Przepis ustawy o pomocy społecznej określający moment, od którego osoba ze znacznym stopniem niepełnosprawności, uzyskuje prawo do stałego zasiłku z pomocy społecznej, jest niezgodny z konstytucją - orzekł we wtorek Trybunał Konstytucyjny.
Zasiłek stały przysługuje osobie niezdolnej do pracy np. z powodu niepełnosprawności, jeśli jej dochód jest niższy od określonego kryterium dochodowego. Postępowanie dotyczące zasiłku stałego jest dwustopniowe - najpierw w sprawie niepełnosprawności orzekają powiatowe i wojewódzkie zespoły powołane do rozstrzygania takich spraw. Dopiero w drugim postępowaniu, w formie decyzji administracyjnej, następuje przyznanie prawa do świadczenia z pomocy społecznej.
Redakcja poleca: Ustawa zasiłkowa 2015 z komentarzem (PDF)
TK w pięcioosobowym składzie rozpoznał skargę Bernadety K. dotyczącą zasad wypłaty świadczeń z pomocy społecznej. W jej przypadku postępowanie o ustalenie stopnia niepełnosprawności trwało ponad rok, a znaczny stopień niepełnosprawności został dopiero ustalony przez sąd rejonowy na skutek odwołania od decyzji zespołów ds. orzekania o niepełnosprawności. Wydłużanie się tego postępowania - jak wskazano w skardze - "tamowało złożenie przez skarżącą skutecznie wniosku o przyznanie zasiłku stałego".
Ostatecznie stały zasiłek został przyznany skarżącej od października 2012 r., czyli - zgodnie z przepisem - od momentu złożenia wniosku, mimo że we wcześniejszym postępowaniu niepełnosprawność została orzeczona od czerwca 2011 r.
Zgodnie z zaskarżonym przepisem "świadczenia pieniężne z pomocy społecznej przyznaje się i wypłaca za okres miesiąca kalendarzowego, począwszy od miesiąca, w którym został złożony wniosek wraz z wymaganą dokumentacją".
Trybunał uznał, że regulacja ta narusza prawa niepełnosprawnych do pomocy. Przypomniał, że zasiłek stały jest świadczeniem, o które może starać się osoba całkowicie niezdolna do pracy, znajdująca się w trudnej sytuacji materialnej (spełniająca kryterium dochodowe). Warunek całkowitej niezdolności do pracy jest spełniony m.in. w przypadku osoby legitymującej się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.
"Biorąc pod uwagę tryb orzekania o niepełnosprawności, w szczególności fakt, że postępowanie to może być długotrwałe, osoba uprawniona do uzyskania zasiłku stałego przez pewien czas nie może skutecznie ubiegać się o to świadczenie. Do czasu uzyskania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności nie może ona bowiem złożyć wniosku o zasiłek stały, nawet jeżeli znajduje się w trudnej sytuacji materialnej" - podkreślił TK.
Zdecydował, że niekonstytucyjny przepis utraci moc 31 grudnia 2016 r. Jak powiedział w ustnym uzasadnieniu sędzia sprawozdawca Piotr Tuleja, TK odroczył utratę mocy obowiązującej zaskarżonego przepisu, gdyż natychmiastowe jego uchylenie spowodowałoby brak określenia terminu do przyznania zasiłku stałego.
W swych stanowiskach sformułowanych w związku z tą sprawą Sejm i Prokuratura Generalna wskazały na problem formalny - w ich ocenie skarżąca przed skierowaniem skargi do TK nie wyczerpała w pełni sądowej drogi prawnej, co może skutkować umorzeniem sprawy przed Trybunałem. Jednocześnie jednak w stanowiskach tych przyznano, że od strony merytorycznej skarga może być zasadna.
Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego jest ostateczne.
Dołącz do nas na Facebooku