Termin wypłaty wynagrodzenia
Jednym z podstawowych obowiązków pracodawcy jest terminowa wypłata wynagrodzenia. Termin oraz sposób wypłaty wynagrodzenia powinny być określone w regulaminie pracy, a jeżeli pracodawca nie ma obowiązku tworzenia takiego dokumentu – w informacji o warunkach zatrudnienia (art. 29 § 3 k.p.).
Nieterminowość świadczeń – konsekwencje
Co do zasady od wszelkich należności, jakie pracodawca ma obowiązek wypłacić, a nie robi tego w terminie, pracownikowi przysługują odsetki ustawowe. Stanowią one formę odszkodowania za zwłokę w spełnieniu świadczeń pieniężnych. Ich wysokość ustalana jest przez Radę Ministrów i od 15 grudnia 2005 r. do dziś obowiązują w wysokości 13% w stosunku rocznym. Strony w umowie mogą ustalić wyższą wysokość odsetek. W takiej sytuacji od każdej zwłoki pracodawcy należy naliczać odsetki ustalone w umowie.
Należne odsetki nalicza się od dnia uchybienia terminowi płatności. Podstawą obliczania odsetek jest wynagrodzenie brutto.
Dodatkowe składniki wynagrodzenia - zasady przyznawania i wypłaty
W zakładzie pracy pensja wypłacana jest 10. dnia każdego miesiąca. Pracownik w grudniu 2010 r. pracował w godzinach nadliczbowych dobowych, za które należy się dodatkowe wynagrodzenie w wysokości 287 zł. Pracodawca zapłacił za nie dopiero 10 lutego 2011 r. Pracownik zażądał odsetek. W związku z tym pracodawca musi zapłacić pracownikowi odsetki od 11 stycznia 2011 r. do dnia zapłaty, czyli do 10 lutego 2011 r.
Od 11 stycznia do 10 lutego 2011 r. jest 31 dni. W związku z tym należy dokonać obliczeń w następujący sposób:
(287 zł x 13% : 365 dni w roku) x 31 = 3,17 zł.
Pracownik 10 lutego 2011 r. powinien otrzymać zapłatę za godziny nadliczbowe w wysokości 290,17 zł (287 + 3,17).
Odsetki od sumy pieniężnej należą się tylko wtedy, gdy wynika to z czynności prawnej albo z ustawy, z orzeczenia sądu lub z decyzji innego właściwego organu (art. 359 k.c.).
Odsetki ustawowe to świadczenie obliczane w stosunku rocznym. W związku z tym, jeżeli w trakcie roku nastąpi zmiana wysokości odsetek ustawowych, ich wysokość powinna być naliczana proporcjonalnie do okresu przed zwiększeniem wysokości odsetek i po ich podwyższeniu.
Skutki nadpłaty i niedopłaty wynagrodzenia
W kwestii wypłaty odsetek za zwłokę ma znaczenie, czy pracownik żąda odsetek. Jeżeli pracodawca opóźnia się z wypłatą świadczeń – nawet o jeden dzień – pracownik bez wątpienia ma prawo wystąpić o odsetki, ponieważ przepisy nie uzależniają ich wypłacenia od jakichkolwiek okoliczności poza samym opóźnieniem wypłaty wynagrodzenia.
Dla pozostającego w zwłoce pracodawcy nie ma znaczenia fakt, że zapłacił on świadczenia do ZUS czy podatek od niewypłaconego świadczenia. „Odsetki z tytułu opóźnienia w wypłacie wynagrodzenia za pracę przysługują pracownikowi za czas opóźnienia także w części, od której pracodawca odprowadził składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne oraz zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych” (uchwała SN z 19 września 2002 r., III PZP 18/02).
Roszczenie o odsetki z powodu nieterminowej wypłaty pozostaje w ścisłym związku ze stosunkiem pracy i sąd pracy powinien je uwzględnić, nawet gdyby pracownik nie zgłosił takiego roszczenia (wyrok SN z 21 lipca 1994 r., I PRN 42/94). Natomiast w sytuacji gdy zasądzono należność główną, to oddalenie powództwa w części dotyczącej żądania odsetek ustawowych należy traktować jako poważne uchybienie art. 481 § 1 k.c. (wyrok SN z 4 października 1995 r., II PRN 10/95).
Wina pracodawcy
Na obowiązek wypłaty odsetek nie wpływa fakt, że pracodawca popadł w zwłokę nie ze swojej winy. Pracownikowi i tak należą się odsetki, ponieważ wynika to z zasady ryzyka podmiotu zatrudniającego.
Terminy wypłaty wynagrodzenia w umowie o dzieło
Pracodawca prowadzi firmę i część swoich wyrobów eksportuje na Zachód. Jeden z największych kontrahentów opóźnia się w zapłacie, i w związku z tym pracodawca ma problem z wypłatą wszystkich wynagrodzeń. Mimo że brak środków nastąpił nie z winy pracodawcy, to i tak ma on obowiązek terminowej wypłaty pensji. Jeżeli tego nie uczyni, pracownicy będą mogli domagać się odsetek.
Spóźnioną wypłatę składników należnego wynagrodzenia za pracę pracownik może zarachować w pierwszej kolejności na zaspokojenie związanych z długiem pracodawcy zaległych odsetek – art. 451 § 1 zd. drugie k.c. w zw. z art. 300 k.p. (wyrok SN z 7 maja 1998 r., I PKN 88/98). Oznacza to, że pracownik, który otrzyma zaległe wynagrodzenie, może je w pierwszej kolejności „zaliczyć” na poczet należnych odsetek za zwłokę.
Zadaj pytanie: Forum Kadry - ZUS i Płace
Opodatkowanie odsetek
Ustawodawca przewidział zwolnienie z podatku dochodowego dla niektórych rodzajów odsetek. Należą do nich odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty wynagrodzeń i świadczeń z tytułów, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta). Wymieniony katalog zwolnień nie zawiera zwolnienia od opodatkowania odsetek należnych od nieterminowo wypłaconych zasiłków chorobowych.
Zbieg tytułów wykonawczych do jednego wynagrodzenia
Wpływ odsetek na inne świadczenia
Odsetki od niewypłaconego wynagrodzenia czy innych świadczeń ze stosunku pracy to co do zasady świadczenia incydentalne. Nie mają więc wpływu na wysokość takich świadczeń, jak wynagrodzenie chorobowe, urlopowe czy za godziny nadliczbowe.
Jan K. otrzymuje wynagrodzenie miesięczne w wysokości 3400 zł. Dodatkowo przysługuje mu ryczałt za pracę w porze nocnej – 50 zł, regulaminowa premia miesięczna 200 zł, uznaniowy dodatek motywacyjny w zmiennej wysokości (w lutym wyniósł on 300 zł). Pracownik w lutym 2011 r. wypracował 5 godzin nadliczbowych dziennych. Dodatkowo w tym miesiącu otrzymał jeszcze 50 zł tytułem odsetek za nieterminową wypłatę wynagrodzenia. Niemniej jednak ani uznaniowy dodatek motywacyjny, ani odsetki za nieterminową wypłatę jako świadczenia nieperiodyczne nie będą wliczane do wynagrodzenia za godziny nadliczbowe.
Podstawa prawna:
- art. 359, art. 481 Kodeksu cywilnego w zw. z art. 300 Kodeksu pracy,
- § 1 i 3 rozporządzenia z 4 grudnia 2008 r. w sprawie określenia wysokości odsetek ustawowych (DzU nr 220, poz. 1434),
- art. 21 ust. 1 pkt 95 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2010 r. nr 51, poz. 307 ze zm.).
Orzecznictwo:
- wyrok SN z 21 lipca 1994 r. (I PRN 42/94, OSNP 1994/12/192),
- wyrok SN z 4 października 1995 r. (II PRN 10/95, OSNP 1996/8/116),
- wyrok SN z 7 maja 1998 r. (I PKN 88/98, OSNP 1999/9/306),
- uchwała SN z 19 września 2002 r. (III PZP 18/02, OSNP 2003/9/214).