Pracownik wychowujący dziecko ma prawo do zwolnienia od pracy. Należne mu zwolnienie może wykorzystać na dwa sposoby.
- Zwolnienie od pracy na opiekę nad zdrowym dzieckiem
- Dwa sposoby wykorzystania zwolnienia
- Wniosek o udzielenie zwolnienia
- Wynagrodzenie za czas zwolnienia
Zwolnienie od pracy na opiekę nad zdrowym dzieckiem
Pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy w wymiarze 16 godzin albo 2 dni. Zwolnienie w tym wymiarze przysługuje bez względu na liczbę wychowywanych dzieci.
Jeżeli oboje rodzice dziecka są zatrudnieni, z prawa do zwolnienia może korzystać jedno z nich. Jeśli zatem z pełnych dwóch dni opieki skorzysta jedno z rodziców z uprawnienia nie będzie mógł już skorzystać drugi rodzic.
Zwolnienie z tytułu opieki nad dzieckiem przysługuje pracownikowi bez względu na liczbę pracodawców, u których równocześnie pozostaje w stosunku pracy. Tak więc pracownik jednocześnie zatrudniony np. u dwóch pracodawców wystąpi do nich o udzielenie zwolnienia, to każdy z nich zobowiązany jest takiego zwolnienia udzielić.
Prawo do zwolnienia od pracy na opiekę nad dzieckiem wygasa w dniu ukończenia przez dziecko 14 lat.
Dwa sposoby wykorzystania zwolnienia
Pracownik może skorzystać ze zwolnienia na dwa sposoby: w dniach lub w godzinach.
Wyboru sposobu korzystania z tego uprawnienia dokonuje się w pierwszym wniosku o zwolnienie składanym w roku kalendarzowym. Sposób określony we wniosku jest wiążący do końca danego roku, nawet przy zmianie pracodawcy.
Zwolnienie udzielane w dniach obejmuje pełne dni pracy pracownika wynikające z rozkładu czasu pracy. Oznacza to, że w razie wyboru zwolnienia określonego w dniach, nie stosuje się przeliczania dnia na 8 godzin. Dzień zwolnienia obejmuje wszystkie godziny pracy przewidziane na dany dzień.
Pracownik pracuje w systemie równoważnego czasu pracy. Złożył wniosek o zwolnienie w wymiarze 2 dni – 13 i 15 maja 2024 r. W pierwszym z tych dni ma zaplanowane 4 godziny pracy, a w drugim 10 godzin. Nie ma to znaczenia, bowiem w razie wyboru zwolnienia określonego w dniach, zwolnienie obejmuje cały czas pracy zaplanowany na dane dni.
Pracownik korzystający ze zwolnienia w wymiarze godzinowym, może zdecydować się na wykorzystanie go w trakcie pracy, a także na początku lub na końcu dnia pracy.
Pracownica wykonuje pracę w godzinach od 7.00 do 15.00. Wystąpiła do pracodawcy z wnioskiem o udzieleniu jej 3 godzin zwolnienia od pracy. Pracownica może wykorzystać te godziny np. od 7.00 do 10.00, albo np. od 11.00 do 14.00 lub np. od 12.00 do 15.00.
Pracownica pracuje w systemie równoważnego czasu pracy. Na 14 maja ma zaplanowane 9 godzin pracy. Na ten dzień pracownica złożyła wniosek o zwolnienie od pracy w celu opieki nad dzieckiem i wybrała godzinowy sposób wykorzystania zwolnienia. Pracownicy zostanie jeszcze 7 godzin zwolnienia i tylko tyle będzie mogła wykorzystać, nawet jeśli w dniu zwolnienia będzie miała zaplanowane np. 8 godzin pracy.
Zwolnienie od pracy udzielane w wymiarze godzinowym pracownikowi zatrudnionemu w niepełnym wymiarze czasu pracy ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika. Niepełną godzinę zwolnienia od pracy zaokrągla się w górę do pełnej godziny.
Pracownica jest zatrudniona na 1/3 etatu. Wymiar godzinowy zwolnienia od pracy ustala się następująco: 16 godzin x 1/3 etatu = 5,33 godzin. Niepełną godzinę zaokrągla się w górę do pełnej godziny, a więc przysługujące pracownicy zwolnienie wynosi 6 godzin.
Przepisy w zakresie zwolnienia od pracy udzielanego w wymiarze godzinowym stosuje się odpowiednio do pracownika, dla którego dobowa norma czasu pracy, wynikająca z odrębnych przepisów (np. z ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych), jest niższa niż 8 godzin. W takim przypadku należy przeliczyć wymiar godzinowego zwolnienia od pracy adekwatnie do dobowej normy czasu pracy obowiązującej pracownika.
Pracownik wychowuje dziecko w wieku do 14 lat. Pracownik ma umiarkowany stopień niepełnosprawności i obowiązuje go 7-godzinna dobowa norma czasu pracy. Z tego tytułu ma prawo do 2 dni albo 14 godzin zwolnienia od pracy na opiekę nad dzieckiem.
Wniosek o udzielenie zwolnienia
Pracownik planujący skorzystanie ze zwolnienia na opiekę nad dzieckiem powinien odpowiednio wcześniej uprzedzić o tym pracodawcę i uzyskać jego zgodę. Jednak w razie nagłej konieczności sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, gdy brakuje możliwości wcześniejszego uprzedzenia pracodawcy o swej nieobecności, nie ma podstaw, aby pracodawca odmówił pracownikowi udzielenia zwolnienia w dniu, w którym pracownik zgłasza chęć skorzystania z tego uprawnienia.
Wzór wniosku o udzielenie zwolnienia od pracy
Ostrołęka, 13 maja 2024 r.
Marianna Wrona w/m
Milena Nowak Sklep Wielobranżowy „U Mileny” ul. Pałacowa 2 07-410 Ostrołęka
Wniosek o udzielenie zwolnienia z pracy w celu opieki nad dzieckiem w wieku do 14 lat Proszę o udzielenie mi zwolnienia od pracy w dniu 14 maja 2024 r. na opiekę nad moją córką Katarzyną Pawlak, ur. 2 października 2019 r. W 2024 r. korzystam z prawa do zwolnienia od pracy na opiekę nad dzieckiem określonego w dniach. Podstawa prawna: art. 188 Kodeksu pracy.
Marianna Wrona
Zgadzam się 13 maja 2024 r. Milena Nowak |
Wniosek o udzielenie zwolnienia od pracy pracownik składa w postaci papierowej lub elektronicznej.
Przepisy nie wymagają, żeby w treści wniosku pracownik wskazał przyczyny korzystania ze zwolnienia.
Wynagrodzenie za czas zwolnienia
Zwolnienie od pracy w celu opieki nad dzieckiem jest odpłatne. Zgodnie z rozporządzeniem w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy, przy ustalaniu wynagrodzenia za czas zwolnienia od pracy oraz za czas niewykonywania pracy, gdy przepisy przewidują zachowanie przez pracownika prawa do wynagrodzenia, stosuje się zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop, z tym że składniki wynagrodzenia ustalane w wysokości przeciętnej oblicza się z miesiąca, w którym przypadło zwolnienie od pracy lub okres niewykonywania pracy.
Podstawa prawna:
- art. 188 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 2023 r. poz. 1465)
- § 5 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (j.t. Dz.U. z 2017 r., poz. 927)