Składka zdrowotna 2022 - powołanie
Począwszy od 1 stycznia 2022 r. powołanie do pełnienia funkcji na podstawie aktu powołania stanowi tytuł do ubezpieczenia zdrowotnego, pod warunkiem że osoby takie otrzymują z tego tytułu wynagrodzenie. Obowiązek ubezpieczenia obejmuje przede wszystkim członków zarządu, prokurentów, członków komisji rewizyjnych, egzaminacyjnych. Dotychczas powołanie nie stanowiło tytułu do ubezpieczeń społecznych ani ubezpieczenia zdrowotnego.
Członek zarządu, prokurent, członek komisji rewizyjnej a składka zdrowotna
Osoby powołane do pełnienia funkcji na mocy aktu powołania, które z tego tytułu pobierają wynagrodzenie, od 1 stycznia 2022 r. podlegają obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego (art. 66 ust. 1 pkt 35a ustawy zdrowotnej). Chodzi w tym przypadku o osoby, którym wynagrodzenie jest wypłacane na podstawie uchwały o powołaniu, tj. przede wszystkim członkowie zarządu spółek, prokurenci, członkowie komisji rewizyjnych czy egzaminacyjnych.
Czym jest powołanie?
Powołanie należy rozumieć jako każdą formę prowadzącą do nawiązania stosunku organizacyjnego. Następstwem nawiązanego stosunku organizacyjnego może być nawiązanie stosunku obligacyjnego, np. umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej. Jednakże to od woli spółki zależy, czy to stosunek organizacyjny będzie wyłączną podstawą wykonywania obowiązków członka zarządu.
Członek zarządu powoływany i odwoływany jest uchwałą wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej (spółka z o.o.).
W przypadku spółki akcyjnej członków zarządu powołuje i odwołuje rada nadzorcza, chyba że statut spółki stanowi inaczej.
Powołanie w skład zarządu spółki kapitałowej (art. 201 § 4 i art. 368 § 4 Kodeksu spółek handlowych, dalej k.s.h.) jest stosunkiem organizacyjnym pomiędzy członkiem zarządu i spółką i na jego mocy nie powstaje stosunek pracy. Następstwem nawiązanego stosunku organizacyjnego może być nawiązanie stosunku obligacyjnego, np. umowy o pracę, umowy o zarządzanie (art. 203 § 1 zd. 2 k.s.h.).
Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z 21 marca 2018 r. (III AUa 1266/17) uznał, że:
(…) "Powołanie, jako termin wprowadzony w art. 201 § 4 k.s.h., jest ogólnym terminem obejmującym każdą formę prowadzącą do nawiązania stosunku organizacyjnego do pełnienia funkcji. Powołanie do zarządu należy pojmować w kategorii czynności prawnej, w ramach której wyrażony zostaje akt woli organu/podmiotu/osoby powołującej do zarządu, która materializuje się z chwilą sformułowania aktu powołania, inicjując stosunek organizacyjny (korporacyjny) powołanej osoby ze spółką, na podstawie którego dana osoba zyskuje status członka zarządu i realizuje związane z tym statusem prawa i obowiązki".
Czym jest prokura?
Natomiast prokura jest pełnomocnictwem udzielonym przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców, które obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa (art. 1091 § 1 K.c.).
Powołanie - obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego
Do 31 grudnia 2021 r. od wynagrodzenia wypłacanego na podstawie samego powołania nie było obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne czy zdrowotne. Od 1 stycznia 2022 r. zmieniły się przepisy w tym zakresie i takie osoby podlegają składce zdrowotnej.
Obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego powstaje z dniem powołania, a wygasa z dniem odwołania (art. 73 pkt 17b ustawy zdrowotnej). Osoby te zgłaszane są do tego ubezpieczenia przez podmiot wypłacający wynagrodzenie (art. 75 ust. 17a ustawy zdrowotnej).
Zgłoszenie do ubezpieczenia zdrowotnego ZUS ZZA
Zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego wskazanej osoby dokonuje się na druku ZUS ZZA z kodem 2250 xx (osoba powołana do pełnienia funkcji na mocy aktu powołania, która z tego tytułu pobiera wynagrodzenie), w terminie 7 dnia od daty powstania obowiązku ubezpieczeń.
Zatem członkowie zarządu, którzy w styczniu 2022 r. pobierali wynagrodzenie z tego tytułu, powinni zostać zgłoszeni do ZUS do 10 stycznia 2022 r. (jeżeli ostatni dzień terminu na zgłoszenie będzie przypadał w sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy, wówczas termin ten przesuwa się na najbliższy następny dzień powszedni).
Ważne!
Warunkiem podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu przez osoby powołane jest otrzymywanie wynagrodzenia z tego tytułu.
Przykład
Pani Aldona została powołana do zarządu spółki z o.o. od 1 lutego 2022 r. Na podstawie uchwały o powołaniu otrzymuje miesięczne wynagrodzenie w kwocie 5000 zł. Spółka powinna ją zgłosić do ubezpieczenia zdrowotnego na druku ZUS ZZA, najpóźniej do 8 lutego 2022 r.
Przykład
Pan Wojciech jest członkiem zarządu spółki akcyjnej od 12 czerwca 2021 r. Z tego tytułu jest mu wypłacane wynagrodzenie. Spółka powinna była go zgłosić do ubezpieczenia zdrowotnego do 10 stycznia 2022 r. (8 stycznia przypada w sobotę, więc termin przesuwa się na kolejny dzień roboczy).
Jeżeli członek zarządu jest zatrudniony w spółce na podstawie umowy cywilnoprawnej lub umowy o pracę i na tej podstawie pełni funkcję w zarządzie, dla niego w zasadzie nic się nie zmienia. W tym przypadku tytułem do ubezpieczeń jest umowa cywilnoprawna (umowa zlecenia) lub umowa o pracę, a składka zdrowotna jest naliczana i odprowadzana od wynagrodzenia wypłaconego z tego tytułu.
W zakresie opłacania składki zdrowotnej za prokurenta na tle przepisów ustawy zdrowotnej, obowiązujących od 1 stycznia 2022 r., pojawiły się wątpliwości. Bowiem zgodnie z treścią art. 83 ust. 2 ustawy zdrowotnej, w przypadku nieobliczania zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych przez płatnika, od przychodów stanowiących podstawę wymiaru składki, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, składkę obliczoną za poszczególne miesiące obniża się do wysokości 0 zł.
Podatek od wynagrodzenia prokurenta
Należy wskazać, że wynagrodzenie prokurenta stanowi przychód z innych źródeł (art. 20 ust. 1 w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o pdof). W w przypadku uzyskiwania przychodu z "innych źródeł" nie określono obowiązku uiszczania z tego tytułu zaliczek na podatek dochodowy. Oznacza to, że w odróżnieniu od członka zarządu, spółka nie jest płatnikiem zaliczek na podatek. Spółka wystawia natomiast prokurentowi PIT - 11, (art. 42a ustawy o pdof), który rozlicza się samodzielnie, wykazując otrzymane od spółki wynagrodzenie wraz z innymi przychodami w zeznaniu rocznym. Potwierdza to m.in. interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 9 października 2019 r. (113-KDIPT2-2.4011.437.2019.2.MK).
Wobec tego, skoro spółka nie jest płatnikiem zaliczek na podatek od wynagrodzenia wypłacanego prokurentowi, powstaje pytanie, czy stosownie do treści art. 83 ust. 2 ustawy zdrowotnej, składka zdrowotna wyniesie 0 zł i czy do ZUS przesyłać "zerowe" raporty ZUS RCA.
Składka zdrowotna - podstawa wymiaru i rozliczanie
Składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9% podstawy wymiaru składki (art. 79 ust. 1 ustawy zdrowotnej).
Podstawę wymiaru składki tych osób stanowi kwota odpowiadająca wysokości wynagrodzenia tych osób, pobieranego z tytułu powołania (art. 81 ust. 8 pkt 11a ustawy zdrowotnej).
Składka zdrowotna jest rozliczana w każdym miesiącu w raporcie imiennym ZUS RCA (od 1 stycznia 2022 r. nie obowiązuje już raport ZUS RZA).
Począwszy od 1 stycznia 2022 r. nie ma możliwości odliczenia składki zdrowotnej od podatku.
Został bowiem uchylony art. 95 ustawy zdrowotnej, zgodnie z którym składka na ubezpieczenie zdrowotne była odliczana:
- od podatku dochodowego od osób fizycznych - na zasadach określonych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych,
- od ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, karty podatkowej oraz zryczałtowanego podatku dochodowego od przychodów osób duchownych - na zasadach określonych w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.
Powołanie i umowa o pracę a składka zdrowotna
Jeśli dana osoba, oprócz powołania, jest zatrudniona np. na podstawie umowy o pracę, wówczas będzie posiadała 2 tytuły do ubezpieczenia zdrowotnego. Oznacza to, że składka na ubezpieczenie zdrowotne musi być opłacana z każdego z tych tytułów odrębnie (art. 82 ust. 1 ustawy zdrowotnej).
Przykład
Pani Anna jest zatrudniona w spółce akcyjnej na stanowisku głównej księgowej na podstawie umowy o pracę. Jednocześnie od 10 stycznia 2022 r. pełni funkcję członka komisji egzaminacyjnej w tej spółce, za wynagrodzeniem w kwocie 3500 zł. W tym przypadku składka zdrowotna będzie odprowadzana zarówno z umowy o pracę, jak i z tytułu pełnienia funkcji członka komisji.
Przykład
Pan Grzegorz jest zatrudniony w spółce z o.o. na podstawie umowy zlecenia jako tłumacz. Jednocześnie zasiada w zarządzie tej spółki od września 2021 r. Z tytułu powołania nie otrzymuje jednak żadnego wynagrodzenia. Wobec tego jedynym tytułem do ubezpieczenia zdrowotnego będzie w tym przypadku umowa zlecenia.
Obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego a ustawodawstwo innego państwa
Dla ustalenia obowiązku ubezpieczenia zdrowotnego osoby powołanej istotna jest kwestia, jakiemu ustawodawstwu w zakresie ubezpieczeń podlega dana osoba. Jeśli właściwe jest ustawodawstwo innego państwa, wówczas w Polsce nie powstanie obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego.
Potwierdza to ZUS, który w interpretacji z 27 sierpnia 2017 r. (DI/200000/43/1007/2017) wyjaśnił, że zgodnie z prawem wspólnotowym osoba migrująca może podlegać tylko ustawodawstwu jednego państwa w zakresie ubezpieczeń. Wynika to z rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego oraz z rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z 16 września 2009 r., dotyczącego wykonania rozporządzenia nr 883/2004.
Przykład
Pan Paweł pełni w Polsce funkcję wiceprezesa zarządu w spółce akcyjnej od lipca 2020 r., bez wynagrodzenia. Jednocześnie od maja 2019 r. jest zatrudniony w firmie francuskiej na podstawie umowy o pracę jako koordynator projektu. Posiada zaświadczenie A1 wydane przez właściwą instytucję francuską, potwierdzające, że w okresie od 15 lipca 2019 r. do 14 lipca 2022 r. (na czas trwania umowy o pracę) podlega ubezpieczeniom we Francji. Od 1 lutego 2022 r. będzie otrzymywał w polskiej spółce wynagrodzenie z tytułu powołania w kwocie 6200 zł. Mimo to spółka nie ma obowiązku zgłoszenia go do ubezpieczenia zdrowotnego (gdyż do 14 lipca 2022 r. podlega ustawodawstwu francuskiemu). Po tym terminie, jeśli Paweł M. nie będzie podlegał ubezpieczeniom we Francji, spółka będzie zobowiązana zgłosić go do ubezpieczenia zdrowotnego i opłacać składkę zdrowotną od wypłacanego mu wynagrodzenia w Polsce.
Podstawa prawna:
art. 66 ust. 1 pkt 35a, art. 73 pkt 17b, art. 75 ust. 17a, art. 79 ust. 1, art. 81 ust. 8 pkt 11a, art. 82 ust.1 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 1285; ost. zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2270),
art. 201 § 4, art. 203 § 1, art. 368 § 4 ustawy z 15 września 2020 r., Kodeks spółek handlowych (j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 1526; ost. zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2052),
rozporządzenie Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z 20 grudnia 2020 r. w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, imiennych raportów miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych korygujących, zgłoszeń płatnika składek, deklaracji rozliczeniowych i deklaracji rozliczeniowych korygujących, zgłoszeń danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, raportów informacyjnych, oświadczeń o zamiarze przekazania raportów informacyjnych, informacji o zawartych umowach o dzieło oraz innych dokumentów (Dz.U. z 2020 r. poz. 2366; ost. zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2366)
art. 1091 § 1 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (j.t. Dz.U. z 2020 r., poz. 1740; ost. zm. Dz.U. z 2021 r., poz. 1509)
art. 10 ust. 1 pkt 9, art. 20 ust. 1, art. 42a ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (j.t. Dz.U. z 2021 r., poz. 1128; ost. zm. Dz.U. z 2022 r.,poz. 1).
Powołane orzecznictwo sądowe:
wyrok Sądu Apelacyjnego z 21 marca 2018 r. (sygn. akt. III AUa 1266/17)