Zleceniobiorca równolegle na etacie - jakie ubezpieczenia

Jeżeli zleceniobiorca, zatrudniony jednocześnie na podstawie umowy o pracę, osiąga z etatowego zatrudnienia wynagrodzenie w wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę, z tytułu zlecenia obowiązkowo będzie podlegał tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu. Obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne (emerytalne i rentowe) za zleceniobiorcę jest uzależniony m.in. od tego, czy posiada on inny tytuł do ubezpieczeń społecznych.

Zbieg tytułów do ubezpieczeń zlecenie–etat

Samoistna umowa zlecenia zasadniczo skutkuje obowiązkiem ubezpieczeń emerytalnego, rentowych i wypadkowego. Ubezpieczenie chorobowe jest natomiast dla takiej osoby dobrowolne (z tej zasady wyłączeni są jedynie studenci i uczniowie do 26. roku życia – z umowy zlecenia nie są zgłaszani do żadnych ubezpieczeń). Obowiązek ubezpieczeniowy może jednak ukształtować się inaczej w przypadku, gdy zleceniobiorca obok umowy cywilnoprawnej jest zatrudniony przez innego płatnika na podstawie umowy o pracę. Dodatkowa umowa zlecenia zawarta z osobą będącą na etacie powoduje, że z tytułu wykonywania tej umowy ubezpieczenia emerytalne i rentowe mają charakter dobrowolny, a nie obowiązkowy. Zasada ta obowiązuje jednak tylko po spełnieniu jednego warunku – podstawa wymiaru składek ze stosunku pracy, w przeliczeniu na okres miesiąca, musi być równa co najmniej kwocie minimalnego wynagrodzenia za pracę. Jeżeli podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu stosunku pracy, w przeliczeniu na okres miesiąca, będzie niższa od minimalnego wynagrodzenia, osoba ta podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym również z tytułu wykonywania umowy zlecenia.

Zobacz e-Poradnik „Zatrudnianie zleceniobiorców” dostępny w Bibliotece INFOR FK na www.inforfk.pl

UWAGA!

Zleceniobiorca, równolegle zatrudniony w ramach stosunku pracy przez innego płatnika, podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu umowy zlecenia, jeżeli jego wynagrodzenie z zatrudnienia etatowego jest niższe niż kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Zobacz również: Zgłoszenie zleceniobiorcy - absolwenta studiów wyższych do ZUS

Przychód z umowy o pracę

Ustalając wysokość przychodu z zatrudnienia etatowego należy wziąć pod uwagę przychód należny. W niektórych przypadkach będzie to przychód zagwarantowany w umowie o pracę, który nawet nie został w danym okresie rozliczeniowym uzyskany przez pracownika.

Będzie tak w przypadku, gdy:

• pracodawca, zgodnie z Kodeksem pracy, wypłaca wynagrodzenie 10. dnia następnego miesiąca i wskutek tego za pierwszy miesiąc zatrudnienia zostaje złożony raport „zerowy” (przychód pracowniczy powstaje dopiero w momencie wypłaty wynagrodzenia, a zatem w kolejnym miesiącu),
• pracodawca nie wywiązuje się z obowiązku wypłaty wynagrodzenia, opóźnia wypłaty bądź wypłaca wynagrodzenie w zaniżonej wysokości,
• pracownik uzyskuje wynagrodzenie za czas choroby lub zasiłek w wysokości 80% podstawy wymiaru i w związku z tym podstawa wymiaru składek z tytułu stosunku pracy jest niższa niż minimalne wynagrodzenie.

W takich sytuacjach należy zawsze ustalić, jaki poziom wynagrodzenia został zagwarantowany w umowie o pracę. Dla osób zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy, które z mocy prawa mają zagwarantowane wynagrodzenie co najmniej w minimalnej wysokości, dodatkowa umowa zlecenia nie będzie tytułem do obowiązkowych ubezpieczeń tak długo, jak trwa stosunek pracy.

Przykład

Paulina M. jest zatrudniona w firmie A na podstawie umowy zlecenia od stycznia 2013 r. Z tego tytułu była zgłoszona do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego, rentowych, wypadkowego i zdrowotnego, a także do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Od 1 września osoba ta została zatrudniona w firmie B w pełnym wymiarze czasu pracy. Niezależnie od tego, kiedy zostanie jej wypłacone pierwsze wynagrodzenie za pracę etatową, od 1 września 2013 r. umowa zlecenia stanowi dla Pauliny M. tytuł tylko do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego. Paulina M. może przystąpić do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych z tytułu umowy zlecenia (wówczas obowiązkowa będzie za nią składka wypadkowa, finansowana ze środków zleceniodawcy). Nie ma natomiast możliwości podlegania ze zlecenia ubezpieczeniu chorobowemu – to ubezpieczenie, na zasadzie dobrowolności, przysługuje tylko tym zleceniobiorcom, którzy podlegają z tytułu umowy cywilnoprawnej obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Powyższe zasady nie mają zastosowania do osób pozostających w stosunku pracy, ale przebywających na urlopie wychowawczym lub bezpłatnym. Dla tych ubezpieczonych umowa zlecenia będzie stanowiła obowiązkowy tytuł do objęcia ubezpieczeniami społecznymi.

Polecamy także serwis: Umowy cywilnoprawne

Zlecenie z własnym pracodawcą

Rozstrzygając kwestię obowiązku ubezpieczeniowego w przypadku zbiegu umowy zlecenia z pracą etatową trzeba pamiętać, że ustawa systemowa wprowadza szerszą definicję pojęcia „pracownik”, niż wynika to z przepisów Kodeksu pracy. Za pracownika, w rozumieniu ustawy, uważa się bowiem także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia (lub innej umowy o takim charakterze) albo umowy o dzieło, jeżeli taką umowę zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.

UWAGA!

Osoba zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy, jednocześnie będąca zleceniobiorcą innego płatnika, może podlegać ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu umowy zlecenia tylko na zasadzie dobrowolności.

UWAGA!

Osoba zawierająca umowę zlecenia z własnym pracodawcą lub wykonująca prace zlecone na rzecz własnego pracodawcy z tytułu umowy zlecenia podlega ubezpieczeniom na zasadach obowiązujących w odniesieniu do pracowników.

Składki z tytułu umowy zlecenia w przypadku zbiegu zlecenia z pracą etatową

Jeśli w wyniku kontroli lub postępowania wyjaśniającego ZUS uzna, że umowa zlecenia zawarta z podmiotem innym niż pracodawca zleceniobiorcy faktycznie obejmuje czynności wykonywane na rzecz własnego pracodawcy, może obciążyć pracodawcę obowiązkiem zapłaty składek z tytułu takiej umowy zlecenia, wraz z odsetkami za zwłokę.

Zadaj pytanie: Forum Kadry

Przykład

Lekarz zatrudniony na etat w szpitalu klinicznym jako kardiolog zawarł umowę zlecenia z zakładem leczniczym Opieka Sp. z o.o., w ramach której powierzono mu pełnienie nocnych dyżurów. Dyżury te lekarz ma wykonywać w szpitalu klinicznym na swoim macierzystym oddziale. W ramach tych dyżurów pełni takie same obowiązki, jakie ciążą na nim z tytułu zawartej umowy o pracę, a z przepracowanej w ramach zleconych dyżurów liczby godzin rozlicza go ordynator oddziału. W tej sytuacji ZUS uznał, że umowa zlecenia jest faktycznie wykonywana na rzecz własnego pracodawcy, tj. szpitala klinicznego, a więc należy od niej odprowadzić składki jak z umowy o pracę. Płatnikiem składek za lekarza powinien być jego pracodawca, a nie zleceniodawca. A zatem z opłacenia zaległych składek ze zlecenia, wraz z odsetkami, został obciążony szpital, a nie spółka zlecająca prace.

Taką wykładnię potwierdził Sąd Najwyższy w uchwale z 2 września 2009 r. (II UZP 6/09, OSNP 2010/3–4/46), uznając, że:

(...) pracodawca, którego pracownik wykonuje na jego rzecz pracę w ramach umowy o dzieło zawartej z osobą trzecią, jest płatnikiem składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe z tytułu tej umowy. (...)

Podstawa prawna:

• art. 4 pkt 2 lit. a, art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 8 ust. 2a, art. 9 ust. 1a, art. 11, art. 12 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych – j.t. Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585; ost.zm. Dz.U. z 2013 r., poz. 983
• art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. e ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych – j.t. Dz.U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027; ost.zm. Dz.U. z 2013 r., poz. 983