Wyczekiwane zmiany dla osób z niepełnosprawnościami wejdą w życie już w 2025 r.

• Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej o rynku pracy i służbach zatrudnienia
• Jakie zmiany w prawie pracy 2025?
• Jakie zmiany dla osób z niepełnosprawnościami?
• Kim są opiekunowie osoby z niepełnosprawnością?
• Osoba niepełnosprawna mająca status bezrobotnego i opiekun: prace społecznie użyteczne
• Wsparcie zatrudnienia osób w szczególnej sytuacji
• Program aktywizacyjny dla osób niepełnosprawnych lub opiekunów osób niepełnosprawnych

Już niebawem moc utraci ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2025 r. poz. 215). Prawdopodobnie w 2025 r. wejdą w życie rewolucyjne zmiany w działaniach urzędów pracy, w programach dla bezrobotnych, w zakresie pomocy dla osób z niepełnosprawnościami, dla seniorów czy opiekunów. Takich zmian nie było od 20 lat! Ustawę z dnia 21 lutego 2025 r. o rynku pracy i służbach zatrudnienia (dalej jako: ustawa) przekazano Senatowi oraz Prezydentowi. Początek ustawy, bo przepis art. 1 brzmi dość enigmatycznie. Wskazuje jedynie, że: Ustawa określa zadania państwa w zakresie aktywności zawodowej, wspierania zatrudnienia oraz rynku pracy. Jednak spokojnie wdraża ona najważniejsze dyrektywy UE i jest spójna z innymi przepisami prawa pracy oraz ubezpieczeń społecznych. Da się zauważyć, że ustawa przystaje do aktualnych realiów gospodarki postindustrialnej, wręcz cyfrowej, w której ważna jest sztuczna inteligencja. Ustawa posługuje się nowoczesnym słownictwem, kompatybilnym do XXI i aktualnych stosunków społeczno-gospodarczych. Nie da się ukryć, że poprzednio obowiązująca ustawa była po prostu przebrzmiała i przestarzała. Przykładowo nowa ustawa wskazuje, że zadania państwa w zakresie aktywności zawodowej, wspierania zatrudnienia oraz rynku pracy są realizowane w celu: 1) pełnego i produktywnego zatrudnienia; 2) rozwoju zasobów ludzkich; 3) wzmacniania integracji i solidarności społecznej; 4) zwiększania mobilności na rynku pracy.

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej o rynku pracy i służbach zatrudnienia

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej wyjaśnia dlaczego potrzebujemy nowej ustawy. Minister resortu pracy Agnieszka Dziemianowicz-Bąk podkreślała: "Prawo to ma zastąpić ustawę o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, która była tworzona ponad 20 lat temu i w ciągu tych lat była nowelizowana już ponad 200 razy. Przez te dwie dekady polski rynek pracy zmienił się nie do poznania". Nowa ustawa przygotowana w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej jest odpowiedzią na bieżące wyzwania oraz potrzeby zarówno poszukujących pracy, jak i samych pracodawców. Zależy nam, by urzędy pracy były nowoczesne i atrakcyjne dla klientów – podobnie jak ich oferta szkoleń, doradztwa zawodowego, staże czy kursy. Tak więc szykuje się nie mała rewolucja na polskim rynku pracy w 2025 r. Również dla przedsiębiorców, będą otrzymywali dofinansowania za zatrudnianie osób w wieku emerytalnym. Ma mieć miejsce zastąpienie zasiłku w wysokości 80% zasiłkiem w wysokości 100%, ma być wydłużony okres zasiłkowy. Będą też zmiany dla osób z niepełnosprawnościami, ich opiekunów, będą zmiany w funkcjonowaniu urzędów

Jakie zmiany w prawie pracy 2025?

Ustawa o rynku pracy i służbach zatrudnienia wdroży w życie nowe przepisy w zakresie:

• działania urzędów pracy,
• wdrożenia nowego systemu teleinformatycznego,
• wsparcia osób bezrobotnych,
• wsparcia opiekunów osób niepełnosprawnych,
• wsparcia rodzin wielodzietnych,
• zwiększenia dostępu do dobrej jakości ofert pracy,
• wsparcia seniorów (nowe instrumenty aktywizujące seniorów),
• umożliwienia rejestracji w urzędzie pracy w miejscu zamieszkania, a nie zameldowania,
• zlikwidowania ograniczeń wiekowych w dostępie do wielu instrumentów rynku pracy, m.in. do bonu na zasiedlenie,
• efektywności funkcjonowania Krajowego Funduszu Szkoleniowego,
• zwiększonego wsparcia dla grup wrażliwych na rynku pracy,
• aktywizacji biernych zawodowo,
• umożliwienia rolnikom rejestracji w urzędach pracy.

Jakie zmiany dla osób z niepełnosprawnościami?

W niniejszym artykule skupimy się nad zmianami dla osób z niepełnosprawnościami.

Podwyższony do 18. roku życia zostanie wiek dziecka niepełnosprawnego, którego koszty opieki starosta będzie mógł zrefundować bezrobotnemu (w obecnym stanie prawnym refundacja dotyczy kosztów opieki nad dzieckiem lub dziećmi do lat 6, a w przypadku, gdy jest to dziecko niepełnosprawne – do lat 7).

Kim są opiekunowie osoby z niepełnosprawnością?

Jak określa ustawa w słowniczku ustawowym: opiekunie osoby niepełnosprawnej oznacza to (pomimo tego, że sekretarz resortu pracy Łukasz Krasoń bardzo postuluje o używanie sformułowania osoby z niepełnosprawnościami, to ustawa posługuje się innym sformułowaniem):

• a) matkę lub ojca,
• b) opiekuna faktycznego dziecka, przez którego rozumie się osobę faktycznie opiekującą się dzieckiem, jeżeli wystąpiła z wnioskiem do sądu opiekuńczego o przysposobienie dziecka,
• c) rodzinę zastępczą spokrewnioną albo rodzinę zastępczą niezawodową w rozumieniu ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2025 r. poz. 49),
• d) rodzica zastępczego zawodowego albo prowadzącego rodzinny dom dziecka niepobierającego z tego tytułu wynagrodzenia w przypadkach, o których mowa w art. 54 ust. 6 oraz art. 62 ust. 4 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej,
• e) małżonka,
• f) inną osobę, na której zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2023 r. poz. 2809) ciąży obowiązek alimentacyjny, z wyjątkiem osób o znacznym stopniu niepełnosprawności – opiekującą się dzieckiem z orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji, lub osobą niepełnosprawną ze znacznym stopniem niepełnosprawności.

Jak widać katalog osób mogących mieć status prawny opiekuna jest bardzo szeroki. I dobrze, ponieważ dużo grono osób będzie miało prawo do dodatkowych uprawnień. Opiekunowie osób niepełnosprawnych będą mogli korzystać ze wszystkich form wsparcia na takich samach zasadach jak bezrobotni. Obecnie katalog form pomocy z jakich mogą korzystać poszukujący pracy opiekunowie osób niepełnosprawnych jest ograniczony.

Osoba niepełnosprawna mająca status bezrobotnego i opiekun: prace społecznie użyteczne

Osoba niepełnosprawna mająca status bezrobotnego będzie miała pierwszeństwo w skierowaniu do udziału w formach pomocy. Na gruncie ustawy takie prawo przysługuje:

• bezrobotnym posiadającym Kartę Dużej Rodziny, o której mowa w art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 5 grudnia 2014 r. o Karcie Dużej Rodziny;
• bezrobotnym powyżej 50. roku życia;
• bezrobotnym bez kwalifikacji zawodowych;
• bezrobotnym niepełnosprawnym;
• długotrwale bezrobotnym;
• bezrobotnym i poszukującym pracy do 30. roku życia;
• bezrobotnym samotnie wychowującym co najmniej jedno dziecko.

Opiekunowie osób z niepełnosprawnościami mogą wykonywać prace społecznie użyteczne. Jak określa ustawa rodzaj i miejsce wykonywania prac społecznie użytecznych wraz z oznaczeniem podmiotów, w których będą organizowane te prace, a w przypadku prac społecznie użytecznych wykonywanych na rzecz opiekunów osób niepełnosprawnych – zakres codziennych obowiązków domowych wykonywanych w ramach tych prac, obejmujących w szczególności prace o charakterze pomocniczym, z wyłączeniem prac związanych z bezpośrednią opieką nad osobą niepełnosprawną, w szczególności pielęgnacją tych osób, zabiegami higienicznymi i podawaniem leków. Co istotne, starosta refunduje gminie z Funduszu Pracy za bezrobotnego wykonującego prace społecznie użyteczne:

1) do 60 % minimalnej kwoty przysługującego bezrobotnemu świadczenia;

2) 100 % minimalnej kwoty przysługującego bezrobotnemu świadczenia, jeżeli został skierowany do wykonania prac społecznie użytecznych na rzecz opiekunów osób niepełnosprawnych.

Wsparcie zatrudnienia osób w szczególnej sytuacji

Ustawa w przepisie art. 143. ust. 1. określa, że Starosta może zawrzeć umowę, na podstawie której refunduje pracodawcy lub przedsiębiorcy przez okres do 6 miesięcy część kosztów poniesionych na wynagrodzenia, nagrody oraz składki na ubezpieczenia społeczne za skierowanych bezrobotnych, poszukujących pracy niezatrudnionych i niewykonujących innej pracy zarobkowej, opiekunów osoby niepełnosprawnej, zatrudnionych co najmniej w połowie pełnego wymiaru czasu pracy, w wysokości uprzednio uzgodnionej, nieprzekraczającej jednak kwoty ustalonej jako iloczyn liczby zatrudnionych w miesiącu w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy oraz kwoty połowy minimalnego wynagrodzenia za pracę, obowiązującej w ostatnim dniu zatrudnienia każdego rozliczanego miesiąca i składek na ubezpieczenia społeczne od refundowanego wynagrodzenia.

Program aktywizacyjny dla osób niepełnosprawnych lub opiekunów osób niepełnosprawnych

Ustawa w jednym z rozdziałów określa, że Minister właściwy do spraw pracy może opracować resortowy program aktywizacyjny dla osób niepełnosprawnych lub opiekunów osób niepełnosprawnych. W ramach programu aktywizacyjnego dla osób niepełnosprawnych lub opiekunów osób niepełnosprawnych mogą być podejmowane działania mające na celu wspieranie aktywności zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych lub opiekunów osób niepełnosprawnych. Program aktywizacyjny dla osób niepełnosprawnych lub opiekunów osób niepełnosprawnych wraz z kosztami jego obsługi jest finansowany z Funduszu Pracy.