Rezygnacja z tworzenia zfśs i wypłaty świadczenia urlopowego

Pracodawcy spoza sektora budżetowego mogą zrezygnować zarówno z tworzenia zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, jak i wypłaty pracownikom świadczenia urlopowego. Pracodawcy zatrudniający co najmniej 50 pracowników, objętych układem zbiorowym pracy, postanowienia w sprawie nietworzenia zfśs i niewypłacania świadczenia urlopowego zawierają w tym układzie. Jeżeli pracownicy nie są objęci układem zbiorowym pracy, wówczas postanowienia w tej sprawie pracodawcy zawierają w regulaminie wynagradzania.

Pracodawcy prowadzący działalność w formie jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych obligatoryjnie tworzą zakładowy fundusz świadczeń socjalnych (dalej: zfśs), bez względu na liczbę zatrudnianych pracowników (art. 3 ust. 2 ustawy o zfśs). Oznacza to, że nie mogą oni zrezygnować z tworzenia tego funduszu.

Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych obowiązkowo tworzą pracodawcy prowadzący działalność w formie jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych.

Możliwość rezygnacji z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych mają natomiast pracodawcy spoza sektora finansów publicznych. Zasadą jest, że tworzą oni fundusz, jeżeli zatrudniają według stanu na dzień 1 stycznia danego roku co najmniej 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty. Przy czym pracodawcy zatrudniający co najmniej 20 i mniej niż 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty, tworzą zfśs na wniosek zakładowej organizacji związkowej (art. 3 ust. 1 i 1c ustawy o zfśs).

Polecamy: Monitor Prawa Pracy i Ubezpieczeń – prenumerata

Pracodawcy zatrudniający co najmniej 50 pracowników

Procedura rezygnacji z tworzenia zakładowego funduszu świadczeń socjalnych zależy od tego, czy pracodawca jest objęty układem zbiorowym pracy, czy nie.

● Pracodawcy objęci układem zbiorowym pracy

Rezygnacja z tworzenia zfśs u pracodawcy objętego układem zbiorowym pracy wymaga zmiany układu zbiorowego pracy i wprowadzenia do niego postanowienia o likwidacji tego funduszu.

Pracodawca powinien pamiętać, że zmiana układu zbiorowego pracy wymaga akceptacji wszystkich zakładowych organizacji związkowych - zarówno tych, które ten układ podpisały, jak i tych, które do niego przystąpiły (art. 241⁹ Kodeksu pracy). Zmian w układzie dokonuje się w protokole dodatkowym, który po jego zarejestrowaniu w odpowiednim rejestrze układów staje się częścią zawartego wcześniej układu.

Zmiany wprowadzone do układu zbiorowego wchodzą w życie w dniu ustalonym przez strony, jednak nie wcześniej niż z dniem ich zarejestrowania.

● Pracodawcy nieobjęci układem zbiorowym pracy

Rezygnacja z tworzenia zfśs u pracodawców nieobjętych układem zbiorowym pracy wymaga zmiany regulaminu wynagradzania (art. 3 ust. 3b ustawy o zfss). To z kolei wymaga uzgodnień z zakładową organizacją związkową. Jeżeli u pracodawcy nie działają związki zawodowe, wówczas niezbędne jest uzgodnienie zmian regulaminu z pracownikiem wybranym przez załogę w celu reprezentowania jej interesów (art. 4 ust. 3 ustawy o zfśs). Zmiany w regulaminie wchodzą w życie w ciągu 2 tygodni od podania ich do wiadomości pracowników w sposób przyjęty u danego pracodawcy (zwykle jest to np. zamieszczenie w firmowym intranecie, wywieszenie ogłoszenia na tablicy lub wręczenie każdemu pracownikowi osobnego pisma).

Brak zgody związków zawodowych bądź przedstawiciela pracowników powoduje, że nie można wprowadzić postanowień o nieutworzeniu zfśs.

Pracodawcy zatrudniający mniej niż 50 pracowników

Pracodawca zatrudniający mniej niż 50 pracowników (według stanu na 1 stycznia danego roku w przeliczeniu na pełne etaty) nie musi tworzyć zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Pracodawca taki, nieobjęty układem zbiorowym pracy oraz niezobowiązany do wydania regulaminu wynagradzania, nie ma sformalizowanego trybu rezygnacji z tworzenia funduszu. Decyzję w sprawie nieutworzenia zfśs podejmuje samodzielnie. Przepisy wymagają jedynie, aby informacja o nieutworzeniu funduszu została przekazana pracownikom do 31 stycznia danego roku.

Rezygnacja z tworzenia zfśs jest możliwa także u pracodawcy zatrudniającego co najmniej 20 pracowników i mniej niż 50 pracowników (czyli od 20 do 49 pełnych etatów według stanu na 1 stycznia danego roku), u którego fundusz powstał na wniosek zakładowej organizacji związkowej. W przypadku tych pracodawców postanowienia o nieutworzeniu zfśs zawiera regulamin wynagradzania. Na wniosek związkowców taki regulamin tworzą pracodawcy zatrudniający co najmniej 20 pracowników i mniej niż 50 pracowników (pracowników, a nie etatów, jak w przypadku zfśs).

Wzór informacji o rezygnacji z działalności socjalnej

Świadczenie urlopowe

Świadczenie urlopowe mogą wypłacać pracodawcy spoza sektora finansów publicznych, zatrudniający mniej niż 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty według stanu na 1 stycznia danego roku (art. 3 ust. 3 ustawy o zfśs).

Pracodawcy nieobjęci układem zbiorowym pracy oraz niezobowiązani do wydania regulaminu wynagradzania, informacje w sprawie niewypłacania świadczenia urlopowego przekazują pracownikom w pierwszym miesiącu danego roku kalendarzowego, w sposób przyjęty u danego pracodawcy (np. na tablicy ogłoszeń). Z kolei pracodawcy objęci układem zbiorowym pracy lub zobowiązani do wydania regulaminu wynagradzania informację w sprawie niewypłacania świadczenia urlopowego zamieszczają w tych dokumentach (art. 3 ust. 3b ustawy o zfśs).

Informacja tylko na dany rok

Informacja w sprawie nietworzenia zakładowego funduszu świadczeń socjalnych i niewypłacania świadczenia urlopowego jest wiążąca tylko w danym roku. Jeżeli pracodawca będzie chciał zrezygnować z tworzenia zfśs i wypłaty świadczenia urlopowego w kolejnych latach, w każdym roku musi ponownie przekazywać pracownikom stosowną informację w terminie do 31 stycznia danego roku.

Należy podkreślić, że mimo rezygnacji z tworzenia zfśs niewykorzystane środki znajdujące się na koncie funduszu mogą zostać wykorzystane jedynie na cele socjalne (art. 8 ustawy o zfśs). Pracodawca nie może wykorzystać ich na inne cele.

Podstawa prawna:

● art. 3, art. 4, art. 8 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 1316; ost. zm. Dz.U. z 2018 r. poz. 1669),

● art. 77², art. 241²-241⁷ ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 917; ost. zm. Dz.U. z 2018 r. poz. 1629).