Pracownik może utracić prawo do urlopu jedynie w dwóch przypadkach:
1) w wyniku przedawnienia roszczenia;
2) w przypadku śmierci pracownika.
Porównaj: Jak obliczyć ekwiwalent za urlop?
Przedawnienie roszczeń
Przedawnienie prawa do urlop następuje z upływem 3 lat od dnia, w którym prawo do urlopu stało się wymagalne. Pewne wątpliwości może budzić kwestia początkowego dnia obliczania terminu przedawnienia prawa do urlopu. Bezsporne jest, że pracownik powinien wykorzystać urlop w roku, w którym nabył do niego prawo, zaś termin urlopu zostaje określony w planie urlopów. Zdecydowana większość komentatorów kodeksu pracy wyraziła w tej mierze pogląd, zgodnie z którym prawo do urlopu staje się wymagalne w dniu wskazanym w planie urlopów lub - w przypadku przesunięcia tego terminu rozpoczęcia urlopu - w dniu, na którym ten termin przesunięto. Jeżeli natomiast u danego pracodawcy nie sporządzono planu urlopów albo też dany pracownik został zatrudniony już po sporządzeniu planu urlopów i nie został w tym planie uwzględniony, to trzyletni termin przedawnienia rozpocznie się w ostatnim dniu roku kalendarzowego, w którym pracownik uzyskał prawo do urlopu, chyba że termin urlopu został przesunięty na następny rok.
Pan Jacek pracuje w firmie ochroniarskiej. Od 5 lat pracodawca – w całkowitej sprzeczności z Kodeksem pracy – nie udziela mu urlopu wypoczynkowego. Pan Jacek postanowił wnieść do sądu pracy pozew o udzielenie należnego mu urlopu wypoczynkowego. W związku z tym, że prawo do urlopu przedawnia się z upływem 3 lat, sąd uznał, że Panu Jackowi będzie się należał płatny urlop wypoczynkowy tylko za 3 nieprzedawnione lata, za pozostałe dwa lata urlop niestety przepadł, nie należy się za niego także ekwiwalent.
Śmierć pracownika
W przypadku śmierci pracownika niemożliwe jest już wykorzystanie prawa do urlopu w naturze, natomiast samo wynagrodzenie za niewykorzystany urlop, należne zmarłemu pracownikowi, przechodzi na jego małżonka i inne osoby uprawnione do otrzymania renty rodzinnej. Jeśli brak jest takich osób, wynagrodzenie to wchodzi do masy spadku i podlega dziedziczeniu na ogólnych zasadach prawa spadkowego.
Mąż pani Joanny zmarł wskutek zawału. Jako jego spadkobierczyni, przejmie ona cały jego majątek i wszystkie prawa, w tym także prawo do wypłacenia ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy swojego męża, który będzie się należał od pracodawcy.
Zobacz: Termin wykorzystania urlopu wypoczynkowego