Jak opłacać składki na FGŚP po 5 września 2017 r.

Weszły bowiem w życie przepisy zmieniające m.in. definicję pracownika w rozumieniu ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy. W efekcie tej zmiany członkowie rodziny pracodawcy zostali również objęci ochroną roszczeń pracowniczych.

Powyższe zmiany wprowadziła ustawa z 20 lipca 2017 r. o zmianie ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2017 r. poz. 1557), która weszła w życie 5 września 2017 r.

Polecamy książkę: Kodeks pracy 2018. Praktyczny komentarz z przykładami

Zmiana definicji "pracownika"

Składki na FGŚP opłacane są za pracowników. Definicję pracownika reguluje w tym zakresie ustawa o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy i jest to definicja inna, niż wynika z przepisów Kodeksu pracy. Po znowelizowaniu przepisów od 5 września 2017 r., za pracownika, w rozumieniu ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, uważa się osobę fizyczną, która zgodnie z przepisami polskiego prawa:

• pozostaje w stosunku pracy,
• jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę nakładczą,
• wykonuje pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia,
• wykonuje pracę zarobkową na podstawie innej niż stosunek pracy na rzecz pracodawcy będącego rolniczą spółdzielnią produkcyjną, spółdzielnią kółek rolniczych lub inną spółdzielnią zajmującą się produkcją rolną,

- jeżeli z tego tytułu podlega obowiązkowi ubezpieczeń emerytalnego i rentowych.

Jedynie zatrudnienie osoby jako pomocy domowej nie nadaje jej statusu pracownika w rozumieniu omawianej ustawy.

W stanie prawnym obowiązującym do 4 września 2017 r. z definicji pracownika ustawa o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy wyłączała:

• małżonka pracodawcy,
• dzieci własne,
• dzieci drugiego małżonka i
• dzieci przysposobione,
• rodziców,
• macochę i ojczyma oraz
• osoby przysposabiające, a także
• rodzeństwo,
• wnuków,
• dziadków,
• zięciów i synowe,
• bratowe, szwagierki i szwagrów oraz
• osoby wykonujące pracę zarobkową w gospodarstwie domowym.

Tym samym za wymienione osoby spokrewnione lub spowinowacone z pracodawcą nie było obowiązku opłacania składek na FGŚP.

Od 5 września 2017 r. członkowie rodziny również zostali wciągnięci do systemu ochrony roszczeń pracowniczych, co pociąga za sobą konieczność wnoszenia składek na FGŚP.

Warto przypomnieć, że składki na FGŚP opłacają wyłącznie ci płatnicy składek, którzy są pracodawcami, a za takich powołana ustawa uważa:

• przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą wyłącznie na terytorium RP,
• przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą również na terytorium innych państw członkowskich UE lub Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym w odniesieniu do działalności prowadzonej na terytorium RP,
• oddziały banków zagranicznych,
• oddziały instytucji kredytowych,
• oddziały zagranicznych zakładów ubezpieczeń,
• oddziały lub przedstawicielstwa przedsiębiorców zagranicznych

- jeśli jednocześnie zatrudniają, zgodnie z przepisami polskiego prawa, co najmniej jedną osobę fizyczną w związku z prowadzoną na terenie RP działalnością gospodarczą lub działalnością przedstawicielstwa.

Składka na FGŚP za wrzesień 2017 r.

Składkę na FGŚP w wysokości 0,10% nalicza się od kwoty stanowiącej za dany miesiąc podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, ale bez stosowania tzw. limitu 30-krotności (rocznego ograniczenia podstawy wymiaru tych składek). Przy czym składki te są należne wyłącznie za okres trwania obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnych i rentowych.

Za ubezpieczonych takich jak pracownicy, zleceniobiorcy, składki społeczne, a tym samym również na FGŚP za każdy miesiąc, są potrącane od przychodów w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, uzyskanych (lub postawionych do dyspozycji) w tym miesiącu - od pierwszego do ostatniego dnia. Oznacza to, że pierwsze składki za krewnych na omawiany fundusz należy zapłacić już za wrzesień, od przychodu osiągniętego we wrześniu, nawet jeśli przysługuje za wcześniejsze okresy (np. za sierpień). Składki finansuje w całości z własnych środków płatnik będący pracodawcą.

Przedsiębiorca zatrudnia na umowę o pracę córkę, która prowadzi już odrębne gospodarstwo domowe. Jest pracownikiem w rozumieniu ustawy o ochronie roszczeń oraz ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. W firmie obowiązuje termin wypłat wynagrodzeń przypadający na 10. dzień miesiąca za miesiąc poprzedni. Wynagrodzenie za sierpień zostało wypłacone 8 września (10. dzień to niedziela). Składka na FGŚP za córkę za wrzesień, jest już obowiązkowa.

Składki za pracowników zgłoszonych jako "osoby współpracujące"

Nie zawsze rodzaj zawartej umowy między stronami przesądza o tytule do ubezpieczeń. Przykładem jest tu sytuacja małżonka przedsiębiorcy, zatrudnionego przez niego na umowę o pracę. W świetle przepisów prawa pracy zatrudnianie członków rodziny jest jak najbardziej dopuszczalne. Taka osoba podlega rygorom Kodeksu pracy na ogólnych zasadach, a dochód w ujęciu podatkowym kwalifikowany jest jako pochodzący ze stosunku pracy.

Osoba taka jest jednak traktowana odmiennie w świetle przepisów ubezpieczeniowych. Do ubezpieczeń społecznych oraz zdrowotnego - jeśli spełnia warunki dla "osoby współpracującej" - nie może być zgłoszona jako pracownik, lecz właśnie jako osoba współpracująca z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność.

Jak wynika z definicji (art. 8 ust. 2 oraz ust. 11 ustawy systemowej) za osobę współpracującą uważa się bowiem:

• małżonka,
• dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione,
• rodziców,
• macochę i ojczyma oraz
• osoby przysposabiające

- jeżeli pozostają z przedsiębiorcą we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu tej działalności (nie dotyczy to osób, z którymi została zawarta umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego).

A zatem ww. osoby spokrewnione i spowinowacone, pozostające z płatnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym (mimo posiadania statusu "pracownika" w rozumieniu Kodeksu pracy), podlegają obowiązkowi ubezpieczeń jako osoby współpracujące. A to oznacza, że podstawą wymiaru składek społecznych nie jest u nich faktyczny przychód ze stosunku pracy, lecz podstawa obowiązująca dla osób prowadzących pozarolniczą działalność. Jest to zadeklarowana kwota, ale nie niższa niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, ogłoszonego na dany rok kalendarzowy (minimalna podstawa w 2017 r. - 2 557,80 zł).

Powstały więc dwie wątpliwości:

1. czy od 5 września 2017 r. składki na FGŚP będą należne również za osoby co prawda zatrudnione jako pracownicy, ale w świetle przepisów ZUS będące osobami współpracującymi,
2. a jeśli tak, to czy za wrzesień będzie możliwe opłacenie składki od podstawy pomniejszonej proporcjonalnie, tj. ustalonej za okres od 5 do 30 września, a więc od dnia wejścia w życie nowelizacji ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych.

W związku z wątpliwościami co do obowiązku opłacania składki na FGŚP za osoby współpracujące, zatrudnione na podstawie umowy o pracę, wystąpiliśmy do ZUS o zajęcie stanowiska w sprawie.

Podstawa prawna:

• art. 1, art. 9 ustawy z 20 lipca 2017 r. o zmianie ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2017 r. poz. 1557),

• art. 8 ust. 2, ust. 11, art. 18 ust. 1, 3, 8 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 963; ost. zm. Dz.U. z 2017 r. poz. 1543),

• art. 2, art. 9, art. 10, art. 28 ustawy z 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 1256; ost. zm. Dz.U. z 2017 r. poz. 1557).