Wiek a PPK
Zarówno przy określaniu liczby osób zatrudnionych na potrzeby ustalenia terminu wdrożenia pracowniczych planów kapitałowych (PPK) przez konkretnego pracodawcę, jak i dla wskazania osób, które mogą oszczędzać w tym programie, ważny jest wiek tych osób. Ma on także wpływ na zakres przysługujących im uprawnień oraz na obowiązki zatrudniających ich pracodawców.
Osoba zatrudniona
W liczbie osób, od której zależy termin objęcia konkretnego pracodawcę przepisami ustawy o PPK, pracodawca powinien uwzględnić tylko osoby, które są osobami zatrudnionymi w rozumieniu ustawy z 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych (tj. Dz.U. z 2020 r. poz. 1342); dalej ustawa o PPK i - co istotne - tylko te osoby (ale nie wszystkie, o czym niżej) powinien zapisać do PPK, czyli zawrzeć w ich imieniu i na ich rzecz umowę o prowadzenie PPK, chyba że wcześniej złożą deklarację o rezygnacji z dokonywania wpłat. Definicja osoby zatrudnionej (art. 2 ust. 1 pkt 18 ustawy o PPK) wskazuje, że do PPK nie mogą przystąpić m.in. młodociani, a więc osoby, które ukończyły 15 lat, a nie przekroczyły 18 lat oraz niepełnoletnie osoby zatrudnione np. na umowach cywilnoprawnych.
Kto jest osobą zatrudnioną?
Przez „osoby zatrudnione” ustawa o PPK rozumie osoby podlegające obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym w Polsce z niżej wymienionych tytułów, w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, czyli:
- pracowników w rozumieniu kodeksu pracy (k.p.) - wyjątkiem są pracownicy przebywający na urlopach górniczych i urlopach dla pracowników zakładu przeróbki mechanicznej węgla oraz młodociani,
- osoby fizyczne wykonujące pracę nakładczą, które ukończyły 18. rok życia,
- członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych lub spółdzielni kółek rolniczych,
- osoby fizyczne, które ukończyły 18. rok życia, wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z art. 750 kodeksu cywilnego (k.c.) stosuje się przepisy dotyczące zlecenia,
- osoby wymienione powyżej, przebywające na urlopach wychowawczych lub pobierające zasiłek macierzyński lub zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego,
- członków rad nadzorczych wynagradzanych z tytułu pełnienia tych funkcji.
Ograniczenia dla pracowników 70+
Mimo że osoby 70+ również spełniają definicje osoby zatrudnionej (ustawa o PPK wskazuje w niej tylko minimalny wiek takiej osoby), co oznacza, że ustalając stan zatrudnienia, należy i je brać pod uwagę, pracodawca nie może w imieniu i na rzecz takich osób zawrzeć umowy o prowadzenie PPK. Wynika to z art. 15 ustawy o PPK. Należy jednak podkreślić, że jeśli dana osoba, przed ukończeniem 70 lat, zostanie zapisana do omawianego programu, to może w nim oszczędzać jak długo będzie chciała. Oznacza to, że ukończenie wskazanego wieku nie oznacza konieczności „wypisania” z programu takiej osoby.
Osoby, które ukończyły 55 rok życia i nie mają jeszcze 70 lat, aby zacząć oszczędzać w PPK, muszą złożyć pracodawcy wniosek o zawarcie w ich imieniu i na ich rzecz umowy o prowadzenie PPK. Pracodawca ma obowiązek poinformować je o możliwości złożenia takiego wniosku.
Automat dla osób do 55.roku życia
W najbardziej komfortowej sytuacji są osoby między 18 a 55 rokiem życia. Aby oszczędzać w PPK, nie muszą podejmować żadnych działań, pracodawca zapisze je do programu (zawrze w ich imieniu i na ich rzecz umowę o prowadzenie PPK) niejako z automatu. Oczywiście pod warunkiem, że wcześniej osoby te nie złożą mu deklaracji o rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK.
Co 4 lata weryfikacja
Pracownik, który złoży deklarację rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK, musi liczyć się też z tym, że co 4 lata, począwszy od 1 kwietnia 2023 r. (następnie od 1 kwietnia 2027 r., od 1 kwietnia 2031 r. itd.) jego sytuacja będzie się zmieniać. Jeśli złożył deklarację o rezygnacji z dokonywania wpłat przed zawarciem w jego imieniu i na jego rzecz umowy o prowadzenie PPK, pracodawca, po uprzednim poinformowaniu tego pracownika o takim obowiązku, zapisze go do programu. Jeśli pracownik złożył deklarację o rezygnacji już jako uczestnik PPK, pracodawca wznowi dokonywanie wpłat na jego rachunek PPK. Pracodawca nie podejmie tych działań tylko w jednym przypadku, tzn. wtedy, gdy pracownik wcześniej ponownie złoży deklarację o rezygnacji.
Należy jednak pamiętać, że wiek uczestnika PPK, który deklarację o rezygnacji z dokonywania wpłat złożył w trakcie oszczędzania, może uniemożliwić mu powrót do tego programu. Podmiot zatrudniający nie dokona bowiem wpłat za uczestnika PPK, jeżeli uczestnik PPK po złożeniu deklaracji o rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK, a przed dniem 1 kwietnia, o którym mowa wyżej, ukończy 70. rok życia.
Natomiast uczestnik PPK, który złożył deklarację rezygnacji z dokonywania wpłat, a który przed dniem 1 kwietnia w roku, w którym obowiązuje automatyczny zapis (2023, 2027 itd.) ukończył 55 lat, ale nie ukończył 70 lat, jeżeli będzie chciał oszczędzać w PPK zmuszony będzie złożyć pracodawcy wniosek o dokonywanie wpłat do PPK.
Uczestnik PPK, który złożył deklarację o rezygnacji z dokonywania wpłat może w każdym czasie złożyć podmiotowi zatrudniającemu w formie pisemnej wniosek o ich dokonywanie. Z jednym zastrzeżeniem: podmiot zatrudniający nie dokonuje wpłat do PPK za uczestnika, który złożył deklarację rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK, a następnie po ukończeniu 70 lat złożył wniosek o dokonywanie wpłat. Oznacza to, że uczestnik PPK, który złożył deklarację rezygnacji może w dowolnym momencie, ale nie później niż do przedednia 70 urodzin złożyć wniosek o dokonywanie wpłat.
Najkorzystniejsze wypłaty po 60. roku życia
PPK to program długoterminowego oszczędzania na przyszłość. Dlatego najkorzystniejsze zasady wypłaty zgromadzonych oszczędności ustawa o PPK przewiduje dla osób, które ukończyły 60. rok życia. Mogą one rozpocząć wypłatę oszczędności albo:
- bez żadnych potrąceń (wtedy, gdy całość zgromadzonych środków zdecydują się wypłacać w co najmniej 120 miesięcznych ratach czy też 25 % wypłacą jednorazowo, a resztę w co najmniej 120 miesięcznych ratach) albo
- płacąc tylko podatek od zysków kapitałowych, jeśli np. liczba rat, z jakiej będą chcieli skorzystać, będzie mniejsza niż 120.
Dla porównania: osoby przed 60. rokiem życia, wycofując pieniądze z rachunku PPK, muszą liczyć się z tym, że - oprócz zapłaty podatku od zysków kapitałowych - będę musiały oddać do Funduszu Pracy środki pochodzące z wpłaty powitalnej i dopłat rocznych od państwa oraz że 30% środków pochodzących z wpłat finansowanych przez pracodawcę zostanie przekazanych na rachunek wskazany przez ZUS (informacja o tej kwocie będzie ewidencjonowana na koncie uczestnika PPK w ZUS jako jego składka na ubezpieczenie emerytalne). Oznacza to, że w przypadku złożenia przez uczestnika PPK wniosku o zwrot środków (wypłata zgromadzonych oszczędności przed 60, rokiem życia) uczestnik PPK otrzyma:
- 70% środków pochodzących z wpłat finansowanych przez pracodawcę, po uprzednim pomniejszeniu o należną kwotę podatku od zysków kapitałowych;
- 100% środków pochodzących z wpłat finansowanych przez tego uczestnika, po uprzednim pomniejszeniu o należną kwotę podatku od zysków kapitałowych.
Jak widać z powyższego, opłaca się poczekać z wypłatą oszczędności do ukończenia 60 lat.