Niewykonanie obowiązków związanych z wdrożeniem lub obsługą PPK może spowodować odpowiedzialność wykroczeniową pracodawcy albo osoby obowiązanej do działania w jego imieniu. Ściganie tych wykroczeń należy do zadań Państwowej Inspekcji Pracy.
- Obowiązki pracodawcy z ustawy o PPK
- Kary grzywny w ustawie o PPK
- Art. 107 ustawy o PPK
- Uprawnienia PIP - ustawa o PPK
Obowiązki pracodawcy z ustawy o PPK
Uruchomienie PPK w danym podmiocie wymaga zawarcia dwóch umów: umowy o zarządzanie PPK (łączącej podmiot zatrudniający z instytucją finansową) oraz umowy o prowadzenie PPK (podmiot zatrudniający zawiera ją w imieniu i na rzecz osoby zatrudnionej, która - na skutek zawarcia tej umowy - staje się uczestnikiem PPK). Po „zapisaniu” danej osoby do PPK, do wypłacanego jej wynagrodzenia podmiot zatrudniający ma obowiązek obliczać i pobierać wpłaty do PPK, a następnie przekazywać te wpłaty do instytucji finansowej. Ma na to czas do 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym wpłaty do PPK zostały obliczone i pobrane. Łączą się z tym obowiązki dotyczące m.in. zgłaszania danych wymaganych ustawą o PPK (por. np. art. 23 ust. 3 ustawy o PPK, nakładający na podmiot zatrudniający obowiązek poinformowania instytucji finansowej o złożeniu przez uczestnika PPK deklaracji o rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK) oraz prowadzenia dokumentacji związanej z obliczaniem wpłat do PPK.
Mikroprzedsiębiorca nie miał wdrożonego PPK, gdyż wszystkie osoby zatrudnione zadeklarowały mu niedokonywanie wpłat do PPK. W dniu 1 października br. mikroprzedsiębiorca zatrudnił jednak zleceniobiorcę, podlegającego z tytułu tego zlecenia obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym (czyli będącego „osobą zatrudnioną” w rozumieniu ustawy o PPK), który nie złożył deklaracji o rezygnacji. Mikroprzedsiębiorca ma obowiązek zawrzeć umowę o prowadzenie PPK w imieniu i na rzecz tego zleceniobiorcy do 10 stycznia 2025 r., a umowę o zarządzanie PPK do 23 grudnia br. Załóżmy, że mikroprzedsiębiorca „zapisze” zleceniobiorcę do PPK 9 stycznia 2025 r., a 10 stycznia wypłaci mu pierwsze wynagrodzenie po „zapisaniu” do PPK. Od tego wynagrodzenia mikroprzedsiębiorca będzie już miał obowiązek obliczyć i pobrać wpłaty do PPK, a następnie przekazać je do instytucji finansowej do 17 lutego 2025 r. (15 i 16 lutego to sobota i niedziela). Gdyby mikroprzedsiębiorca nie wywiązał się w terminie z obowiązku: zawarcia umowy o zarządzanie PPK, zawarcia umowy o prowadzenie PPK lub dokonania wpłat do PPK, naraziłby się na odpowiedzialność wykroczeniową. Mikroprzedsiębiorca odpowiadałby także za szkodę wyrządzoną zleceniobiorcy na zasadach określonych w kodeksie cywilnym (por. art. 29 ustawy o PPK).
Kary grzywny w ustawie o PPK
Za niedopełnienie obowiązku zawarcia umowy o zarządzanie PPK w terminie podmiotowi zatrudniającemu albo osobie obowiązanej do działania w imieniu tego podmiotu grozi grzywna w wysokości do 1,5% funduszu wynagrodzeń u danego podmiotu zatrudniającego w roku obrotowym poprzedzającym popełnienie czynu zabronionego (art. 106 ustawy o PPK). Przepisy ustawy o PPK nie zawierają definicji pojęcia „fundusz wynagrodzeń”. Z uwagi na definicję „wynagrodzenia”, zawartą w art. 2 ust. 1 pkt 40 ustawy o PPK, należy przyjąć, że przez ten fundusz rozumie się sumę (w danym roku obrotowym) podstaw wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób zatrudnionych, bez stosowania ograniczenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, oraz z wyłączeniem podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób przebywających na urlopie wychowawczym oraz pobierających zasiłek macierzyński lub zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego.
Art. 107 ustawy o PPK
Zgodnie z art. 107 ustawy o PPK, odpowiedzialność wykroczeniowa grozi także za:
- niedopełnienie obowiązku zawarcia umowy o prowadzenie PPK w terminie,
- niedopełnienie obowiązku dokonania wpłat do PPK w terminie,
- niezgłoszenie wymaganych ustawą danych lub zgłoszenie nieprawdziwych danych albo udzielenie w tych sprawach nieprawdziwych wyjaśnień bądź odmowę ich udzielenia,
- nieprowadzenie dokumentacji związanej z obliczaniem wpłat do PPK.
W przypadku popełnienia czynu, o którym mowa powyżej, podmiot zatrudniający albo osoba obowiązana do działania w imieniu tego podmiotu podlega karze grzywny w wysokości od 1000 zł do 1 000 000 zł.
Spółka ma kilka zakładów produkcyjnych. Pracownicy jednego z tych zakładów zostali objęci obniżonym wymiarem czasu pracy - zgodnie z przepisami ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z ochroną miejsc pracy. Spółka zaprzestała wówczas obliczania, pobierania i dokonywania wpłat do PPK za wszystkich uczestników PPK, co stanowiło naruszenie przepisów, gdyż - zgodnie z art. 25 ust. 4 pkt 1 ustawy o PPK - niefinansowanie wpłat do PPK dotyczy tylko uczestników PPK objętych obniżonym wymiarem czasu pracy. Osoba obowiązana do działania w imieniu spółki nie miała zamiaru popełnić wykroczenia, ale wykroczenie można popełnić zarówno umyślnie, jak i nieumyślnie (art. 5 kodeksu wykroczeń).
Uprawnienia PIP - ustawa o PPK
Ściganie wykroczeń, o których mowa m.in. w art. 106 i w art. 107 ustawy o PPK oraz udział w postępowaniu w sprawach dotyczących tych wykroczeń w charakterze oskarżyciela publicznego należy do zadań PIP. Kontroli PIP podlegają wszystkie podmioty zatrudniające w rozumieniu ustawy o PPK w zakresie obowiązków wynikających z przepisów tej ustawy. W postępowaniu mandatowym PIP może nałożyć grzywnę w wysokości do 2000 zł (art. 96 par. 1a pkt 1 kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia). Grzywna wyższa niż 2000 zł może zostać orzeczona przez sąd.
Ustawa z 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 427)
Ustawa z 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1712)
Ustawa z 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2119)
Ustawa z 24 sierpnia 2001 r. – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 977 ze zm.)