Pracownikom sfery budżetowej przysługuje dodatkowe wynagrodzenie roczne. Jednak obowiązujące przepisy nie gwarantują, że świadczenie to zawsze zostanie im wypłacone.
- Dodatkowe wynagrodzenie roczne
- Brak prawa do trzynastki
- Nieusprawiedliwiona nieobecność w pracy
- Stan nietrzeźwości w pracy
- Dyscyplinarne wydalenie z pracy lub ze służby
- Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika
Dodatkowe wynagrodzenie roczne
Dodatkowe wynagrodzenie roczne, potocznie zwane trzynastką, przysługuje pracownikom sfery budżetowej.
Trzynastkę ustala się w wysokości 8,5% sumy wynagrodzenia za pracę otrzymanego przez pracownika w ciągu tego roku kalendarzowego, za który przysługuje to wynagrodzenie.
Wypłata następuje do końca marca w roku kalendarzowym następującym po roku, za który przysługuje dodatkowe wynagrodzenie roczne.
Brak prawa do trzynastki
Przepisy określają sytuacje, w których pracownik straci prawo do dodatkowego wynagrodzenia rocznego. Chodzi tu o:
- nieusprawiedliwioną nieobecność trwającą dłużej niż 2 dni,
- stawienie się do pracy lub przebywanie w pracy w stanie nietrzeźwości,
- wymierzenie pracownikowi kary dyscyplinarnej wydalenia z pracy lub ze służby,
- rozwiązanie z pracownikiem umowy o pracę bez wypowiedzenia z jego winy.
Nieusprawiedliwiona nieobecność w pracy
Sytuacją, która powoduje pozbawienie pracownika prawa do wynagrodzenia rocznego, jest nieusprawiedliwiona nieobecność trwająca dłużej niż 2 dni. Wynika z tego, że 2 dni nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy nie spowodują utraty prawa do trzynastki. Dopiero trzeci dzień takiej nieobecności będzie skutkował brakiem dodatkowego wynagrodzenia rocznego.
Pracownik nie otrzyma trzynastki jeżeli będzie miał co najmniej 3 dni nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy.
Przepisy nie wyjaśniają, czy nieusprawiedliwiona nieobecność pracownika trwająca dłużej niż 2 dni powinna mieć charakter ciągły, czy może być przerywana. Należy założyć, że trzeci dzień nieusprawiedliwionej nieobecności, bez względu na to, czy przypadnie bezpośrednio po 2 dniach nieobecności nieusprawiedliwionej czy w terminie późniejszym, spowoduje utratę prawa do trzynastki.
Stan nietrzeźwości w pracy
Pracownik straci prawo do trzynastki w razie stawienia się do pracy w stanie nietrzeźwości. Nie otrzyma on dodatkowego wynagrodzenia rocznego także wtedy, gdy przebywał w zakładzie pracy w stanie nietrzeźwości.
W wyniku kontroli trzeźwości pracownika możliwe jest stwierdzenie obecności alkoholu wskazującej na stan po użyciu alkoholu albo stan nietrzeźwości.
Do utraty prawa do trzynastki prowadzi jedynie stwierdzenie stanu nietrzeźwości u pracownika. Stan nietrzeźwości zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do stężenia we krwi powyżej 0,5‰ alkoholu albo obecności w wydychanym powietrzu powyżej 0,25 mg alkoholu w 1 dm3.
Natomiast stan po użyciu alkoholu zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do stężenia we krwi od 0,2‰ do 0,5‰ alkoholu albo obecności w wydychanym powietrzu od 0,1 mg do 0,25 mg alkoholu w 1 dm3. Wykazanie, że pracownik jest po użyciu alkoholu nie spowoduje utraty dodatkowego wynagrodzenia rocznego.
W wyniku kontroli trzeźwości pracownika stwierdzono u niego 0,2 mg alkoholu w 1 dm3 wydychanego powietrza. W związku z tą sytuacją pracodawca nie wypłacił pracownikowi nagrody rocznej. Postępowanie pracodawcy nie było prawidłowe. Pracownik znajdował się bowiem w stanie po użyciu alkoholu, a nie w stanie nietrzeźwości. Pracodawca mógłby pozbawić pracownika trzynastki, gdyby badanie trzeźwości wykazało ponad 0,25 mg alkoholu w 1 dm3 w wydychanym powietrzu.
Dyscyplinarne wydalenie z pracy lub ze służby
Utrata prawa do wynagrodzenia rocznego może wynikać z wymierzenia pracownikowi kary dyscyplinarnej wydalenia z pracy lub ze służby.
Karę dyscyplinarną wydalenia z pracy w urzędzie za naruszenie obowiązków pracownika ponoszą urzędnicy państwowi mianowani. Także urzędnicy służby cywilnej ponoszą karę dyscyplinarną wydalenia ze służby cywilnej, a pracownicy służby cywilnej – wydalenia z pracy w urzędzie.
Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika
Dodatkowego wynagrodzenia rocznego nie otrzyma pracownik, z którym umowa o pracę z jego winy została rozwiązana bez wypowiedzenia. Chodzi tu o dyscyplinarne rozwiązanie umowy o pracę w razie:
- ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych;
- popełnienia przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem;
- zawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku.
Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z przyczyn niezawinionych przez pracownika nie powoduje utraty przez niego prawa do trzynastki.
Pracownik straci prawo do trzynastki w razie rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z jego winy.
Podstawa prawna:
- art. 3 ustawy z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (j.t. Dz.U. z 2023 r. poz. 1690)
- art. 52 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 2023 r. poz. 1465)
- art. 34 ustawy z 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych (j.t. Dz.U. z 2023 r. poz. 1917)
- art. 114 ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (j.t. Dz.U. z 2022 r. poz. 1691 ze zm.)