Jak wpływ ma na pracownika zwolnienie z pracy?
W pracy spędzamy 1/3 życia przypadającego na tzw. wiek produkcyjny. Praca daje nam poczucie bezpieczeństwa, stabilizacji materialnej, ale i możliwość rozwoju, a często także realizacji marzeń. Nic zatem dziwnego, że jej utrata to dla nas prawdziwy cios i jedno z najbardziej stresujących doświadczeń. Nie tylko dla pracownika.
Rok 2020 to rok wyzwań. Epidemia koronawirusa zmieniła naszą rzeczywistość i w krótkim okresie zaczęła przynosić negatywne skutki gospodarcze. Wiele firm stoi na skraju bankructwa, więc – chcąc się ratować – zmuszone są do drastycznego ograniczania kosztów. Oznacza to także konieczność redukcji zatrudnienia. I choć pracownicy mają świadomość, że sytuacja jest trudna i niepewna, ewentualna utrata przez nich pracy wiąże się z ogromnym stresem, poczuciem zawodu i osłabieniem poczucia własnej wartości.
Stres, obniżenie samooceny, poczucie zagrożenia...
Zwolnienie budzi w pracowniku wiele emocji, przede wszystkim obniża samoocenę, wyzwala poczucie zagrożenia, szczególnie jeśli rozstanie z pracodawcą wiąże się nie z jakimś przewinieniem pracownika, lecz wynika np. z konieczności redukcji kosztów funkcjonowania przedsiębiorstwa. To doświadczenie trudne, a stres, jakiego przy tej okazji doświadczamy, może przerodzić się w stres długotrwały, który nie jest obojętny dla zdrowia. Szczególnie w przypadku zwolnienia związanego z trudną sytuacją finansową firmy, pracownicy zazwyczaj nie są przygotowani na to, że stracą pracę. Dlatego wiele firm, które w sposób strategiczny zarządzają kadrami, wprowadziło procedury, które ułatwiają pracownikom, ale i menedżerom, przejść przez tę niełatwą sytuację.
Opracowanie procedur offboardingowych dobrym rozwiązaniem
„Tak jak w przypadku zatrudnienia nowego pracownika uruchamiane są procesy onboardingu, tak na wypadek zwolnienia przygotowane są procedury offboardingowe. Chodzi o to, aby rozstać się z pracownikiem na możliwie dobrych warunkach, podczas rozmowy wyjaśniając mu powody rozwiązania umowy. Oczywiście dzięki rozwiązaniom uwzględnionym w narzędziach offboardingowych przeprowadzenie całego procesu jest łatwiejsze zarówno dla pracownika, jak i jego przełożonego. Opierają się one bowiem na ustandaryzowanych procedurach, które pozwalają pracownikowi skupić się – przynajmniej przez jakiś czas – na działaniu. A to w części obniża poziom stresu” – wyjaśnia Wojtek Miszewski, ekspert firmy Quercus specjalizującej się we wdrożeniach zaawansowanych narzędzi IT w obszarze HR.
Racjonalizacja procesu zwolnienia
Zwolnienie przekłada się nie tylko na niższą samoocenę, ale też często na to, że stawiamy siebie w pozycji ofiary. Z tego punktu niestety nie da się łatwo wypłynąć na szerokie wody. Dlatego w idealnej sytuacji menedżer, który rozstaje się z pracownikiem, powinien pomóc mu odnaleźć mocne strony i kierunki, w których może się rozwijać. Być może wskaże kilka możliwości i przekona, że rozstanie nie musi być porażką, lecz nowym otwarciem. Nawet jeśli obecnie czasy są trudne – to jest to mimo wszystko sytuacja przejściowa.
„Właśnie z tego powodu menedżerowie powinni korzystać z narzędzi, które pozwalają na zracjonalizowanie procesu zwolnień i przeprowadzenie go w oparciu o obiektywne przesłanki, czyli analizę zaangażowania pracownika, jego potencjału, odbytych szkoleń, możliwości awansu w ramach obecnej struktury, itp. Posiadając te dane (a dostarczają je takie rozwiązania, jak SAP SuccessFactors), menedżer może dokonać selekcji pracowników, opierając się na mierzalnych czynnikach. To pozwoli pracownikowi zracjonalizować sobie sytuację i być może wytyczyć nowe cele, zaś menedżerowi ułatwia podjęcie decyzji” – podsumowuje ekspert Quercus Sp. z o.o.
Oceny okresowe uzasadnieniem zwolnienia
Obecnie na rynku dostępnych jest wiele narzędzi, które pomagają menedżerom także w podejmowaniu tak trudnych decyzji, jak wytypowanie pracowników, z którymi firma musi się rozstać. W przypadku weryfikacji kwalifikacji, wydajności i potencjału pracowników (ocenianych pod kątem ewentualnego zwolnienia) przydają się dane z ocen okresowych. Rozwiązania takie jak SuccessFactors Performance & Goals to w zasadzie zbiór narzędzi, które pozwalają np. zarządzać pracownikami poprzez cele, zarządzać ich wydajnością oraz dokonywać okresowej oceny.
3 etapy okresowego oceniania
Ocenianie okresowe przebiega w trzech etapach. W pierwszym pracownik dokonuje samooceny na podstawie danych o tym, w jakim stopniu udało mu się zrealizować cele, jakie sukcesy osiągnął, oraz ocenia siebie wg wyznaczonych przez menedżera kryteriów. Drugi etap to ocena pracownika przez menedżera – dokładnie wg tych samych wytycznych. Dodatkowo menedżer wystawia pracownikowi ogólną ocenę. W drugim etapie moduł Performance & Goals od razu wyświetla różnice pomiędzy oceną pracownika i menedżera, a następnie ustala średnią ocenę dla pracownika. Przed zatwierdzeniem takiej oceny menedżer może dopisać także swój komentarz, na przykład na temat różnic w wystawionych ocenach. Ostatnim etapem jest spotkanie z pracownikiem w celu omówienia oceny okresowej.
„Na tym etapie menedżer może zmienić swoją ocenę lub ostatecznie zatwierdzić formularz. Po zatwierdzeniu przełożony ma wgląd we wszystkie formularze, komentarze oraz indywidualne kryteria oceny okresowej. Na tej podstawie system tworzy wykresy z zestawieniem wydajności całego zespołu, na bazie których menedżer będzie mógł w przyszłości wytypować pracowników do ewentualnego zwolnienia” – podsumowuje ekspert Quercus.
Rozstanie elementem employer brandingu
To, w jaki sposób firma rozstaje się z pracownikami jest jednym z elementów employer brandingu. Czasy pandemii są prawdziwym papierkiem lakmusowym dla strategii EB w firmach. Pokazują, czy założone procedury, sposób komunikacji z pracownikami i dbanie o ich dobrostan to tylko puste frazesy, czy też prawdziwa wartość firmy. Każde rozstanie z pracownikiem jest sprawdzianem, zaś uzyskane oceny tworzą wizerunek pracodawcy na dłużej niż tylko czas epidemii.
Zwolnienie jako okazja do zmian
Jako pracownicy powinniśmy przygotować się mentalnie na możliwość utraty pracy oraz na zmierzenie się z nową sytuacją. Możemy poddać się stresowi i cierpieć jako ekonomiczne „ofiary” pandemii lub potraktować tę sytuację jako wyzwanie i okazję do zmiany. A każda zmiana w dłuższym okresie wychodzi nam na dobre.