Odwołanie pracownika z urlopu wypoczynkowego

Odwołanie pracownika z urlopu możliwe jest jedynie wyjątkowo, jeżeli jego obecność w zakładzie pracy jest konieczna ze względu na okoliczności, które nie były znane w chwili rozpoczynania urlopu wypoczynkowego (art. 167 § 1 k.p.). Jeżeli te okoliczności byłyby znane przed rozpoczęciem urlopu, wówczas najwłaściwsze byłoby przesunięcie terminu urlopu zgodnie z art. 164 § 2 k.p.

Ocena zasadności odwołania z urlopu należy do pracodawcy. Kwestionowanie jej przez pracownika może mieć miejsce jedynie przed sądem pracy.

Jak obliczyć urlop dla niepełnoetatowca >>

WAŻNE!

Nawet jeżeli zdaniem pracownika odwołanie z urlopu jest nieuzasadnione, należy je traktować jako polecenie służbowe, a pracownik zobowiązany jest do niezwłocznego stawienia się w pracy.

Prawo do odwołania pracownika z urlopu dotyczy również urlopu na żądanie udzielonego zgodnie z art. 167² k.p. Sąd Najwyższy dopuszcza możliwość, aby pracodawca odmówił żądaniu pracownika udzielenia urlopu ze względu na ochronę interesu pracodawcy (wyrok SN z 28 października 2009 r., II PK 123/09).

Przykład

Pracodawca udzielił kierownikowi działu kadr 4 dni urlopu na żądanie bezpośrednio po wykorzystaniu 14-dniowego urlopu. Jednak w związku z kontrolą PIP konieczne stało się odwołanie go z urlopu już drugiego dnia urlopu na żądanie. Postępowanie pracodawcy było prawidłowe, gdyż kierownik był jedyną właściwą osobą do udzielania wyjaśnień inspektorowi PIP.

Odwołanie pracownika z urlopu jest zatem możliwe m.in. w przypadku:

• choroby pracownika, który zastępuję pracownika przebywającego na urlopie lub choroby innego pracownika,
• konieczności usunięcia awarii lub prowadzenia akcji ratunkowej,
• zewnętrznej kontroli ZUS, NIK czy US,
• innych, strategicznych z punktu widzenia firmy, okoliczności nieprzewidzianych w chwili udzielania czy rozpoczynania urlopu.

Warto dodać, że jeżeli pracodawca wezwałby pracownika z urlopu tylko po to, aby wręczyć mu wypowiedzenie, wówczas takie działanie pracodawcy byłoby niedopuszczalne i może być potraktowane jako obejście art. 41 k.p., który zakazuje składania wypowiedzenia pracownikowi w czasie urlopu (wyrok SN z 9 lutego 1967 r., III PZP 22/66).

Skutki odwołania pracownika z urlopu

Dla pracownika skutkiem niewykonania polecenia pracodawcy i niestawienia się w zakładzie pracy na polecenie pracodawcy może być zastosowanie kary porządkowej (upomnienia lub nagany) lub rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem czy nawet bez wypowiedzenia z winy pracownika na podstawie art. 52 k.p.

W pewnych przypadkach niestawiennictwo pracownika w wyznaczonym przez pracodawcę czasie może rzeczywiście być uzasadnione, jak np. choroba lub względy komunikacyjne. Dlatego też pracodawca nie może oczekiwać od pracownika natychmiastowego stawiennictwa, jeżeli miejsce i okoliczności, w których znajduje się pracownik, mu na to nie pozwalają.

Ile kosztuje odwołanie pracownika z urlopu

Jeżeli na skutek odwołania z urlopu pracownik poniósł w związku z tym dodatkowe koszty, wówczas pracodawca ma obowiązek je pokryć (art. 167 § 2 k.p.). Należy pamiętać, że dotyczy to tylko tych wydatków, które pozostają w bezpośrednim związku z odwołaniem z urlopu.

Przedawnienie roszczenia o urlop wypoczynkowy >>

Kosztami pozostającymi w bezpośrednim związku z odwołaniem z urlopu będą zatem koszty:

• niewykorzystanego pobytu na wczasach, w sanatorium, hotelu lub prywatnej kwaterze,
• dokonanych opłat za czas niewykorzystanego pobytu w hotelu, w tym noclegów, posiłków, opłat za usługi rekreacyjne lub zabiegi lecznicze,
• niewykorzystanego a wykupionego wyżywienia będącego elementem wczasów,
• będące wartością wykupionych a niewykorzystanych fakultatywnych wycieczek w ramach zorganizowanego wyjazdu,
• powrotu z miejsca pobytu do zakładu pracy i z powrotem, jeśli istnieje możliwość kontynuowania przerwanego już urlopu,
• bezpośrednie wynikające z niewykorzystania pobytu na wakacjach przez członków rodziny pracownika, jeżeli ich powrót stał się konieczny.

Przykład

Pracownica samotnie wychowująca trójkę niepełnoletnich dzieci wyjechała na urlop, z którego została odwołana przez pracodawcę. W związku z koniecznością powrotu i brakiem możliwości zapewnienia dzieciom opieki, pracodawca będzie zobowiązany do zwrotu kosztów przejazdu również innych członków rodziny, w tym przypadku dzieci pracownicy.

Kosztami, których zwrotu pracownik nie może się domagać, będą koszty:

• związane z przygotowaniem do wyjazdu (np. zakup pontonu na wyjazd),
• zakupu żywności zamkniętej hermetycznie na okres wakacji albo sprzętu czy odzieży (np. do nurkowania),
• utraconych korzyści, czyli tzw. lucrum cessans (np. wynagrodzenia, jakie miał otrzymać pracownik za prowadzenie kursu nurkowania podczas wyjazdu nad morze).

Przykład

Pracownik wyjechał z rodziną, tj. z żoną i dwójką dzieci na narty do Słowacji na 14 dni. W tym celu zakupił nowe narty oraz opłacił zorganizowany wyjazd. W ósmym dniu został odwołany z urlopu przez pracodawcę i sam wrócił do kraju. W związku z odwołaniem z urlopu pracodawca jest zobowiązany do zwrotu 50% wydatków poniesionych na wyjazd, tj. w wysokości proporcjonalnej do niewykorzystanego okresu z powodu odwołania, a także kosztów zakupu biletów powrotnych do kraju. Pracodawca nie będzie zobowiązany do zwrotu wydatków na zakup nart ani pobytu członków rodziny ze względu na zapewnienie opieki dzieciom przez żonę, która wraz z dziećmi do końca pozostała na urlopie.

Dokumenty potwierdzające poniesione koszty podlegające zwrotowi

Zwrotowi podlegają tylko te koszty, które zostaną w odpowiedni sposób udokumentowane np. w postaci: dowodów wpłaty, faktur, biletów, rachunków i innych, które mogłyby potwierdzić poniesione koszty. Jednak z pewnych powodów, np. kradzieży dokumentów na lotnisku, może się to stać niemożliwe.

Kontrola podczas urlopu wypoczynkowego pracownika >>

Zwrot kosztów i roszczenia

Wartość otrzymanego przez pracownika zwrotu nie jest przychodem ze stosunku pracy, a jedynie rekompensatą kosztów, a zatem nie będzie podlegać opodatkowaniu ani też oskładkowaniu. Ciężar udowodnienia poniesionych kosztów i ich wysokości leży po stronie pracownika, który swoich roszczeń może domagać się jedynie przed sądem pracy. Musi również pamiętać, że jego roszczenia przedawniają się z upływem 3 lat, licząc od momentu, kiedy stały się wymagalne.

Podstawa prawna:

• art. 164 § 2, art. 167 § 1 i 2, art. 167² Kodeksu pracy.

Orzecznictwo:

• wyrok SN z 28 października 2009 r. (II PK 123/09, OSNP 2011/11–12/148),
• uchwała SN z 9 lutego 1967 r. (III PZP 22/66, OSNC 1967/6/100).