Skutkiem śmierci pracownika jest wygaśnięcie stosunku pracy. Pracodawca ma obowiązek rozliczenia się z praw majątkowych ze stosunku pracy zmarłego. Jak należy to zrobić?
- Na kogo przechodzą prawa majątkowe po śmierci pracownika
- Prawa majątkowe ze stosunku pracy
- Obowiązki pracodawcy
- Wejście praw majątkowych do spadku
- Wypłata odprawy pośmiertnej
Na kogo przechodzą prawa majątkowe po śmierci pracownika
Z dniem śmierci pracownika stosunek pracy wygasa. Następuje to z mocy prawa z upływem tego dnia, a nie o godzinie odnotowanej w akcie zgonu.
Po śmierci pracownika prawa majątkowe ze stosunku pracy przechodzą, w równych częściach, na:
małżonka oraz
inne osoby spełniające warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej w myśl przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Osobami spełniającymi warunki do uzyskania renty rodzinnej są:
dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione:
- do ukończenia 16 lat;
- do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia (jeżeli dziecko osiągnęło 25 lat życia, będąc na ostatnim roku studiów w szkole wyższej, prawo do renty rodzinnej przedłuża się do zakończenia tego roku studiów), albo
- bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy w okresach, o których wyżej mowa;
przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, z wyłączeniem dzieci przyjętych na wychowanie i utrzymanie w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka;
rodzice (także ojczym i macocha oraz osoby przysposabiające).
Prawa majątkowe ze stosunku pracy
W Kodeksie pracy brak jest definicji określającej, czym są prawa majątkowe. Przyjmuje się, że prawem majątkowym ze stosunku pracy jest prawo majątkowe ściśle z tym stosunkiem związane i bezpośrednio z niego wynikające. Zwykle do praw majątkowych zalicza się wszystkie niewypłacone zmarłemu pracownikowi należności.
Do praw majątkowych ze stosunku pracy można przykładowo zaliczyć:
zaległe i bieżące wynagrodzenie za pracę,
dodatki do wynagrodzenia,
niewypłacone świadczenia z tytułu podróży służbowej,
nagrody,
odprawę pieniężną,
ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop wypoczynkowy.
Obowiązki pracodawcy
Obowiązkiem pracodawcy jest ustalenie osób, na które powinny przejść prawa majątkowe należne po zmarłym.
Postępowanie pracodawcy przy wypłacaniu należności po zmarłym pracowniku:
Krok 1. Ustalenie osób uprawnionych do otrzymania należnych praw majątkowych po zmarłym pracowniku.
Krok 2. Weryfikacja uprawnień poszczególnych osób do praw majątkowych po zmarłym pracowniku. Uprawnieni powinny przedłożyć odpis skrócony aktu zgonu oraz dokumenty mówiące o ich statusie. W odniesieniu do małżonka niezbędny będzie odpis skrócony aktu małżeństwa, zaś w przypadku uczącego się dziecka - odpis skrócony aktu urodzenia oraz zaświadczenie z uczelni potwierdzające fakt studiowania.
Krok 3. Wypłata przysługujących należności wszystkim uprawnionym członkom rodziny zmarłego pracownika.
Wejście praw majątkowych do spadku
Jeżeli brak jest małżonka i innych osób uprawnionych do renty rodzinnej po zmarłym, niezrealizowane prawa majątkowe wchodzą do masy spadkowej i podlegają dziedziczeniu na zasadach określonych w Kodeksie cywilnym.
W takiej sytuacji pracodawca może je wypłacić jedynie spadkobiercom testamentowym lub ustawowym na podstawie prawomocnego orzeczenia sądowego o stwierdzeniu nabycia spadku.
Wypłata odprawy pośmiertnej
W związku ze śmiercią pracownika pracodawca zobowiązany jest do wypłaty rodzinie zmarłego odprawy pośmiertnej. Odprawa przysługuje małżonkowi oraz innym członkom rodziny zmarłego spełniającym warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej.
Wysokość odprawy pośmiertnej jest uzależniona od okresu zatrudnienia pracownika u danego pracodawcy i wynosi:
1-miesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 10 lat;
3-miesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 10 lat;
6-miesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 15 lat.
Odprawę dzieli się w częściach równych pomiędzy wszystkich uprawnionych członków rodziny. Jeżeli po zmarłym pracowniku pozostał tylko jeden członek rodziny uprawniony do otrzymania tego świadczenia, przysługuje mu odprawa w wysokości połowy wyliczonej kwoty odprawy.
Odprawa pośmiertna nie przysługuje, jeżeli pracodawca ubezpieczył pracownika na życie, a odszkodowanie wypłacone przez instytucję ubezpieczeniową jest nie niższe niż przysługująca odprawa pośmiertna. Jeżeli odszkodowanie jest niższe od odprawy pośmiertnej, pracodawca jest obowiązany wypłacić rodzinie kwotę stanowiącą różnicę między tymi świadczeniami.
Podstawa prawna:
art. 631, art. 93 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 2023 r. poz. 1465)
art. 67 – 71 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j.t. Dz.U. z 2023 r. poz. 1251 ze zm.)