Czy warto iść do pracy na zastępstwo? Co daje umowa na zastępstwo? Jak długo można mieć umowę na zastępstwo? Ile dni urlopu na umowie na zastępstwo? Ile wynosi okres wypowiedzenia umowy na zastępstwo? To najczęstsze pytania osób, które mają podjąć zatrudnienie w tej formie.
- Umowa na zastępstwo - formalnie nie ma takiego rodzaju umowy - to umowa na czas określony
- Czy warto iść do pracy na zastępstwo? Co daje umowa na zastępstwo?
- Wady umowy na zastępstwo - najmniej stabilna forma zatrudnienia.
- Nadużywanie zawierania umów na zastępstwo
- Umowa na zastępstwo a ciąża
- Jak długo można mieć umowę na zastępstwo?
- Okres wypowiedzenia umowy na zastępstwo
- Ile dni urlopu na umowie na zastępstwo?
Umowa na zastępstwo - formalnie nie ma takiego rodzaju umowy - to umowa na czas określony
Umowa na zastępstwo została wprowadzona do Kodeksu pracy w 2002 r. jednak po jakimś czasie została usunięta i niejako "wchłonięta" przez umowy na czas określony jako jej rodzaj (podtyp). Oczywiście pomimo tego można zawierać umowy na zastępstwo i mają one moc prawną. W ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1465, dalej jako: KP) nie znajdziemy jednak wiele przepisów na temat tej umowy. Umowa na zastępstwo powinna być zawarta na piśmie, z określeniem: stron stosunku pracy, rodzaju pracy, zakresu zastępstwa, wynagrodzenia, czasu pacy.
Czy warto iść do pracy na zastępstwo? Co daje umowa na zastępstwo?
Jak wskazuje się w literaturze przedmiotu: ten typ umowy wiąże się z najmniejszą stabilizacją zatrudnienia. Pracownik bowiem od początku jej zawarcia liczy się z tym, że jego zatrudnienie zakończy się wraz z powrotem osoby, którą zastępuje. Pracownik, który został zatrudniony na zastępstwo, wykonuje swoje obowiązki niejako „przez chwilę”, ponieważ kiedy wróci jego poprzednik, musi „oddać”, czy raczej „przekazać” swój etat.
Jeżeli komuś zależy na pewnym, stabilnym zatrudnieniu to nie warto zawierać umowy na zastępstwo, ale jeżeli tylko czasowo szuka się zatrudnienia i warunki pracy odpowiadają, to oczywiście, że warto.
Wady umowy na zastępstwo - najmniej stabilna forma zatrudnienia.
Można powiedzieć, że umowa na zastępstwo jest przeciwieństwem umowy na czas nieokreślony, która daje gwarancję zatrudnienia i trwanie stosunku pracy, ponieważ nie ma terminu jej zakończenia. Często, w przypadku umowy na zastępstwo czas jej zakończenia nie jest znany w chwili jej zawierania. Skąd to wynika? Z tego, że umowy na zastępstwo są zwykle zawierane w celu zastępstwa pracownika, który: jest na zwolnieniu lekarskim, udał się na urlop bezpłatny, korzysta z urlopu macierzyńskiego czy wychowawczego. Często moment, kiedy dana osoba wróci z pracy, którą się zastępuje - nie jest jasno sprecyzowany. W tego typu umowach nie określa się jej terminu końcowego, poprzez wskazanie konkretnej daty, a podaje się, że umowa kończy się w momencie powrotu do pracy zastępowanego pracownika. W rubryce okres trwania umowy warto wskazać: „do czasu powrotu zastępowanego pracownika XYZ (dane zastępowane pracownika)”.
Warto jednak wiedzieć, że umowa na zastępstwo nie musi zawierać nazwisk zastępowanych pracowników i powodu ich zastępowania, lecz może ograniczać się do wskazania przyczyny, dla której została zawarta, czyli konieczności zastępstwa nieobecnego pracownika. Niemniej jednak w praktyce zdarza się też tak, że zastępczyni zachodzi w ciążę i jest długotrwale nieobecna. Wówczas to na jej miejsce zatrudniana jest kolejna osoba. Może więc dojść do pewnego paradoksu, szczególnie jeżeli pierwszy zastępowany pracownik wróci a drugi już nie. Zatem brak podania imienia i nazwiska mógłby powodować problem w ustaleniu, która umowa o pracę na zastępstwo została rozwiązania w razie zakończenia usprawiedliwionej nieobecności tylko jednego spośród kilku nieobecnych, zastępowanych pracowników lub byłoby utrudnione ustalenie, co dzieje się z poszczególnymi pracownikami, w razie zmian w strukturach organizacyjnych pracodawcy, np. w razie likwidacji stanowiska pracy (zob. Komentarz do KP, I. Jaroszewska-Ignatowska).
Nadużywanie zawierania umów na zastępstwo
Niedopuszczalne jest zawarcie umowy na czas zastępstwa pracownika, który nie był nieobecny w pracy, a wykonywał jedynie powierzoną mu przez pracodawcę inną pracę. Dopuszczenie możliwości zawierania umów na zastępstwo w takich przypadkach oznaczałoby bardzo duże możliwości nadużywania tych umów. O ich zawarciu, jak w szczególności rozwiązaniu mógłby decydować dowolnie pracodawca przesuwając pracowników do wykonywania innych prac oraz o ich powrocie na wcześniej zajmowane stanowisko.
Umowa na zastępstwo a ciąża
Jeżeli kobieta planuje zajść w ciąże nie powinna zawierać umowy zastępstwo. Szczególnie jeżeli chce uzyskać ochronę prawno-pracowniczą i ubezpieczeniową (zasiłki z ZUS). Przy tego typu umowie nie otrzyma jej. „Umowa o pracę zawarta na czas określony albo na okres próbny przekraczający jeden miesiąc, która uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, ulega przedłużeniu do dnia porodu”. Reguła ta nie ma jednak zastosowania do umów na zastępstwo (art. 177 § 31 KP). Czyli jeżeli kobieta w ciąży ma zawartą umowę na zastępstwo na jakiś czas, to po upływie tego czasu, umowa nie przedłuży się do dnia porodu.
Pracownica pracująca na zastępstwie ma prawo do urlopu macierzyńskiego i wychowawczego jednak tylko do końca trwania umowy o pracę.
Jak długo można mieć umowę na zastępstwo?
Nie ma limitów, ponieważ do umowy na zastępstwo nie stosuje się reguł, że: okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas określony, a także łączny okres zatrudnienia na podstawie umów o pracę na czas określony zawieranych między tymi samymi stronami stosunku pracy, nie może przekraczać 33 miesięcy, a łączna liczba tych umów nie może przekraczać trzech. Czyli umowa na zastępstwo może być zawierana wielokrotnie czy też raz i na długi czas, nawet na kilka lat (do czasu aż nie wróci zastępowany pracownik). Można być permanentnie (stale) na zastępstwie i co jakiś czas zastępować innych pracowników.
Okres wypowiedzenia umowy na zastępstwo
Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na zastępstwo (tak jak przy umowie zawartej na czas nieokreślony i określony) jest uzależniony od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy i wynosi:
1) 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy;
2) 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy;
3) 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.
Ponadto umowę na zastępstwo można rozwiązać na mocy porozumienia stron, jak i bez zachowania okresu wypowiedzenia - to prawo przysługuje zarówno pracownikowi jak i pracodawcy.
Ile dni urlopu na umowie na zastępstwo?
Pracownik, który ma zawartą umowę na zastępstwo ma takie same prawa jak pracownicy, którzy mają zawarty inny rodzaj umowy, czyli ma prawo do 20 dni, jeżeli staż jego pracy jest krótszy niż 10 lat, a gdy jest dłuższy, wówczas ma prawo do wykorzystania 26 dni urlopu.
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1465)