Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi w wieku przedemerytalnym. Prawo pracy przewiduje jednak przypadki, gdy taka ochrona nie przysługuje pracownikowi i możliwe jest zwolnienie go z pracy. Co to za przypadki?
- W jakim wieku przysługuje ochrona przed wypowiedzeniem
- Rozwiązanie umowy o pracę z pracownikiem w wieku przedemerytalnym
- Wygaśnięcie umowy o pracę podczas okresu ochronnego
- Kiedy ochrona nie obejmuje pracowników w wieku przedemerytalnym
W jakim wieku przysługuje ochrona przed wypowiedzeniem
Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku. Warto przypomnieć, że co do zasady ochrona przedemerytalna obejmuje kobiety w wieku 56–60 lat oraz mężczyzn w wieku 61–65 lat.
Należy zwrócić uwagę, że zakaz dotyczy jedynie wypowiadania przez pracodawcę umowy o pracę w okresie ochronnym. Pracownik nie jest natomiast chroniony przed rozwiązaniem w tym okresie w razie wcześniejszego wypowiedzenia umowy o pracę.
Pracownik urodził się 10 sierpnia 1963 r. i wiek emerytalny osiągnie 10 sierpnia 2028 r. W przypadku tego pracownika ochrona przed wypowiedzeniem umowy o pracę przez pracodawcę będzie obowiązywała od 10 sierpnia 2024 r. do 9 sierpnia 2028 r. Natomiast do 9 sierpnia 2024 r. pracownikowi taka ochrona nie przysługuje i do tego dnia pracodawca może wręczyć mu wypowiedzenie umowy o pracę. Nie ma znaczenia, że umowa o pracę rozwiąże się podczas okresu ochronnego.
Rozwiązanie umowy o pracę z pracownikiem w wieku przedemerytalnym
Mimo że co do zasady obowiązuje zakaz wypowiadania umowy o pracę z pracownikiem w wieku przedemerytalnym, to jednak są sytuacje, gdy rozwiązanie umowy jest dopuszczalne. Podczas okresu ochronnego rozwiązanie umowy o pracę jest możliwe:
- na mocy porozumienia stron, tj. za zgodą pracownika i pracodawcy,
- na skutek wypowiedzenia dokonanego przez pracownika,
- z upływem czasu, na który umowa była zawarta (w przypadku umowy o pracę na okres próbny i na czas określony),
- za 7-dniowym uprzedzeniem przez pracownika - w razie przejścia zakładu pracy lub jego części na nowego pracodawcę,
- za 3-dniowym uprzedzeniem - gdy pracownik zostanie przywrócony do pracy u poprzedniego pracodawcy,
- na skutek rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracodawcę z winy pracownika,
- na skutek rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracodawcę z powodu długotrwałej nieobecności pracownika w pracy (zwykle z powodu choroby pracownika),
- na skutek rozwiązania umowy o pracę przez pracownika, m.in. z powodu ciężkiego naruszenia przez pracodawcę podstawowych obowiązków wobec pracownika.
Zatrudniony na stanowisku kierowcy pracownik w wieku 64 lat, a więc podlegający ochronie przedemerytalnej, został przyłapany na piciu alkoholu w godzinach pracy. Pracodawca postanowił rozwiązać z nim umowę o pracę z powodu ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych. W razie rozwiązania umowy w trybie dyscyplinarnym, a więc bez okresu wypowiedzenia i z winy pracownika, ochrona stosunku pracy z powodu osiągnięcia wieku przedemerytalnego nie obowiązuje. Pracodawca postąpił prawidłowo.
Wygaśnięcie umowy o pracę podczas okresu ochronnego
Możliwe jest, że pracownik straci pracę podczas okresu ochronnego na skutek wygaśnięcia jego umowy o pracę. Do takiej sytuacji może dojść w razie:
- śmierci pracodawcy będącego osobą fizyczną (chyba że pracownik zostanie przejęty przez nowego pracodawcę na zasadach określonych w art. 231 Kodeksu pracy),
- upływu 3-miesięcznego okresu tymczasowego aresztowania pracownika.
Kiedy ochrona nie obejmuje pracowników w wieku przedemerytalnym
Przepisu ustalającego zakaz wypowiadania umowy o pracę pracownikowi w wieku przedemerytalnym nie stosuje się w razie uzyskania przez pracownika prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Weryfikując tę okoliczność wyłączającą ochronę przed wypowiedzeniem należy pamiętać, że nie jest istotne czy pracownik spełnia warunki do renty, ale czy prawo to ustalił mu ZUS. Ochrona przed wypowiedzeniem obejmuje natomiast pracowników, którzy mają prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy.
Ochrona przedemerytalna nie obejmuje także pracowników w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy.
Podstawa prawna:
- art. 39, art. 40 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 2023 r. poz. 1465 ze zm.)