Świadczenia pracownicze – jak prawidłowo oskładkować i opodatkować

Rodzaj przychodu

Zasady oskładkowania

Zasady opodatkowania

1

2

3

Składniki wynagrodzenia

Nagrody jubileuszowe (gratyfikacje za staż pracy)

Warunkiem zwolnienia ze składek nagrody, którą pracownik otrzymuje z tytułu długiego stażu pracy, jest określenie w przepisach wewnątrzzakładowych, że nagroda ta przysługuje nie częściej niż co 5 lat.

Zgodnie z interpretacją przyjętą przez ZUS, podstawy wymiaru składek nie stanowi również nagroda jubileuszowa wypłacona:

● przed upływem 5 lat od nabycia prawa do poprzedniej nagrody, gdy w czasie 5-letniego okresu oczekiwania na następną nagrodę pracownik przedstawił dokumenty

potwierdzające zatrudnienie, które wcześniej nie zostało uwzględnione,

● gdy do nabycia prawa do nagrody z tytułu upływu kolejnych 5 lat brakuje mniej niż 12 miesięcy, licząc od dnia rozwiązania stosunku pracy, jeśli nastąpiło ono w związku z przejściem pracownika na emeryturę lub rentę inwalidzką w związku z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową albo na rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji lub rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy,

● pracownikowi zatrudnionemu w przemyśle wydobywczym, który jest członkiem drużyny ratowniczej (z wyjątkiem specjalistów), bez względu na częstotliwość faktycznej wypłaty takich nagród,

● pracownikowi, który uzyskał prawo do nagrody po upływie okresu krótszego niż 5 lat od nabycia prawa do poprzedniej nagrody ze względu na zmianę wewnętrznych przepisów regulujących zasady przyznawania tych nagród. W takiej sytuacji warunkiem jest, aby zarówno nowe, jak i stare przepisy przewidywały przyznawanie nagrody nie częściej niż co 5 lat oraz pracodawca – zmieniając te przepisy – nie działał w celu ominięcia prawa przez częstą zmianę przepisów dotyczących nagród jubileuszowych w celu wypłaty kwot wolnych od składek,

● pracownikowi, któremu do osiągnięcia kolejnego 5-lecia uprawniającego do nagrody jubileuszowej brakuje mniej niż 12 miesięcy, jeśli po rozwiązaniu stosunku pracy przechodzi on na świadczenie przedemerytalne.

Podlegają opodatkowaniu na ogólnych zasadach w pełnej wysokości, bez względu na częstotliwość ich wypłaty.

Składniki wynagrodzenia wypłacane za okres pobierania wynagrodzenia chorobowego i zasiłków z ubezpieczenia chorobowego

Aby składniki te były zwolnione ze składek ZUS, prawo do nich musi przysługiwać pracownikom na podstawie postanowień układów zbiorowych pracy lub przepisów o wynagradzaniu. Muszą być one wypłacane za okres pobierania wynagrodzenia chorobowego lub zasiłku z ubezpieczenia społecznego. Mogą to być takie przychody pracownika, jak np. opłacane w okresach niezdolności do pracy składki z tytułu umów grupowego ubezpieczenia na życie czy abonamenty medyczne, należne również za te okresy. Dotyczy to również innych składników wynagrodzenia wypłacanych w okresie pobierania zasiłków, np. dodatku stażowego.

Podlegają opodatkowaniu, jeżeli nie znajdują się w katalogu zwolnień przedmiotowych wskazanym w art. 21 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, np. abonamenty medyczne, dodatki funkcyjne.

Dodatki wypłacane przez pracodawców w celu uzupełnienia 70% lub 80% zasiłku chorobowego do 100% przychodu pracownika

Pracodawca może wprowadzić prawo do dodatku uzupełniającego zasiłek chorobowy wypłacony w wysokości 80% lub 70% podstawy wymiaru. Zwolnienie ze składek obejmuje dodatek uzupełniający w takiej wysokości, która łącznie z zasiłkiem chorobowym nie przekroczy kwoty odpowiadającej 100% przychodu (tj. kwoty, która stanowiłaby podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracownika, gdyby pracownik nie zachorował). Prawo do takiego dodatku powinno wynikać z układu zbiorowego pracy lub z przepisów o wynagradzaniu.

Zwolnienie tego rodzaju świadczeń ze składek ma odpowiednie zastosowanie do zleceniobiorców.

Podlegają opodatkowaniu na ogólnych zasadach, bez względu na wysokość.

Wartość świadczeń przyznanych przez pracodawcę na podnoszenie kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego pracownika

Ze składek na ubezpieczenia społeczne są zwolnione świadczenia przyznane przez pracodawcę na podnoszenie kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego pracowników na podstawie:

● art. 103¹–103⁶ Kodeksu pracy,

● pragmatyk zawodowych,

● uchylonego rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej oraz Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 12 października 1993 r. w sprawie zasad i warunków podnoszenia kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego dorosłych (Dz.U. Nr 103, poz. 472 ze zm.) – w odniesieniu do osób, które rozpoczęły podnoszenie kwalifikacji zawodowych przed 15 lipca 2010 r.

Wyłączeniu składkowemu nie podlegają:

● wynagrodzenie otrzymywane za czas urlopu szkoleniowego,

● wynagrodzenie za czas zwolnienia z części dnia pracy na czas niezbędny, aby punktualnie przybyć na obowiązkowe zajęcia oraz na czas ich trwania.

Zwolnienie z opodatkowania obejmuje wartość świadczeń przyznanych przez pracodawcę zgodnie z odrębnymi przepisami (w tym Kodeksu pracy), bez względu na wysokość tych świadczeń, na podnoszenie

kwalifikacji zawodowych, z wyjątkiem wynagrodzeń otrzymywanych za czas zwolnienia z całości lub części dnia pracy oraz za czas urlopu szkoleniowego. Zwolnienie nie ma zastosowania do osób wykonujących pracę na innej podstawie niż stosunek pracy.

Świadczenia rzeczowe i ekwiwalenty

Wartość świadczeń rzeczowych wynikających z przepisów o bhp i ekwiwalenty za te świadczenia

Wartość świadczeń rzeczowych oraz możliwość wypłaty z tego tytułu ekwiwalentów musi wynikać z przepisów o bhp, żeby były one zwolnione ze składek na ubezpieczenia społeczne. Zwolnienie ze składek ZUS dotyczy świadczeń, ekwiwalentów pieniężnych za pranie odzieży roboczej, używanie odzieży i obuwia własnego zamiast roboczego, wartość otrzymanych przez pracowników bonów, talonów, kuponów uprawniających do otrzymania na ich podstawie napojów bezalkoholowych, posiłków oraz artykułów spożywczych – w przypadku gdy pracodawca, mimo ciążącego na nim obowiązku wynikającego z przepisów o bhp, nie ma możliwości wydania pracownikom posiłków i napojów bezalkoholowych. Pracodawca ma również obowiązek zapewnić pracownikom odpowiednie urządzenia sanitarnohigieniczne oraz dostarczyć niezbędne środki higieny osobistej. Wartości tych świadczeń także nie należy uwzględniać w podstawie wymiaru składek.

Wyłączenie ma odpowiednie zastosowanie do zleceniobiorców.

Zwolnienie z opodatkowania obejmuje:

● świadczenia rzeczowe i ekwiwalenty za te świadczenia, przysługujące na podstawie przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy, jeżeli zasady ich przyznawania wynikają z odrębnych ustaw lub z przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw,

● świadczenia rzeczowe i ekwiwalenty za te świadczenia, wynikające z zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, w tym ze względu na szczególne warunki i charakter pełnionej służby, przysługujące osobom pozostającym w stosunku służbowym, przyznane na podstawie odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw.

Zwolnienie ma zastosowanie także do osób wykonujących pracę na innej podstawie niż stosunek pracy.

Ekwiwalenty pieniężne za użyte przy wykonywaniu pracy narzędzia, materiały lub sprzęt, będące własnością pracownika

Ekwiwalent, żeby był zwolniony ze składek ZUS, musi być wypłacony pracownikowi w formie pieniężnej. Nie może to być zwrot kosztów w innej formie (np. rzeczowej). Kwota ekwiwalentu powinna odpowiadać poniesionym przez pracownika wydatkom. Narzędzia, materiały lub sprzęt muszą stanowić własność pracownika i rzeczywiście być wykorzystywane przy pracy.

Zwolnienie z opodatkowania ekwiwalentu pieniężnego przysługuje, jeśli płatnik wykaże, że narzędzia, materiały lub sprzęt są własnością pracownika. Dowodem mogą być np. przedstawiona przez pracownika faktura zakupu czy rachunek. Dodatkowo pracodawca, a tym samym pracownik musi wykazać, że faktycznie wykorzystuje w pracy własne narzędzia, materiały lub sprzęt. Ponadto wysokość ekwiwalentu powinna być tak ustalona, aby odpowiadała realnej wartości zużycia narzędzi, materiałów lub sprzętu.

Zwolnienie z opodatkowania przysługuje wyłącznie pracownikom wykonującym pracę na podstawie stosunku pracy. Nie ma zastosowania m.in. do zleceniobiorców czy wykonawców umowy i dzieło.

Wartość ubioru służbowego (umundurowania), którego używanie należy do obowiązków pracownika, lub ekwiwalent pieniężny za ten ubiór

Wyłączenie ze składek ZUS ma zastosowanie w przypadkach, kiedy obowiązek używania ubioru służbowego wynika z obowiązujących przepisów prawa oraz sytuacji, gdy pracodawca wymaga od pracowników świadczenia pracy w określonym stroju. Strój służbowy powinien wyróżniać się od ubioru codziennego pracownika wyraźnym oznaczeniem identyfikującym go z pracodawcą (kolorystyka, logo firmy, trademark itp.).

Zwolnienie z opodatkowania przysługuje, jeżeli jednocześnie zostaną spełnione dwa warunki:

● używanie ubioru służbowego (umundurowania) wynika z obowiązków pracownika oraz

● ubiór ma charakter służbowy (uniemożliwia wykorzystywanie go do celów prywatnych, np. przez specyficzny krój czy logo).

 

Zwolnienie z opodatkowania nie ma zastosowania do osób wykonujących pracę na innej podstawie niż stosunek pracy, np. zleceniobiorców czy wykonawców umowy o dzieło.

Wartość finansowanych przez pracodawcę posiłków udostępnianych pracownikom do spożycia bez prawa do ekwiwalentu

Wyłączenie ze składek ZUS obejmuje kwoty do wysokości 190 zł miesięcznie. Wartość posiłków lub bonów przekraczająca ten próg podlega oskładkowaniu.

Zwolnienie ze składek wartości posiłków nie ma w tym przypadku związku z przepisami bhp. Dotyczy zarówno wartości udostępnionych posiłków, jak i wartości przekazanych pracownikom bonów obiadowych i żywieniowych, jeżeli mogą być one realizowane jedynie w placówkach gastronomicznych.

Zwolnienie z opodatkowania ma zastosowanie do świadczeń otrzymanych przez pracownika od pracodawcy, tj. bonów, talonów, kuponów lub innych dowodów uprawniających do uzyskania na ich podstawie posiłków, artykułów spożywczych lub napojów bezalkoholowych, w przypadku gdy pracodawca, mimo ciążącego na nim obowiązku wynikającego z przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy, nie ma możliwości wydania pracownikom posiłków, artykułów spożywczych lub napojów bezalkoholowych. Aby tego rodzaju świadczenie było zwolnione z podatku, obowiązek jego zapewnienia musi wynikać z przepisów bhp, a zatem powinien być zrealizowany przez:

● wydanie posiłków i napojów w naturze lub

● zapewnienie korzystania z takich posiłków w punktach gastronomicznych albo

● wydanie pracownikom produktów do samodzielnego przygotowania przez nich posiłków.

Zwolnienie nie ma zastosowania do osób wykonujących pracę na innej podstawie niż stosunek pracy, m.in. do zleceniobiorców czy wykonawców umowy o dzieło.

Zwrot kosztów używania przez pracowników na potrzeby pracodawcy pojazdów niebędących własnością pracodawcy

Oskładkowaniu nie podlega zwrot do wysokości określonej w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z 25 marca 2002 r. w sprawie warunków ustalania oraz sposobu dokonywania zwrotu kosztów używania do celów służbowych samochodów osobowych, motocykli i motorowerów niebędących własnością pracodawcy (Dz.U. Nr 27, poz. 271 ze zm.), a zatem do kwoty:

● miesięcznego ryczałtu pieniężnego albo

● ustalonej przy zastosowaniu stawek za 1 km przebiegu pojazdu, tzw. kilometrówki, jeżeli przebieg jest udokumentowany przez pracownika w ewidencji przebiegu pojazdu, prowadzonej przez niego według zasad określonych w przepisach o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Jeżeli pracodawca wypłaca pracownikowi wyższe kwoty, powinien opłacić składki na ubezpieczenia społeczne od różnicy między kwotami wypłaconymi a określonymi w ww. rozporządzeniu.

Zwolnienie z opodatkowania dotyczy jazd lokalnych i jest limitowane do wysokości miesięcznego ryczałtu pieniężnego albo do wysokości nieprzekraczającej kwoty ustalonej przy zastosowaniu stawek za 1 kilometr przebiegu pojazdu, określonych w odrębnych przepisach wydanych przez właściwego ministra, jeżeli przebieg pojazdu, z wyłączeniem wypłat ryczałtu pieniężnego, jest udokumentowany w ewidencji przebiegu pojazdu prowadzonej przez pracownika.

Aby możliwe było zastosowanie zwolnienia z podatku, musi istnieć, wynikający z przepisów, obowiązek ponoszenia przez pracodawcę kosztów z tytułu używania w jazdach lokalnych na potrzeby zakładu pracy pojazdów stanowiących własność pracownika. Brak takiego obowiązku powoduje opodatkowanie po stronie pracownika, nawet gdy ponoszone przez niego wydatki były w pełni uzasadnione i racjonalne z punktu widzenia pracodawcy, który na tej podstawie podjął decyzję o ich zwrocie pracownikowi.

Korzyści materialne – prawo do zakupu po cenach niższych niż detaliczne artykułów, przedmiotów lub usług oraz korzystania z bezpłatnych lub częściowo odpłatnych przejazdów środkami lokomocji

Ze składek na ubezpieczenia społeczne są zwolnione tylko te korzyści materialne, które są należne pracownikowi na mocy układu zbiorowego pracy, regulaminu wynagradzania lub przepisów o wynagradzaniu. Zwolnienie ze składek obejmuje m.in. wartość przekazywanych przez pracodawcę biletów okresowych na przejazdy środkami lokomocji.

W zwolnieniu tym mieszczą się również towary i usługi, które pracownik może zakupić po cenach niższych niż detaliczne. Zwolnienie ze składek w odniesieniu do niektórych artykułów, przedmiotów lub usług może być zastosowane, gdy:

● korzyści te polegają na uprawnieniu pracownika do zakupu po cenach niższych niż detaliczne – tzn. pracownik musi ponieść jakikolwiek koszt zakupu artykułów, przedmiotów lub usług,

● pracownikowi przysługuje ta korzyść na podstawie zapisów w układzie zbiorowym pracy, regulaminie wynagradzania lub w przepisach o wynagradzaniu.

Podlegają opodatkowaniu w części finansowanej przez pracodawcę, jeżeli nie znajdują się w katalogu zwolnień przedmiotowych wskazanym w art. 21 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zwolnienie z podatku przysługuje z tytułu zwrotu kosztów dojazdu pracownika do zakładu pracy, jeżeli obowiązek ponoszenia tych kosztów przez zakład pracy wynika wprost z przepisów innych ustaw, np. z ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych.

Diety

Diety i inne należności z tytułu podróży służbowej pracownika

Z podstawy wymiaru składek są wyłączone diety i inne należności z tytułu podróży służbowej pracownika – zarówno ze sfery budżetowej, jak i ze sfery prywatnej – do wysokości określonej w przepisach adresowanych do pracowników zatrudnionych w sferze budżetowej, określonych w rozporządzeniach Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej:

● na obszarze kraju (Dz.U. Nr 236, poz. 1990 ze zm.),

● poza granicami kraju (Dz.U. Nr 236, poz. 1991 ze zm.).

Pracodawcy spoza sfery budżetowej mają prawo uregulować wysokość oraz warunki ustalania należności z tytułu podróży służbowych w układzie zbiorowym

pracy, regulaminie wynagradzania lub w umowie o pracę.

Taki pracodawca może dowolnie uregulować zasady przyznawania należności pracownikom przebywającym w podróży służbowej, poza jednym zastrzeżeniem – nie może określić diety za dobę podróży służbowej (zarówno krajowej, jak i zagranicznej) w wysokości niższej niż kwota diety, jaka przysługuje pracownikowi sfery budżetowej z tytułu krajowej podróży służbowej (art. 77⁵ § 3 i § 4 Kodeksu pracy). Wyłączeniu składkowemu podlegają jednak kwoty tylko do wysokości wskazanej w ww. rozporządzeniach.

Zwolnienie z opodatkowania przysługuje pracownikowi do wysokości określonej w odrębnych ustawach lub w przepisach wydanych przez Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej, z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju. W przypadku osób niebędących pracownikami zwolnienie do wysokości określonej w odrębnych ustawach lub przepisach może mieć zastosowanie, jeżeli świadczenia (diety i inne należności) otrzymane za czas podróży nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów tych osób i zostały poniesione:

● w celu osiągnięcia przychodów lub

● w celu realizacji zadań organizacji i jednostek organizacyjnych działających na podstawie przepisów odrębnych ustaw, lub

● przez organy (urzędy) władzy lub administracji państwowej albo samorządowej oraz jednostki organizacyjne im podległe lub przez nie nadzorowane, lub

● przez osoby pełniące funkcje obywatelskie, o których mowa w art. 13 pkt 5 updof, w związku z wykonywaniem tych funkcji.

Zobowiązanie do zwrotu kosztów podróży osobom wykonującym pracę na innej podstawie niż stosunek pracy powinno dodatkowo wynikać z zawartej umowy, np. zlecenia, ponieważ nie ma przepisów, które gwarantowałyby otrzymanie takich świadczeń przez inne osoby niż pracownicy i zapewniały do nich prawo w sytuacji, gdy nieprzewidziano ich w umowie.

Świadczenia o charakterze socjalnym

Świadczenia finansowane ze środków przeznaczonych na cele socjalne w ramach zfśs

Świadczenia sfinansowane ze środków zfśs są wyłączone ze składek na ubezpieczenia społeczne pod warunkiem, że spełniają wymagania działalności socjalnej. Działalność socjalna to usługi świadczone przez pracodawców na rzecz:

● różnych form wypoczynku,

● działalności kulturalno-oświatowej,

● działalności sportowo-rekreacyjnej,

● opieki nad dziećmi w żłobkach, klubach dziecięcych, przedszkolach oraz innych formach wychowania przedszkolnego,

● udzielania pomocy materialnej – rzeczowej lub finansowej, a także zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe na warunkach określonych umową.

Świadczenia, do których płatnik stosuje wyłączenie, muszą być przyznane zgodnie z przepisami o zfśś, tzn. z zastosowaniem tzw. kryterium socjalnego – świadczenie powinno być uzależnione od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby, która z niego korzysta.

Świadczenia z zfśs przyznane wszystkim uprawnionym w jednakowej wysokości nie są zwolnione ze składek.

Zwolnienie z opodatkowania dotyczy przekazanych pracownikom świadczeń rzeczowych (z wyłączeniem bonów, talonów, kuponów i innych znaków uprawniających do ich wymiany na towary i usługi, które podlegają opodatkowaniu bez względu na

wysokość) i świadczeń pieniężnych do rocznej kwoty 380 zł. Warunkiem zwolnienia z podatku jest także, aby świadczenia zostały w całości sfinansowane ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych lub funduszy związków zawodowych.

Zwolnione z podatku niezależnie od wysokości są finansowane z funduszu socjalnego lub z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych dopłaty do wypoczynku dzieci i młodzieży do lat 18, zorganizowanego przez podmioty prowadzące działalność w tym zakresie, w formie wczasów, kolonii, obozów i zimowisk, w tym również połączonego z nauką pobytu na leczeniu sanatoryjnym, w placówkach leczniczo-sanatoryjnych, rehabilitacyjno-szkoleniowych i leczniczo-opiekuńczych, oraz przejazdów związanych z tym wypoczynkiem i pobytem na leczeniu.

Nieopodatkowane są także świadczenia otrzymane z zfśs związane z pobytem dzieci osób uprawnionych do tych świadczeń w żłobkach lub w klubach dziecięcych.

Świadczenia wypłacane z funduszu utworzonego na cele socjalno-bytowe u pracodawców, którzy nie tworzą zfśs

Aby niepłacenie składek ZUS było możliwe, świadczenia muszą być wypłacane z funduszu utworzonego na cele socjalno-bytowe, fundusz musi być utworzony na podstawie układu zbiorowego pracy, a wysokość świadczeń zwolnionych ze składek nie może rocznie przekraczać

kwoty odpisu podstawowego na zfśs. Część świadczenia wypłaconego ponad ten limit podlega składkom, nawet jeśli zostały spełnione pozostałe dwa warunki.

Podlegają opodatkowaniu na zasadach ogólnych, bez względu na wysokość.

Świadczenie urlopowe wypłacane na podstawie ustawy o zfśs

Ze składek jest zwolnione świadczenie urlopowe, jeśli:

● zostało wypłacone zgodnie z art. 3 ust. 4 ustawy o zfśs,

● kwota świadczenia nie przekracza w roku kwoty odpisu podstawowego na pracownika.

Świadczenie urlopowe mogą wypłacać jedynie pracodawcy zatrudniający (według stanu na 1 stycznia danego roku) mniej niż 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty, jeśli nie zdecydują się na utworzenie funduszu socjalnego (art. 3 ust. 4 ustawy o zfśs).

Podlega opodatkowaniu na zasadach ogólnych, bez względu na wysokość.

Zapomogi losowe w przypadku klęsk żywiołowych, indywidualnych zdarzeń losowych lub długotrwałej choroby

Zapomogi losowe w przypadku klęsk żywiołowych, indywidualnych zdarzeń losowych lub długotrwałej choroby są wyłączone z podstawy wymiaru składek bez ograniczenia kwotowego. Nie ma znaczenia, z jakiego źródła zostały sfinansowane. O wyłączeniu ze składek decyduje powód, z jakiego je przyznano. Zdarzenie losowe lub choroba mogą dotyczyć zarówno pracownika, jak i członka jego rodziny, np. dziecka. Zwolnienie ze składek ma odpowiednie zastosowanie do zleceniobiorców.

Zwolnienie z opodatkowania obejmuje zapomogi otrzymane w przypadku indywidualnych zdarzeń losowych, klęsk żywiołowych, długotrwałej choroby lub śmierci do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 2280 zł, inne niż:

● przyznane na podstawie przepisów o systemie oświaty oraz Prawo o szkolnictwie wyższym wsparcie materialne dla uczniów, studentów, uczestników studiów doktoranckich i osób uczestniczących w innych formach kształcenia, pochodzące z budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz ze środków własnych szkół i uczelni,

● świadczenia z pomocy społecznej.

 

 

Zwolnienie z ograniczeniem kwotowym dotyczy zarówno zapomogi przyznanej w formie pieniężnej, jak i niepieniężnej.

Ma zastosowanie zarówno do pracowników, jak i osób wykonujących pracę na innej podstawie niż stosunek pracy.

Wartość świadczeń ponoszonych przez pracodawcę z tytułu zakwaterowania pracowników

Świadczenie rzeczowe polegające na sfinansowaniu zakwaterowania jest przychodem podlegającym oskładkowaniu.

W podstawie wymiaru składek należy uwzględnić wartość pieniężną takiego świadczenia, ustaloną zgodnie z zasadami wskazanymi w § 3 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Wartość tę stanowi kwota ekwiwalentu pieniężnego za to świadczenie, określona w przepisach o wynagradzaniu. Jeżeli w zakładzie pracy takie przepisy nie funkcjonują lub nie wskazano w nich wysokości ekwiwalentu, wartość pieniężną świadczenia ustala się:

● dla lokali spółdzielczych typu lokatorskiego i własnościowego – w wysokości czynszu obowiązującego dla tego lokalu w danej spółdzielni mieszkaniowej,

● dla lokali komunalnych – w wysokości czynszu wyznaczonego dla tego lokalu przez gminę,

● dla lokali własnościowych (oprócz wyżej wymienionych) oraz dla domów stanowiących własność prywatną – w wysokości czynszu określonego według zasad i stawek dla mieszkań komunalnych na danym terenie, a w miastach – w danej dzielnicy,

● dla lokali w hotelach – w wysokości kosztu udokumentowanego rachunkami wystawionymi przez hotel.

Zwolnienie z opodatkowania przysługuje w kwocie do 500 zł miesięcznie, bez względu na rodzaj zakwaterowania. Ma zastosowanie do pracowników, których miejsce zamieszkania położone jest poza miejscowością, w której znajduje się zakład pracy, i pracownik nie korzysta z podwyższonych kosztów uzyskania przychodów.

Odprawy i odszkodowania

Odprawy pieniężne przysługujące w związku z przejściem na emeryturę lub rentę

Ze składek na ubezpieczenia społeczne zwolnione są wszystkie odprawy pieniężne przysługujące pracownikom w związku z przejściem na emeryturę lub rentę. Nie ma znaczenia ani liczba uzyskanych odpraw, ani ich wysokość, jak również data ich wypłaty. O zwolnieniu decyduje związek z przejściem na emeryturę lub rentę. Wyłączenie ma odpowiednie zastosowanie do zleceniobiorców (chociaż nie ma do nich zastosowania art. 92¹ § 1 k.p.).

Podlegają opodatkowaniu na zasadach ogólnych, bez względu na wysokość.

Odprawy, odszkodowania i rekompensaty wypłacane pracownikom w związku z rozwiązaniem lub wygaśnięciem stosunku pracy

Zwolnienie ze składek ZUS dotyczy świadczeń odszkodowawczych przysługujących pracownikom z tytułu:

● wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy, w tym z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę lub rozwiązania jej bez wypowiedzenia,

● skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,

● niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy.

Wyłączenie z podstawy wymiaru składek obejmuje wszystkie świadczenia przysługujące jednorazowo z ww. powodów. Zwolnienie ze składek obejmuje zarówno obligatoryjne świadczenia, które przysługują zwalnianemu pracownikowi na podstawie przepisów prawa, jak i świadczenia przysługujące na podstawie porozumienia zawartego z zakładem pracy. Warunkiem koniecznym do zwolnienia jest faktyczne rozwiązanie stosunku pracy.

Zwolnienie z podatku obejmuje otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub z przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw. Opodatkowaniu podlegają na zasadach ogólnych, bez względu na wysokość, m.in.:

● określone w prawie pracy odprawy i odszkodowania z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,

● odprawy pieniężne wypłacane na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,

● odszkodowania wynikające z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.

Zwolnione z podatku są odprawy pośmiertne (bez względu na wysokość), przyznane zarówno

pracownikom, jak i osobom wykonującym pracę na innej podstawie niż stosunek pracy, np. po zmarłym zleceniobiorcy czy wykonawcy dzieła, jak również wypłacone rodzinie zmarłego z zagranicy.

Zwolnienie z podatku dotyczy także świadczeń (innych niż odprawa pośmiertna przewidziana w przepisach Kodeksu pracy) otrzymanych na podstawie odrębnych przepisów, tj.:

● art. 33 ust. 3 ustawy z 17 grudnia 1974 r. o uposażeniu żołnierzy niezawodowych (zryczałtowany ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop),

● § 18 ust. 3 rozporządzenia Rady Ministrów z 30 grudnia 1981 r. w sprawie szczególnych przywilejów dla pracowników górnictwa – Karta górnika (dodatkowa odprawa pośmiertna) przez członków rodzin zmarłych pracowników oraz zmarłych emerytów lub rencistów, przy czym jest ono limitowane do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 2280 zł.

Odszkodowania wypłacone byłym pracownikom na podstawie umowy o zakazie konkurencji

Odszkodowanie wypłacane byłym pracownikom z tytułu umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy nie stanowi podstawy do oskładkowania. Zwolnienie nie dotyczy natomiast odszkodowania (wynagrodzenia) przyznanego za powstrzymywanie się od działań konkurencyjnych

w okresie zatrudnienia i wypłacanego w czasie trwania stosunku pracy.

Zleceniobiorca nie może być stroną umowy o zakazie konkurencji, o której mowa w art. 1012 Kodeksu pracy. Tym samym to wyłączenie ze składek nie ma zastosowania do zleceniobiorców.

Podlegają opodatkowaniu na zasadach ogólnych, w pełnej wysokości.

Odszkodowania za utratę lub uszkodzenie w związku z wypadkiem przy pracy przedmiotów osobistego użytku oraz przedmiotów niezbędnych do wykonywania pracy

Wyłączenie ze składek ZUS obejmuje świadczenia przysługujące pracownikowi od pracodawcy na podstawie art. 237¹ § 2 Kodeksu pracy. Składek nie odprowadza zatem jedynie od odszkodowania za utratę lub uszkodzenie przedmiotów osobistego użytku oraz przedmiotów niezbędnych do wykonywania pracy (z wyjątkiem samochodów i wartości pieniężnych). Przedmiotami osobistego użytku są przedmioty będące własnością pracownika, prywatne, choć nie muszą być one niezbędne dla pracownika czy do wykonania przez niego pracy.

Podlegają opodatkowaniu na ogólnych zasadach, w pełnej wysokości, bez względu na to, czy dotyczą pracownika czy osoby wykonującej pracę na innej podstawie niż stosunek pracy.