160 godzin)
- 1/2 etatu:
1/2 etatu × 20 dni = 10 dni (10 dni × 8 godzin = 80 godzin)
1/2 etatu × 26 dni = 13 dni (13 dni × 8 godzin = 104 godziny)
- 1/3 etatu:
1/3 etatu × 20 dni = 7 dni (7 dni × 8 godzin = 56 godzin)
1/3 etatu × 26 dni = 9 dni (9 dni × 8 godzin = 72 godziny).
Niepełny dzień urlopu powstały z obliczenia takiej proporcji zaokrągla się w górę do pełnego dnia.
Pracodawca zatrudnia pracownika na 1/4 etatu. Staż urlopowy pracownika przekracza 10 lat, co uprawnia go do urlopu w wymiarze 26 dni. Ze względu na zatrudnienie na część etatu, urlop wypoczynkowy tego pracownika wynosi:
- 1/4 etatu x 26 dni = 6,5 dnia, co w zaokrągleniu daje 7 dni,
- 7 dni × 8 godzin = 56 godzin urlopu.
Urlop uzupełniający
Pracownikowi, który wykorzystał urlop wypoczynkowy za dany rok kalendarzowy, a następnie uzyskał w ciągu tego roku prawo do urlopu w wyższym wymiarze, przysługuje urlop uzupełniający.
Pracownik do maja 2024 r. wykorzystał 20 dni urlopu wypoczynkowego, należnego mu z tytułu stażu pracy krótszego niż 10 lat. W czerwcu br. osiągnął on 10-letni staż pracy. Z tego tytułu pracownik nabył prawo do urlopu w wyższym wymiarze wynoszącym 26 dni. Z tego względu przysługuje mu prawo do urlopu uzupełniającego w wymiarze 6 dni, który powinien wykorzystać do końca 2024 r.
Podstawa prawna:
- art. 152 – 155 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 2023 r. poz. 1465)