W ostatnim czasie zapadł ciekawy wyrok w sądzie, który stał się inspiracją do rozważań tego, czy można utracić prawo do zasiłku chorobowego z powodu udziału w ceremonii ślubnej, albo udziału w pogrzebie czy też we Wszystkich Świętych jak i w Zaduszkach. Mamy sezon grypowy - zatem wielu pracowników i ubezpieczonych przebywa na L4 - co mogą robić na L4? Taka sprawa sądowa (jak niżej opisana) ujawnia problem interpretacyjny pomiędzy literalnym brzmieniem przepisów a ich praktycznym zastosowaniem przez ZUS, wobec indywidualnych okoliczności tj. choroby w obliczu udziału w danych uroczystościach. Przypadek rozstrzygnięty przez Sąd Rejonowy w Toruniu pokazuje, że ocena zachowania ubezpieczonego w okresie zwolnienia lekarskiego wymaga analizy medycznej, kontekstu zdarzenia oraz realnego wpływu tego zachowania na zdrowie i leczenie. Na tle niniejszej sprawy okazało się, że można brać ślub podczas przebywania na L4.
- Czy podczas L4 można brać udział w pogrzebie, we Wszystkich Świętych czy w Zaduszkach?
- Stan faktyczny sprawy
- Czy podczas L4 można brać udział w pogrzebie, we Wszystkich Świętych czy w Zaduszkach? Stan prawny sprawy
- Sąd stanął po stronie ubezpieczonej. NA L4 MOŻNA BRAĆ UDZIAŁ WE WŁASNYM (SKROMNYM) ŚLUBIE
- Czy podczas L4 można brać udział w pogrzebie, we Wszystkich Świętych czy w Zaduszkach? Jakie wnioski
Czy podczas L4 można brać udział w pogrzebie, we Wszystkich Świętych czy w Zaduszkach?
Na tle korzystania ze zwolnień lekarskich zapadł ciekawy wyrok, mianowicie wyrok Sądu Rejonowego w Toruniu z 7 sierpnia 2025 r., sygn. akt IV U 296/25, jeszcze nieprawomocny.
Spór dotyczył utraty prawa do zasiłku chorobowego z powodu udziału w ceremonii ślubnej. Taka sprawa sądowa ujawnia problem interpretacyjny pomiędzy literalnym brzmieniem przepisów a ich praktycznym zastosowaniem wobec indywidualnych okoliczności tj. choroby w obliczu ślubu, udziału w pogrzebie podczas choroby i korzystania z L4, czy nawet można byłoby to odnieść do udziału w obrzędach religijnych czy też Wszystkich Świętych lub w Zaduszkach podczas zwolnienia lekarskiego (L4). Przypadek rozstrzygnięty przez Sąd Rejonowy w Toruniu pokazuje, że ocena zachowania ubezpieczonego w okresie zwolnienia lekarskiego wymaga analizy medycznej, kontekstu zdarzenia oraz realnego wpływu tego zachowania na zdrowie i leczenie.
Stan faktyczny sprawy
Kamila Z. (dane zmienione) przebywała na zwolnieniu lekarskim z powodu ostrego zakażenia górnych dróg oddechowych, rozpoznanego w dokumentacji jako ostre zapalenie krtani i gardła. Planowany od dawna ślub zmusił ją do konsultacji z lekarzem prowadzącym, który uzależnił zgodę na udział od opinii internisty. Specjalista, po badaniu, nie stwierdził przeciwwskazań do uczestnictwa w ceremonii. Ślub cywilny odbył się w wąskim gronie bliskich, trwał około 25 minut, po czym goście udali się na spokojny obiad w restauracji. Nie zorganizowano wesela, nie odbyły się tańce ani inne czynności wymagające znacznego wysiłku.
Pomimo tych okoliczności Zakład Ubezpieczeń Społecznych uznał udział w uroczystości za nadużycie prawa i wydał decyzję o pozbawieniu ubezpieczonej prawa do zasiłku oraz o obowiązku zwrotu wypłaconego świadczenia.
Czy podczas L4 można brać udział w pogrzebie, we Wszystkich Świętych czy w Zaduszkach? Stan prawny sprawy
Zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz. U. z 2025 r., poz. 501, 1083.) - prawo do zasiłku chorobowego wygasa w razie wykonywania pracy zarobkowej lub wykorzystywania zwolnienia w sposób niezgodny z jego celem. Przez zachowanie niezgodne z celem zwolnienia rozumie się postępowanie, które w powszechnym odczuciu "nie przystoi" osobie chorej i rodzi uzasadnione wątpliwości co do rzeczywistego stanu zdrowia. Przykładowo wskazuje się na uczestnictwo w hucznych imprezach, nadużywanie alkoholu czy dalekie podróże. Jednak ustawowe kryterium pozwala na ocenę sytuacji indywidualnie, z uwzględnieniem stanu zdrowia i zaleceń lekarskich. Zatem wydaje się, że niezdolny do pracy (z adnotacją chory może chodzić) - może wziąć udział w ceremonii pogrzebowej - szczególnie jeżeli dotyczy to jego bliskiej osoby, czy też odwiedzić grób osoby zmarłej. Jeżeli takie wyjście nie wpłynie znacznie (czy też w ogóle) na pogorszenie stanu zdrowia ubezpieczonego - to nie wydaje się, żeby ZUS czy KRUS kwestionowały takie kilkugodzinne wyjście z domu. Oczywiście wszystko ostatecznie pozostaje w gestii organów orzekających, czy też sądu, jeżeli sprawa ostatecznie tam trafi.
Zachowaniem niezgodnym z celem zwolnienia określić można takiego typu postępowanie, które w powszechnym odczuciu jest nieodpowiednie dla osoby chorej i może nasuwać wątpliwości co do rzeczywistego stanu zdrowia ubezpieczonego. Tę wiarygodność mogą podważyć szczególnie takie zachowania się pracownika, jak: wyjazd w celach turystycznych, podejmowanie innej pracy zarobkowej lub wykonywanie różnych robót w zakresie własnym, np. budowa domu, praca w ogródku czy w obejściu (I. Jędrasik-Jankowska, Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych. Omówienie (w:) Prawo socjalne Komentarze, art. 17). Wykorzystywaniem zwolnienia od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia jest zawsze wykonywanie czynności mogących przedłużyć okres niezdolności do pracy. Celem zwolnienia od pracy jest zaś odzyskanie przez ubezpieczonego zdolności do pracy, stąd w jego osiągnięciu przeszkodą mogą być wszelkie zachowania ubezpieczonego utrudniające proces leczenia i rekonwalescencję (por. wyrok Sądu Najwyższego z 14.12.2005 r., III UK 120/05, OSNP 2006, nr 21-22, poz. 338). Ślub nie należy do tego typu kategorii.
Sąd stanął po stronie ubezpieczonej. NA L4 MOŻNA BRAĆ UDZIAŁ WE WŁASNYM (SKROMNYM) ŚLUBIE
Sąd Rejonowy w Toruniu podkreślił, że konieczna jest konkretna analiza: czy dane zachowanie faktycznie pozostawało w sprzeczności z celem zwolnienia oraz czy stwarzało wątpliwości co do niezdolności do pracy. W rozstrzygniętej sprawie istniały dowody medyczne potwierdzające chorobę oraz opinia specjalisty o braku przeciwwskazań do uczestnictwa w krótkiej ceremonii. Zwolnienie wskazywało, że ubezpieczona może poruszać się samodzielnie. Sama uroczystość nie była imprezą rozrywkową ani wyczerpującą fizycznie. Sąd uwzględnił, że brak zachowań wskazujących na sprzeczność z celem zwolnienia — takich jak picie alkoholu czy intensywna aktywność — przemawiał na korzyść ubezpieczonej. W konsekwencji zmieniono decyzję organu rentowego i przyznano prawo do zasiłku oraz zwolniono z obowiązku zwrotu nienależnie pobranego świadczenia.
Czy podczas L4 można brać udział w pogrzebie, we Wszystkich Świętych czy w Zaduszkach? Jakie wnioski
Wnioski płynące z niniejszej sprawy to:
- Indywidualna ocena zamiast automatyzmu, w oparciu o dane okoliczności faktyczne sprawy: Organy rentowe powinny badać kontekst i dowody medyczne przed uznaniem udziału w określonej uroczystości za nadużycie prawa do zasiłku.
- Znaczenie opinii lekarza: Dokumentacja medyczna i zalecenia specjalisty mają kluczowe znaczenie przy ocenie zgodności zachowań z celem zwolnienia. Ubezpieczeni powinni konsultować wątpliwości z lekarzem i dokumentować jego rekomendacje.
- Charakter wydarzenia ma znaczenie: Uczestnictwo w krótkiej, spokojnej ceremonii rodzinnej ma inną naturę niż udział w hucznej imprezie; to rozróżnienie powinno być uwzględniane przez organy.
- Zachowanie a dowody: Brak zachowań mogących podważyć stan zdrowia, takich jak taniec, intensywny wysiłek czy alkohol, przemawia na korzyść ubezpieczonego w sporze z ZUS.
- Rola dokumentów w postępowaniu odwoławczym: Skuteczne odwołanie wymaga wykazania, że udział w zdarzeniu był zgodny z medycznymi zaleceniami i nie zagrażał procesowi leczenia ani rekonwalescencji.
Orzeczenie Sądu Rejonowego w Toruniu potwierdza, że korzystanie ze zwolnienia lekarskiego nie podlega ocenie jedynie przez pryzmat czynności czy zdarzeń, lecz wymaga uwzględnienia realnego wpływu tych czynności na zdrowie oraz treści opinii lekarskiej. Prawo do zasiłku chorobowego może zostać utracone wtedy, gdy zachowanie ubezpieczonego w sposób oczywisty i sprzeczny z celem zwolnienia podważa zasadność kontynuacji wypłaty świadczenia. W przypadku brak takich przesłanek spowodował przywrócenie świadczenia i uchylenie obowiązku jego zwrotu.
Zob. Wyrok Sądu Rejonowego w Toruniu z 7 sierpnia 2025 r., sygn. akt IV U 296/25, nieprawomocny
Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz. U. z 2025 r., poz. 501, 1083.)