W przypadku rozwiązania umowy o pracę z przyczyn niedotyczących pracownika, pracodawca wypłaca mu odprawę pieniężną. Taka sytuacja dotyczy pracodawcy zatrudniającego co najmniej 20 pracowników i przeprowadzającego zwolnienia grupowe lub indywidualne. Przepisy ściśle określają, jaka odprawa przysługuje wówczas zwalnianym pracownikom.
- Zwolnienie grupowe i zwolnienie indywidualne
- Wysokość odprawy pieniężnej
- Jak ustalać wysokość odprawy pieniężnej
Zwolnienie grupowe i zwolnienie indywidualne
W razie rozwiązania umowy o pracę z pracownikiem pracodawca może być zobowiązany do wypłaty odprawy pieniężnej. Odprawa przysługuje z tytułu zwolnienia grupowego lub zwolnienia indywidualnego.
Odprawę pieniężną z tytułu zwolnienia grupowego wypłaca się w przypadku, gdy pracodawca zatrudniający co najmniej 20 pracowników rozwiązuje stosunki pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, w drodze wypowiedzenia dokonanego przez pracodawcę, a także na mocy porozumienia stron, jeżeli w okresie nieprzekraczającym 30 dni zwolnienie obejmuje co najmniej:
- 10 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 100 pracowników,
- 10 proc. pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 100, jednakże mniej niż 300 pracowników,
- 30 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 300 lub więcej pracowników
Odprawę wypłaca się także w razie zwolnienia indywidualnego. Takie zwolnienie zachodzi w razie konieczności rozwiązania przez pracodawcę zatrudniającego co najmniej 20 pracowników stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, jeżeli przyczyny te stanowią wyłączny powód uzasadniający wypowiedzenie stosunku pracy lub jego rozwiązanie na mocy porozumienia stron, a zwolnienia w okresie nieprzekraczającym 30 dni obejmują mniejszą liczbę pracowników niż określona powyżej.
O powyższym stanowi o tym ustawa o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (dalej zwana ustawą o zwolnieniach grupowych).
Wysokość odprawy pieniężnej
Wysokość odprawy pieniężnej zależy od zakładowego stażu pracy, a więc od okresu zatrudnienia pracownika u danego pracodawcy. Do tego okresu wlicza się wszystkie okresy pracy pracownika, nawet jeśli wystąpiły między nimi przerwy. Do stażu pracy wlicza się także okres zatrudnienia w zakładzie pracy, który został przejęty przez obecnego pracodawcę na podstawie art. 23¹ Kodeksu pracy.
Odprawa pieniężna przysługuje w wysokości:
- 1-miesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 2 lata;
- 2-miesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy od 2 do 8 lat;
- 3-miesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy ponad 8 lat.
Ustawa o zwolnieniach grupowych określa maksymalną wysokość odprawy pieniężnej. Jest ona ograniczona do kwoty 15-krotnego minimalnego wynagrodzenia za pracę, obowiązującego w dniu rozwiązania stosunku pracy. Oznacza to, że pracownik, którego umowa o pracę rozwiąże się w 2025 r. otrzyma odprawę w wysokości wynoszącej maksymalnie 69990 zł.
Jak ustalać wysokość odprawy pieniężnej
Wysokość odprawy pieniężnej należy ustalać według zasad obowiązujących przy obliczaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy. Podstawą do obliczeń jest wynagrodzenie pracownika oraz inne świadczenia ze stosunku pracy. Chodzi tu o takie składniki jak:
- wynagrodzenie za pracę;
- wynagrodzenie oraz dodatki za pracę w godzinach nadliczbowych;
- dodatek za pracę w porze nocnej;
- inne dodatki związane z pracą;
- premie zadaniowe oraz premie regulaminowe o charakterze roszczeniowym.
Do ustalenia należnej odprawy nie uwzględnia się:
- jednorazowych lub nieperiodycznych wypłat za spełnienie określonego zadania bądź za określone osiągnięcie;
- wynagrodzenia za czas gotowości do pracy oraz za czas nie zawinionego przez pracownika przestoju;
- gratyfikacji (nagród) jubileuszowych;
- wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego, a także za czas innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy;
- ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy;
- dodatkowego wynagrodzenia radcy prawnego z tytułu zastępstwa sądowego;
- wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną;
- kwoty wyrównania do wynagrodzenia za pracę do wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę;
- nagród z zakładowego funduszu nagród, dodatkowego wynagrodzenia rocznego, należności przysługujących z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej;
- odpraw emerytalnych lub rentowych albo innych odpraw pieniężnych;
- wynagrodzenia i odszkodowania przysługującego w razie rozwiązania stosunku pracy.
W przypadku, gdy pracownik otrzymuje wyłącznie wynagrodzenie zasadnicze, określone w stałej miesięcznej wysokości, wówczas przysługuje mu odprawa pieniężna w wysokości miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego lub jego wielokrotności, należnego w miesiącu nabycia prawa do odprawy. Natomiast w przypadku, gdy pracownik ma prawo także do innych składników wynagrodzenia lub jest wynagradzany w sposób zmienny, np. godzinowo albo prowizyjnie, należy ustalić średnią wysokość składników zmiennych i dopiero zaliczyć je do podstawy wymiaru odprawy.
Wypłata odprawy pieniężnej powinna nastąpić najpóźniej w dniu rozwiązania umowy o pracę, ewentualnie w momencie wypłaty ostatniego wynagrodzenia.
Podstawa prawna:
- art. 1, art. 8, art. 10 ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (j.t. Dz.U. z 2024 r. poz. 61)