Uchwalona zmiana jest powrotem do rozwiązania, które obowiązywało do 7 stycznia 2009 r. Wypłata emerytury podlegała wówczas zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta, jeżeli kontynuował on, bez rozwiązania stosunku pracy, zatrudnienie u pracodawcy, u którego był zatrudniony bezpośrednio przed nabyciem prawa do emerytury. Emeryt mógł podjąć zatrudnienie i jednocześnie pobierać świadczenie, pod warunkiem jednak, że stosunek pracy został rozwiązany przynajmniej na jeden dzień. W okresie od 8 stycznia 2009 r. do 31 grudnia 2010 r. pracownik nabywający prawo do emerytury nie musiał przerywać zatrudnienia, aby ZUS podjął wypłatę świadczenia emerytalnego.
Zmiana w przepisach
Od 1 stycznia 2011 r. weszły w życie kontrowersyjne przepisy, na mocy których nie tylko emeryci, którzy nabywają prawo do świadczenia po tej dacie, muszą przed uzyskaniem emerytury rozwiązać stosunek pracy z obecnym pracodawcą – jeżeli ZUS ma podjąć wypłatę świadczenia. Ta sama zasada dotyczy również emerytów, którzy pozostają w stosunku pracy, a emerytura jest im wypłacana zgodnie z zasadami obowiązującymi w okresie od stycznia 2009 r. do grudnia 2010 r. – a zatem bez konieczności uprzedniego rozwiązania stosunku pracy. Głównie z tego względu pojawiły się poważne wątpliwości co do konstytucyjności wprowadzonych przepisów.
Nowelizacja ustawy o emeryturach i rentach z FUS nie promuje aktywności zawodowej >>
Obecne rozwiązania, zgodnie z rządowym uzasadnieniem zmian, mają za zadanie zachęcać pracowników do opóźnienia decyzji o przejściu na emeryturę i kontynuowania zatrudnienia w macierzystym zakładzie pracy. Zmianę popierają pracodawcy, ponieważ po wejściu w życie nowych przepisów pracodawca ma możliwość zadecydowania, czy nadal chce zatrudniać osobę, która nabyła prawo do emerytury, czy też nie. Taką możliwość będzie dawało pracodawcy obligatoryjne rozwiązanie dotychczasowego stosunku pracy przed przejściem pracownika na emeryturę. Z kolei zawieszenie prawa do wypłaty świadczenia emerytalnego wygeneruje znaczne oszczędności w Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, który stale zmaga się z niedoborem środków na bieżące wypłaty.
Konsekwencje zmian
Wprowadzone regulacje, na mocy których wypłata emerytury zostanie wstrzymana, dotyczą wszystkich emerytów, którzy nie rozwiązali stosunku pracy zawartego przed uzyskaniem emerytury, a więc zarówno tych, którzy już przeszli na emeryturę, jak i tych, którzy prawo do emerytury uzyskają począwszy od 1 stycznia 2011 r.
Najniższe kwoty emerytury i renty >>
Emerytura nie będzie wypłacana do czasu rozwiązania stosunku pracy i zgłoszenia wniosku o podjęcie jej wypłaty
W zależności od tego, czy emerytura została uzyskana przed 1 stycznia 2011 r., czy już w 2011 r., różna jest jednak data, od której ZUS wstrzyma jej wypłatę, jeżeli pracujący emeryt nie rozwiąże stosunku pracy z obecnym pracodawcą. Nowe przepisy stosuje się również do emerytur przysługujących osobom pozostającym w stosunku pracy w:
- państwach członkowskich Unii Europejskiej,
- Islandii,
- Liechtensteinie,
- Norwegii,
- Szwajcarii
lub w państwach, z którymi Polskę łączą dwustronne umowy międzynarodowe w dziedzinie zabezpieczenia społecznego (z wyłączeniem osób wykonujących zatrudnienie w Australii, z którą umowa po stronie australijskiej obejmuje wyłącznie emerytury z tytułu zamieszkiwania w tym państwie).
Emerytura po 31 grudnia 2010 r.
Wobec osób, które nabyły prawo do emerytury po 31 grudnia 2010 r. i jednocześnie kontynuują zatrudnienie w ramach dotychczasowego stosunku pracy, ZUS w ogóle nie podejmie wypłaty świadczenia. Dotyczy to osób, które:
- wniosek o emeryturę złożyły po 31 grudnia 2010 r.;
- wniosek o emeryturę złożyły jeszcze w roku 2010, ale warunki wymagane do jej przyznania (np. osiągnięcie wymaganego wieku) spełniają dopiero po 31 grudnia 2010 r. (przykład 1).
Osoby, które rozwiążą dotychczasowy stosunek pracy, aby uzyskać wypłatę świadczenia, muszą wystąpić do ZUS z wnioskiem o podjęcie wypłaty emerytury. Warunkiem niezbędnym do uzyskania wypłaty emerytury jest dołączenie do wniosku świadectwa pracy albo zaświadczenia pracodawcy potwierdzających fakt rozwiązania stosunku pracy oraz datę, w której ono nastąpiło.
Od kiedy wypłata
Przepisy nakazują organowi rentowemu podjęcie wypłaty od miesiąca, w którym – przynajmniej przez jeden dzień – emeryt już nie pracuje w ramach tego samego zatrudnienia, co przed nabyciem emerytury, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zostanie do ZUS zgłoszony wniosek o podjęcie wypłaty. Osobom, które rozwiążą stosunek pracy z ostatnim dniem miesiąca, wypłata emerytury przysługuje od następnego miesiąca, nie wcześniej jednak niż od pierwszego dnia miesiąca, w którym zgłoszono wniosek w tej sprawie (przykład 2).
Odprawa emerytalna dla pracownika zwolnionego dyscyplinarnie >>
Z kolei osobom, które rozwiążą stosunek pracy w innym dniu niż ostatni dzień miesiąca, wypłata emerytury zostanie podjęta od miesiąca, w którym emeryt nie kontynuował już zatrudnienia, jednak nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłosi wniosek wraz z wymaganymi dokumentami (przykład 3).
Osobom, które wniosek o podjęcie wypłaty emerytury zgłoszą przed uprawomocnieniem się decyzji, a zatem w ciągu miesiąca od otrzymania decyzji o przyznaniu emerytury – wypłata emerytury przysługuje od miesiąca, w którym nie pozostawały w tym samym zatrudnieniu, co przed nabyciem emerytury (przykład 4).
Emerytura przed 1 stycznia 2011 r.
Osobom, które przeszły na emeryturę przed 1 stycznia 2011 r. i nadal wykonują zatrudnienie w ramach ostatniego stosunku pracy, wypłata emerytury zostanie wstrzymana od 1 października 2011 r.
W przypadku rozwiązania stosunku pracy po 30 września 2011 r. wypłata emerytury zostanie podjęta:
- od pierwszego dnia miesiąca, w którym został rozwiązany stosunek pracy – jeśli stosunek pracy został rozwiązany w innym dniu niż ostatni dzień miesiąca;
- od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym został rozwiązany stosunek pracy – jeśli stosunek pracy został rozwiązany z ostatnim dniem miesiąca, jednak nie wcześniej niż od miesiąca, w którym został zgłoszony wniosek o podjęcie wypłaty emerytury. Są to te same zasady, jakie obowiązują osoby, które prawo do emerytury nabyły od 1 stycznia 2011 r.
PRZYKŁAD 1: Rozwiązanie stosunku pracy w celu uzyskania wypłaty emerytury
Andrzej K. złożył wniosek o emeryturę 13 grudnia 2010 r. Jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę zawartej w 1997 r. i nadal kontynuuje zatrudnienie u tego samego pracodawcy. Wiek emerytalny (65 lat) ukończy 19 marca 2011 r. i od tej daty ZUS przyzna mu emeryturę. ZUS nie podejmie jednak wypłaty świadczenia emerytalnego do momentu, w którym Andrzej K. nie rozwiąże stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą i nie zgłosi wniosku o podjęcie przez ZUS wypłaty emerytury, dokumentując rozwiązanie stosunku pracy za pomocą świadectwa pracy lub zaświadczenia wystawionego przez byłego pracodawcę. Kwestia ponownego zatrudnienia Andrzeja K. pozostaje w gestii pracodawcy oraz ustaleń pomiędzy pracodawcą a emerytem, który to zatrudnienie miałby podjąć.
PRZYKŁAD 2: Rozwiązanie umowy w ostatnim dniu miesiąca
Anna S. nabyła prawo do emerytury od 8 stycznia 2011 r. Nadal jednak pracuje na rzecz tego samego pracodawcy, co przed przejściem na emeryturę, a więc ZUS, zgodnie z wprowadzonymi przepisami, nie wypłaca jej emerytury. Umowa o pracę zostanie rozwiązana 31 marca 2011 r. ZUS rozpocznie wypłatę emerytury od 1 kwietnia 2011 r., jeżeli wniosek o podjęcie wypłaty świadczenia, wraz z dokumentacją potwierdzającą ustanie stosunku pracy, zostanie złożony do ZUS w kwietniu 2011 r. Jeśli wniosek zostanie zgłoszony w maju, wówczas wypłata emerytury zostanie podjęta dopiero od 1 maja.
PRZYKŁAD 3: Wypłata emerytury od miesiąca wpływu wniosku
Beata K., która uzyskała emeryturę 14 lutego 2011 r., nadal pracuje u tego samego pracodawcy, co przed przejściem na emeryturę, a więc ZUS nie podjął wypłaty przyznanego jej świadczenia. Umowa o pracę pomiędzy zatrudnioną emerytką a jej pracodawcą zostanie rozwiązana od 15 maja 2011 r. ZUS podejmie wypłatę emerytury od 1 maja 2011 r., jeżeli wniosek o podjęcie wypłaty zostanie zgłoszony w maju. W razie późniejszego zgłoszenia wniosku wypłata emerytury zostanie podjęta od pierwszego dnia miesiąca, w którym wniosek ten został zgłoszony.
PRZYKŁAD 4: Wniosek o wypłatę w okresie uprawomocnienia się decyzji
Decyzją z 28 lutego 2011 r. ZUS przyznał Janowi L. emeryturę od 1 lutego 2011 r. Z dokumentów dołączonych do wniosku wynika, że Jan L. pracuje nadal w ramach tego samego stosunku pracy, w którym pozostawał przed nabyciem emerytury, a więc organ rentowy nie podjął wypłaty świadczenia. Jan L. rozwiązał stosunek pracy z dniem 20 lutego 2011 r., jednak świadectwo pracy wraz z wnioskiem złożył w ZUS dopiero 3 marca 2011 r. Wniosek został zgłoszony przed uprawomocnieniem się decyzji (w ciągu miesiąca od otrzymania decyzji przez emeryta), a więc ZUS podejmie wypłatę emerytury od 1 lutego 2011 r.
Podstawa prawna: