Zmiana warunków umowy o pracę i czasowej powierzenie innej pracy
Umowa o pracę jest najpopularniejszym rodzajem nawiązania stosunku pracy. Zdarzają się przypadki, że w trakcie trwania umowy pracodawca chce zmienić warunki pracy, zawarte w dokumencie. Co wtedy? I jak wygląda sytuacja przy tymczasowym powierzeniu innej pracy? Odpowiedzi na pytania o zmianę warunków umowy o pracę i czasowe powierzenie innej pracy należy szukać w art. 42 Kodeksu pracy. Opisane są w nim procedury, których powinien dopełnić pracodawca i pracownik.
Wypowiedzenie zmieniające z art. 42 Kodeksu pracy
W art. 42 Kodeksu pracy czytamy, że wypowiedzenie warunków pracy lub płacy uważa się za dokonane, jeżeli pracownikowi zaproponowano na piśmie nowe warunki. W razie odmowy przyjęcia przez pracownika zaproponowanych warunków pracy lub płacy, wypowiedzenie zmieniające przekształca się w definitywne, a umowa o pracę rozwiązuje się z upływem okresu dokonanego wypowiedzenia.
Jeżeli pracownik przed upływem połowy okresu wypowiedzenia nie złoży oświadczenia o odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków, uważa się, że wyraził zgodę na te warunki. W takim przypadku, po upływie okresu wypowiedzenia stosunek pracy jest kontynuowany w oparciu o nowe warunki, zaproponowane przez pracodawcę.
Dokument pracodawcy wypowiadający warunki pracy lub płacy powinien zawierać pouczenie w tej sprawie. Jeżeli takie pouczenie nie znalazło się w piśmie, pracownik może do końca okresu wypowiedzenia złożyć oświadczenie o odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków. Zmiana warunków umowy o pracę może też nastąpić w trybie porozumienia stron.
W praktyce wygląda to tak, że jeżeli przyjmiemy taką sytuację, że pracodawca wręczył 30 kwietnia pracownikowi wypowiedzenie zmieniające, w którym zaproponował obniżenie wysokości wynagrodzenia za pracę z 4 000 zł do 3 000 zł, a pracownika obowiązuje miesięczny okres wypowiedzenia, to jeśli pracownik do 15 maja nie złoży oświadczenia, że nie zgadza się na obniżenie wynagrodzenia za pracę, po upływie okresu wypowiedzenia, tj. od 1 czerwca pracownikowi będzie przysługiwać wynagrodzenie w niższej wysokości. Odmowa przyjęcia nowych warunków płacy skutkuje rozwiązaniem umowy o pracę z dniem 31 maja. Gdyby pracodawca nie poinformował pracownika, że może on złożyć stosowne oświadczenie do upływu połowy okresu wypowiedzenia, pracownik miałby prawo podjąć decyzję o przyjęciu lub odrzuceniu propozycji pracodawcy do końca okresu wypowiedzenia, tj. do 31 maja.
Okres wypowiedzenia - od czego zależy jego długość?
Okres wypowiedzenia umowy o pracę jest uzależniony od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy. Dotyczy to zarówno umowy na czas nieokreślony, jak i określony. Okres ten wynosi odpowiednio:
- 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy,
- 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy,
- 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.
Do okresu zatrudnienia wlicza się w tym przypadku wszystkie okresy zatrudnienia u danego pracodawcy, bez względu na rodzaj umowy o pracę oraz ewentualne przerwy w zatrudnieniu.
Umowa o pracę może zawierać dłuższy okres wypowiedzenia niż ten zawarty w Kodeksie pracy.
Czasowe powierzenie innej pracy art. 42 § 4 Kodeksu pracy
W § 4 artykułu 42 Kodeksu pracy czytamy: wypowiedzenie dotychczasowych warunków pracy lub płacy nie jest wymagane w razie powierzenia pracownikowi, w przypadkach uzasadnionych potrzebami pracodawcy, innej pracy niż określona w umowie o pracę na okres nieprzekraczający 3 miesięcy w roku kalendarzowym, jeżeli nie powoduje to obniżenia wynagrodzenia i odpowiada kwalifikacjom pracownika.
Zgodnie z tym zapisem, w wyjątkowych przypadkach, pracodawca ma możliwość przeniesienia pracownika do innej pracy niż tej, określonej w umowie o pracę. W takiej sytuacji nie ma konieczności stosowania wypowiedzenia zmieniającego. Ważne, aby inna (tymczasowa) praca nie odbiegała znacząco od posiadanych kwalifikacji zawodowych pracownika. Nie może to być także praca, przy której kwalifikacje posiadane przez pracownika są niepotrzebne.
Aby wyjaśnić sens niektórych zawartych powyżej informacji, warto powołać się na dwa wyroki Sądu Najwyższego.
Pierwszy z nich (z dnia 5 lutego 1998 r. (I PKN 515/97)) odnosi się do pracy odpowiedniej do kwalifikacji. Czytamy w nim, m.in.: Pracą odpowiednią do kwalifikacji pracownika jest praca, która ich nie przekracza, ale też przy której te kwalifikacje znajdą zastosowanie, choć niekoniecznie w pełnym zakresie.
Drugi wyrok SN (z dnia 4 października 2000 r. (I PKN 61/00)) dotyczy pojęcia kwalifikacji. Czytamy w nim, m.in.: Pod pojęciem kwalifikacji, o jakich mowa w art. 42 § 4 kp, należy rozumieć nie tylko przygotowanie zawodowe pracownika, jego formalne wykształcenie, zdobyte doświadczenie zawodowe i potrzebne umiejętności, ale także właściwości psychofizyczne, predyspozycje psychiczne oraz zdolność do wykonywania powierzonych czynności z punktu widzenia zdrowia fizycznego. "Posiadanie kwalifikacji" to inaczej "nadawanie się do czegoś", co obejmuje także zdolność do wykonywania określonej pracy pod względem zdrowotnym.
Polecamy: Kodeks pracy 2021. Praktyczny komentarz z przykładami
Źródło:
Kodeks pracy – art. 42.
Państwowa Inspekcja Pracy „Prawo pracy”.