Zmiana definicji członka rodziny w ustawie zasiłkowej spowodowała, że do zasiłku opiekuńczego uprawnionych jest więcej osób. Od 14 sierpnia 2015 r. za członka rodziny uważa się także ojczyma, macochę oraz rodzica dziecka ubezpieczonego, z którym ubezpieczony nie pozostaje w formalnym związku, ale prowadzą wspólne gospodarstwo domowe.
Zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonym podlegającym ubezpieczeniu chorobowemu – obowiązkowo lub dobrowolnie – na jednakowych zasadach, na dzieci i na tych samych zasadach na członków rodziny. Prawo do zasiłku opiekuńczego przysługuje bez względu na okres, w którym ubezpieczony podlega ubezpieczeniu chorobowemu, od pierwszego dnia sprawowania opieki (bez tzw. okresu wyczekiwania).
Redakcja poleca: Serwis Prawno-Pracowniczy
Zasiłek opiekuńczy na dziecko
Zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu z tytułu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem, przy czym za dziecko uważa się nie tylko dziecko własne ubezpieczonego, lecz także dziecko jego małżonka, dziecko przysposobione albo dziecko przyjęte na wychowanie i utrzymanie. Prawo do zasiłku opiekuńczego z tytułu opieki nad dzieckiem zdrowym w wieku do lat 8, jak również dzieckiem chorym w niektórych przypadkach mają zatem nie tylko rodzice biologiczni dziecka. Na przykład przy ustalaniu prawa do zasiłku opiekuńczego z tytułu sprawowania opieki nad zdrowym dzieckiem na takich samych zasadach traktuje się rodziców dziecka będących w związku małżeńskim, jak i niepozostających w formalnym związku małżeńskim, ale pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym.
Pracownik pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym z matką swojego dziecka, z którą nie zwarł związku małżeńskiego. Dziecko ma 4 lata i na co dzień pozostaje pod opieką niepracującej matki. We wrześniu 2015 r. matka przebywała przez 2 tygodnie w szpitalu z powodu choroby. W tym czasie dzieckiem opiekował się pracownik i za okres pobytu matki dziecka w szpitalu otrzymał zasiłek opiekuńczy.
Zasiłek opiekuńczy otrzyma także ubezpieczony niebędący biologicznym rodzicem dziecka, które jest dzieckiem jego małżonka.
Pracownica ma 10-letnią córkę. W styczniu 2013 r. wyszła za mąż za pracownika, który ma 8-letniego syna. W maju 2015 r. urodziło się ich wspólne dziecko. W tym przypadku pracownica i pracownik mają prawo do zasiłku opiekuńczego z tytułu opieki nad każdym z tych dzieci – dzieckiem własnym ze związku przed zawarciem ich małżeństwa, dzieckiem drugiego małżonka i nad dzieckiem, dla którego oboje są rodzicami.
Natomiast ubezpieczony, który nie zawarł związku małżeńskiego z drugim rodzicem, nie ma prawa do zasiłku opiekuńczego z tytułu opieki na dzieckiem partnera.
Pracownik ma 6-letnią córkę, a jego partnerka – pracownica, z którą pozostaje w konkubinacie – 4-letniego syna. Mają także wspólne dziecko. W tym przypadku zasiłek opiekuńczy będzie przysługiwał każdemu z rodziców nad dzieckiem własnym i nad dzieckiem wspólnym. Zasiłku nie otrzymają jednak w razie sprawowania opieki nad dzieckiem partnera/partnerki.
Zasiłek opiekuńczy na zdrowe dziecko
Z tytułu konieczności osobistego sprawowania opieki nad zdrowym dzieckiem w wieku do ukończenia 8 lat, zasiłek opiekuńczy przysługuje rodzicom (również pozostającym w nieformalnym związku, lecz pozostającym we wspólnym gospodarstwie domowym) w przypadku:
● nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza,
● choroby niani, z którą rodzice mają zawartą umowę uaktywniającą, lub opiekuna dziennego, sprawujących opiekę nad dzieckiem,
● porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi lub rodzicowi sprawowanie opieki,
● pobytu małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, w szpitalu albo innym przedsiębiorstwie podmiotu leczniczego wykonujących działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne.
Nieprzewidziane zamknięcie przedszkola, żłobka i szkoły to taka sytuacja, gdy o zamknięciu tych placówek rodzice dowiedzieli się w terminie krótszym niż 7 dni przed dniem, od którego będą nieczynne. Wówczas uważa się, że rodzice mają zbyt mało czasu, aby zapewnić dziecku opiekę w inny sposób i mają do niej prawo osobiście.
Pobyt dziecka w szpitalu
Jeżeli dziecko przebywa w szpitalu, prawo do zasiłku opiekuńczego przysługuje pod warunkiem, że konieczność pobytu matki/ojca dziecka w szpitalu wraz z dzieckiem zostanie potwierdzona zaświadczeniem lekarskim. Należy podkreślić, że konieczność pobytu rodzica dziecka w szpitalu w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem powinna zostać potwierdzona przez lekarza, który leczy dziecko. Jeżeli zaświadczenie lekarskie z tytułu opieki nad dzieckiem zostało wystawione przez szpital, wówczas jest to równoznaczne ze stwierdzeniem konieczności opieki. Jeśli natomiast zwolnienie lekarskie zostało wystawione np. przez lekarza rodzinnego, wówczas konieczne jest dodatkowe zaświadczenie od lekarza leczącego dziecko w szpitalu.
Rodzic dziecka, który ubiega się o zasiłek opiekuńczy z tytułu opieki nad dzieckiem w czasie jego pobytu w szpitalu, musi spełnić także pozostałe warunki do jego otrzymania, czyli m.in.:
● nie może być wyczerpany roczny limit dni, za które zasiłek przysługuje (60 dni w roku kalendarzowym),
● inny członek rodziny nie może w tym czasie sprawować opieki nad dzieckiem.
Konieczność opieki rodzica nad hospitalizowanym dzieckiem musi zostać potwierdzona przez lekarza leczącego dziecko.
Prawo do zasiłku opiekuńczego z tytułu sprawowania opieki nad dzieckiem przysługuje na równi matce i ojcu dziecka. Zasiłek wypłaca się jednak tylko jednemu z rodziców, tj. temu, który wystąpi z wnioskiem o jego wypłatę za dany okres. Nie przysługuje zasiłek opiekuńczy obojgu rodzicom, gdyby chcieli sprawować opiekę nad dzieckiem w tym samym czasie.
Dołącz do nas na Facebooku!
Zasiłek opiekuńczy z tytułu opieki nad chorym członkiem rodziny
Do otrzymania zasiłku opiekuńczego z tytułu opieki nad członkami rodziny, musi być spełniony warunek ich pozostawania we wspólnym gospodarstwie domowym z ubezpieczonym w okresie sprawowania opieki. Należy dodać, że warunek ten uważa się za spełniony także wówczas, gdy pracownik pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym z chorym tylko przez okres choroby. Za członka rodziny uważa się:
● małżonka,
● rodziców,
● rodzica dziecka,
● ojczyma,
● macochę.
● teściów,
● dziadków,
● wnuki,
● rodzeństwo,
● dzieci w wieku ponad 14 lat.
Nie uważa się za członka rodziny konkubiny (konkubenta) niebędącej matką (ojcem) lub prawnym opiekunem dziecka.
Pracownik mieszka i pracuje w Warszawie. W okresie od 14 do 25 września 2015 r. (12 dni) sprawował opiekę nad chorym ojcem, który mieszka w Poznaniu. W celu wypłaty zasiłku opiekuńczego z tytułu opieki nad chorym ojcem, pracownik przedłożył pracodawcy zaświadczenie lekarskie na druku ZUS ZLA i wniosek o zasiłek opiekuńczy na druku ZUS Z-15, w którym oświadczył, że nie było innych członków rodziny, którzy mogliby zaopiekować się ojcem w czasie jego choroby. Dodatkowo pracownik złożył oświadczenie, że w okresie sprawowanej opieki nad ojcem prowadził z nim wspólne gospodarstwo domowe. Ponieważ zostały spełnione pozostałe warunki do przyznania prawa do zasiłku opiekuńczego, pracodawca dokonał jego wypłaty.
Wzór prawidłowo wypełnionego druku Z-15
Praca zmianowa
Szczególne uregulowania obowiązują w sytuacji, gdy rodzice dziecka są zatrudnieni przy pracy zmianowej.
Jeżeli rodzice dziecka w wieku do lat 8 są oboje zatrudnieni w systemie pracy zmianowej na różnych zmianach, to każdego z nich uważa się za osobę stale opiekującą się dzieckiem i w razie choroby, porodu lub pobytu jednego z rodziców w szpitalu albo innym przedsiębiorstwie podmiotu leczniczego wykonujących działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne, drugiemu z rodziców przysługuje zasiłek opiekuńczy nad tym zdrowym dzieckiem.
Rodzice dziecka w wieku 4 lat są zatrudnieni w systemie pracy zmianowej. Pracują na różnych zmianach, aby móc wymiennie opiekować się dzieckiem. W okresie od 7 do 18 września 2015 r. matka dziecka przebywała w szpitalu, ponieważ urodziła kolejne dziecko. Za okres pobytu matki dziecka w szpitalu ojciec dziecka ma prawo do zasiłku opiekuńczego nad dzieckiem zdrowym w wieku 4 lat, ponieważ jego mama – stała opiekunka – była w szpitalu.
W przypadku gdy oboje rodzice są zatrudnieni (albo jedno z nich pracuje) w systemie pracy zmianowej, zasiłek opiekuńczy przysługuje za dni, w które dziecko w wieku do lat 8 pozostawałoby bez opieki z powodu porodu, choroby lub pobytu drugiego z rodziców w szpitalu albo innym przedsiębiorstwie podmiotu leczniczego wykonujących działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne.
Zadaj pytanie na FORUM
Dziecko w wieku 6 lat uczęszcza do przedszkola. Matka dziecka jest zatrudniona w godzinach od 8.00 do 16.00, a ojciec w systemie pracy zmianowej (na dwie zmiany). W okresie od 14 do 23 września 2015 r. matka dziecka była niezdolna do pracy z powodu choroby i nie mogła sprawować opieki nad dzieckiem. Ojcu dziecka zasiłek opiekuńczy będzie przysługiwał tylko za te dni z okresu od 14 do 23 września 2015 r., w których miał pracować na drugiej zmianie, ponieważ w tych dniach dziecko pozostawałoby bez opieki.
W przypadku chorego dziecka zasiłek opiekuńczy przysługuje rodzicom, gdy pracują na tych samych zmianach. Jeżeli natomiast oboje rodzice pracują w systemie pracy zmianowej bądź tylko jedno z nich pracuje na zmiany, to zasiłek opiekuńczy przysługuje za okres sprawowania opieki, w którym oboje rodzice pracują na tych samych zmianach oraz gdy pracują na różnych zmianach, a chore dziecko pozostawałoby bez opieki w wyniku częściowego pokrywania się godzin pracy lub wskutek dojazdu (dojścia) do pracy i z pracy.
Cały artykuł przeczytasz w Serwisie Prawno - Pracowniczym
Podstawa prawna:
● art. 32–35 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (j.t. Dz.U. z 2014 r. poz. 159; ost. zm. Dz.U. z 2015 r. poz. 1268).