Nauczyciele, tak jak i inni pracownicy, mają możliwość rozwiązania stosunku pracy za porozumieniem stron (art. 23 ust. 4 pkt 1 i art. 27 ust. 3 Karty Nauczyciela). Jeżeli natomiast strony nie dojdą do porozumienia, rozwiązanie umowy o pracę może nastąpić za wypowiedzeniem.
Jak zmienić warunki pracy nauczyciela >>
Podstawową zasadą jest, że stosunek pracy z nauczycielem ulega rozwiązaniu z końcem roku szkolnego za 3-miesięcznym wypowiedzeniem, z wyjątkiem sytuacji przewidzianych w Karcie Nauczyciela (np. w przypadku otrzymania przez nauczyciela negatywnej oceny pracy).
WAŻNE!
Stosunek pracy z nauczycielem zatrudnionym na podstawie mianowania i z nauczycielem zatrudnionym na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony z zasady ulega rozwiązaniu za 3-miesięcznym wypowiedzeniem.
Wypowiedzenie stosunku pracy nauczyciela zatrudnionego w szkole, w której organizacji są przewidziane ferie szkolne, musi być zatem złożone do 31 maja. Wówczas umowa rozwiąże się 31 sierpnia, tj. z końcem roku szkolnego. Warunek rozwiązania umowy o pracę z końcem roku szkolnego nie dotyczy nauczycieli:
- szkół, których organizacja pracy nie przewiduje ferii szkolnych,
- placówek kształcenia ustawicznego oraz
- szkół, w których zakończenie cyklu kształcenia następuje w trakcie roku szkolnego.
W tych placówkach umowa rozwiąże się po upływie okresu wypowiedzenia i może to nastąpić w trakcie roku szkolnego.
Dyrektor szkoły o zamiarze wypowiedzenia umowy nauczycielowi ma obowiązek zawiadomić reprezentującą go zakładową (międzyzakładową) organizację związkową. Organizacja ta w terminie 7 dni od dnia otrzymania zawiadomienia może zgłosić na piśmie dyrektorowi szkoły umotywowane zastrzeżenia. Niezajęcie stanowiska przez związek nie ma wpływu na prawo dyrektora do zwolnienia nauczyciela. Natomiast negatywna opinia związków dotycząca zwolnienia nauczyciela nie jest wiążąca dla dyrektora szkoły. Po rozpatrzeniu przedstawionego stanowiska organizacji związkowej dyrektor podejmuje decyzję w sprawie wypowiedzenia umowy o pracę.
Zmiany organizacyjne
W przypadku całkowitej lub częściowej likwidacji szkoły albo zmian organizacyjnych uniemożliwiających dalsze zatrudnienie nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć dyrektor rozwiązuje z nauczycielem stosunek pracy z końcem roku szkolnego za 3-miesięcznym okresem wypowiedzenia.
Świadczenia urlopowe dla nauczycieli w 2011 r. >>
Alternatywnym rozwiązaniem jest przeniesienie nauczyciela w stan nieczynny na jego wniosek. Nie dotyczy to jednak przypadku, gdy dochodzi do likwidacji szkoły.
PRZYKŁAD
Nauczyciel kontraktowy zatrudniony w gimnazjum otrzymał 23 maja 2011 r. wypowiedzenie stosunku pracy w związku z częściową likwidacją szkoły. Umowa rozwiąże się 31 sierpnia 2011 r. Jednak nauczyciel złożył wniosek w terminie 30 dni od otrzymania wypowiedzenia o przeniesienie go w stan nieczynny. W tym przypadku dyrektor szkoły przenosi nauczyciela w stan nieczynny, który trwa maksymalnie 6 miesięcy. W tym okresie nauczyciel będzie otrzymywał wynagrodzenie zasadnicze oraz będzie miał prawo do innych świadczeń pracowniczych, np. dodatków socjalnych.
Zarówno przy likwidacji całkowitej, jak i częściowej nauczycielowi można skrócić okres wypowiedzenia do 1 miesiąca (art. 20 ust. 5 Karty Nauczyciela). Wówczas za pozostałą część wypowiedzenia otrzymuje on odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia liczonego jak za okres urlopu wypoczynkowego. Okres ten wlicza się do okresu zatrudnienia, jeżeli nauczyciel w tym czasie nie pracował.
Rozwiązanie stosunku pracy z nauczycielem mianowanym
Stosunek pracy z nauczycielem zatrudnionym na podstawie mianowania ulega rozwiązaniu:
- na wniosek nauczyciela,
- w razie czasowej niezdolności nauczyciela do pracy spowodowanej chorobą, jeżeli okres tej niezdolności przekracza 182 dni, przy czym do okresu niezdolności do pracy wlicza się również przypadające w tym okresie przerwy obejmujące dni, w których w szkole, zgodnie z odrębnymi przepisami, nie odbywają się zajęcia; w szczególnie uzasadnionych przypadkach okres nieobecności w pracy może być przedłużony o kolejne 12 miesięcy, jeśli nauczyciel uzyska prawo do świadczenia rehabilitacyjnego, o którym mowa w przepisach dotyczących świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, lub zostanie mu udzielony urlop dla poratowania zdrowia,
- w razie orzeczenia przez lekarza przeprowadzającego badanie okresowe lub kontrolne o niezdolności nauczyciela do wykonywania dotychczasowej pracy,
- w razie ukończenia przez nauczyciela 65 lat życia; jeżeli z ukończeniem 65 lat życia nauczyciel nie nabył prawa do emerytury, dyrektor szkoły przedłuża okres zatrudnienia, nie dłużej jednak niż o 2 lata od ukończenia przez nauczyciela 65 lat życia,
- w razie uzyskania negatywnej oceny pracy,
- w razie cofnięcia skierowania do nauczania religii w szkole na zasadach określonych w odrębnych przepisach.
Rozwiązanie stosunku pracy z nauczycielem zatrudnionym na podstawie mianowania z ww. przyczyn następuje odpowiednio:
- z końcem roku szkolnego, po uprzednim złożeniu przez nauczyciela 3-miesięcznego wypowiedzenia;
- z końcem miesiąca, w którym upływa okres czasowej niezdolności nauczyciela do pracy;
- z końcem miesiąca, w którym dyrektor szkoły otrzymał ostateczne orzeczenie lekarskie o niezdolności nauczyciela do wykonywania dotychczasowej pracy;
- z końcem roku szkolnego, w którym nauczyciel ukończył 65 lat życia, po uprzednim 3-miesięcznym wypowiedzeniu;
- z końcem miesiąca, w którym upływa 3-miesięczne wypowiedzenie, licząc od otrzymania przez nauczyciela negatywnej oceny pracy;
- z końcem tego miesiąca, w którym nastąpiło cofnięcie skierowania do nauczania religii.
Natomiast jeśli chodzi o nauczycieli zatrudnionych na umowy o pracę na czas nieokreślony, do rozwiązania umowy z końcem miesiąca, a nie z końcem roku szkolnego, z ww. przyczyn dojdzie tylko wówczas, gdy:
- dyrektor szkoły otrzyma ostateczne orzeczenie lekarskie o niezdolności nauczyciela do wykonywania pracy,
- nauczyciel otrzyma negatywną ocenę pracy,
- zostanie cofnięte skierowanie nauczyciela do nauczania religii.
Również w przypadku nauczycieli mianowanych rozwiązanie stosunku pracy z końcem roku szkolnego nie dotyczy nauczycieli zatrudnionych w placówkach nieferyjnych (art. 23 ust. 3 Karty Nauczyciela).
Odprawa pieniężna
Po rozwiązaniu stosunku pracy z przyczyn niezawinionych przez nauczycieli pracodawca wypłaca nauczycielom odprawy, których wysokość uzależniona jest od podstawy nawiązania stosunku pracy. Nauczycielom zatrudnionym na podstawie mianowania przysługuje odprawa w wysokości 6-miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Natomiast zatrudnionym na podstawie umowy o pracę odprawa przysługuje w wysokości określonej w ustawie o zwolnieniach grupowych.
Nauczyciele zatrudnieni u danego pracodawcy:
- krócej niż 2 lata otrzymają odprawę w wysokości 1-miesięcznego wynagrodzenia,
- od 2 do 8 lat otrzymają odprawę w wysokości 2-miesięcznego wynagrodzenia,
- ponad 8 lat otrzymają odprawę w wysokości 3-miesięcznego wynagrodzenia.
W tym przypadku odprawę liczy się jak ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy.
Jakie uprawnienia przysługują nauczycielom podnoszącym kwalifikacje >>
Karta Nauczyciela, jak również ustawa o zwolnieniach grupowych nie zawierają uregulowań, które ograniczałyby prawo nauczyciela mianowanego i kontraktowego do odprawy w sytuacji, gdy nauczyciel zwalniany z przyczyn leżących po stronie pracodawcy wystąpi z wnioskiem o przejście na emeryturę. Wówczas nauczyciel otrzyma dwie odprawy – emerytalną oraz z tytułu zwolnienia z pracy z przyczyn niedotyczących pracowników.
Stan nieczynny
W stan nieczynny może być przeniesiony zarówno nauczyciel zatrudniony na podstawie mianowania, jak i kontraktowy, ale tylko wtedy, gdy jest zatrudniony w pełnym wymiarze godzin. Nauczyciel może być przeniesiony w stan nieczynny na swój wniosek, który składa po otrzymaniu wypowiedzenia stosunku pracy. Wniosek ten pracownik powinien złożyć w terminie do 30 dni od dnia doręczenia mu wypowiedzenia. Złożenie wniosku w tym terminie powoduje, że wypowiedzenie wręczone nauczycielowi jest bezskuteczne (art. 20 ust. 5c Karty Nauczyciela).
Okres stanu nieczynnego trwa maksymalnie 6 miesięcy, po upływie którego stosunek pracy wygasa. W tym czasie nauczyciel nie świadczy pracy i otrzymuje wynagrodzenie zasadnicze, a także przysługują mu wszystkie świadczenia pracownicze, takie jak np. świadczenia z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych czy świadczenie urlopowe. Dyrektor szkoły ma obowiązek przywrócić do pracy nauczyciela pozostającego w stanie nieczynnym w razie powstania możliwości ponownego podjęcia przez tego nauczyciela pracy w pełnym wymiarze zajęć na czas nieokreślony lub na okres, na który została zawarta umowa w tej szkole na tym samym lub innym stanowisku pod warunkiem, że nauczyciel ten posiada wymagane kwalifikacje. Odmowa podjęcia pracy przez nauczyciela powoduje, że stosunek pracy wygasa z dniem odmowy.
Podstawa prawna:
- art. 20, art. 23, art. 27 Karty Nauczyciela,
- art. 8 ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz.U. Nr 90, poz. 844 ze zm.).