Zgodnie z ustawą o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych wyróżnia się trzy stopnie niepełnosprawności: znaczny, umiarkowany i lekki stopień niepełnosprawności. Kiedyś używało się określeń I,II i III grupa inwalidzka.
- Lekki stopień niepełnosprawności
- Umiarkowany stopień niepełnosprawności
- Znaczny stopień niepełnosprawności
- Co daje II stopień niepełnosprawności w 2025 r.?
Niepełnosprawność (zgodnie z ustawą o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych) definiowana jest jako trwała lub okresowa niezdolność do wypełniania ról społecznych z powodu stałego lub długotrwałego naruszania sprawności organizmu, w szczególności powodująca niezdolność do pracy. Stopień niepełnosprawności orzekany jest na czas określony lub na stałe.
Lekki stopień niepełnosprawności
Do lekkiego stopnia niepełnosprawności zaliczane się osoby o naruszonej sprawności organizmu:
- która powoduje w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy, w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną
- mające ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne.
Wystarczy, że będzie spełniona jedna z powyższych przesłanek, by uzyskać lekki stopień niepełnosprawności.
Umiarkowany stopień niepełnosprawności
Do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zaliczane są osoby z:
- naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub
- naruszoną sprawnością organizmu, wymagające czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych.
Wystarczy, że będzie spełniona jedna z powyższych przesłanek, by uzyskać umiarkowany stopień niepełnosprawności. Zaliczenie do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności nie oznacza wykluczenia możliwości zatrudnienia tej osoby u pracodawcy niezapewniającego warunków pracy chronionej, w przypadkach:
- przystosowania przez pracodawcę stanowiska pracy do potrzeb osoby niepełnosprawnej;
- wykonywania pracy zdalnej.
Znaczny stopień niepełnosprawności
Do znacznego stopnia niepełnosprawności zaliczane są osoby, które mają naruszoną sprawność organizmu, są niezdolne do pracy albo zdolne do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej. Osoby te, w celu pełnienia ról społecznych, wymagają stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji. Zaliczenie do znacznego stopnia niepełnosprawności nie oznacza wykluczenia możliwości zatrudnienia tej osoby u pracodawcy niezapewniającego warunków pracy chronionej, w przypadkach:
- przystosowania przez pracodawcę stanowiska pracy do potrzeb osoby niepełnosprawnej;
- wykonywania pracy zdalnej.
Co daje II stopień niepełnosprawności w 2025 r.?
Ustalenie któregokolwiek z powyższych stopni niepełnosprawności jest podstawą do przyznania różnych ulg, dofinansowań, czy uprawnień. W ramach programu "Aktywny samorząd" w 2025 r. osoby z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności mogą liczyć na:
- pomoc w zakupie i montażu oprzyrządowania samochodu
Pomoc jest adresowana do osób z orzeczeniem o niepełnosprawności (do 16 roku życia) lub osób ze znacznym albo umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, z dysfunkcją narządu ruchu, a także do do osób ze znacznym albo umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, z dysfunkcją narządu słuchu - pomoc w uzyskaniu prawa jazdy
Pomoc jest adresowana do osób ze znacznym albo umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, z dysfunkcją narządu ruchu lub z dysfunkcją narządu słuchu, w stopniu wymagającym korzystania z usług tłumacza języka migowego. - pomoc w zakupie sprzętu elektronicznego lub jego elementów oraz oprogramowania
Do 10 500 zł z PFRON na zakup laptopa w 2025 r. - pomoc w utrzymaniu sprawności technicznej posiadanego sprzętu elektronicznego
Pomoc jest adresowana do osób z orzeczeniem o niepełnosprawności (do 16 roku życia) lub osób ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności - pomoc w zakupie wózka inwalidzkiego o napędzie elektrycznym
Pomoc jest adresowana do osób z orzeczeniem o niepełnosprawności (do 16 roku życia) lub osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności i dysfunkcją uniemożliwiającą samodzielne poruszanie się za pomocą wózka inwalidzkiego o napędzie ręcznym - pomoc w utrzymaniu sprawności technicznej posiadanego skutera lub wózka inwalidzkiego o napędzie elektrycznym
Pomoc jest adresowana do osób z orzeczeniem o niepełnosprawności (do 16 roku życia) lub osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności, - pomoc w zakupie i w utrzymaniu sprawności technicznej protezy kończyny, w której zastosowano nowoczesne rozwiązania techniczne, tj. protezy co najmniej na III poziomie jakości
Pomoc adresowana jest do osób ze stopniem niepełnosprawności, - pomoc w zakupie skutera inwalidzkiego o napędzie elektrycznym lub oprzyrządowania elektrycznego do wózka ręcznego
Pomoc adresowana jest do osób z orzeczeniem o niepełnosprawności (do 16 roku życia) lub osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności, z dysfunkcją narządu ruchu powodującą problemy w samodzielnym przemieszczaniu się i posiadających zgodę lekarza specjalisty na użytkowanie przedmiotu dofinansowania, - pomoc w utrzymaniu aktywności zawodowej poprzez zapewnienie opieki dla osoby zależnej
Pomoc adresowana jest do osób ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, którzy są przedstawicielem ustawowym lub opiekunem prawnym dziecka. Więcej na ten temat można przeczytać: Prawie 350 zł na dziecko z PFRON od 1 marca 2025 r. - pomoc w kontynuowaniu rehabilitacji w formie wentylacji domowej
Wnioski w ramach dofinansowań z programu „Aktywny samorząd” będzie można składać od 1 marca 2025 r. Budżet programu wynosi 275,8 mln zł.
Osoby o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, w przypadku posiadania prawa do zasiłku rodzinnego, mogą wystąpić o dodatki do zasiłku rodzinnego związane z niepełnosprawnością. Więcej o dodatkach do zasiłku rodzinnego można znaleźć w poniższym artykule.
Przysługuje im także szereg uprawnień w przypadku zarejestrowania się jako osoba poszukująca pracy w powiatowym urzędzie pracy (PUP). Chodzi m.in o szkolenia, staże, prace interwencyjne, bon na zasiedlenie, bon szkoleniowy, czy też bon stażowy.
Warto także sprawdzić, czy osoba posiadająca umiarkowany stopień niepełnosprawności posiada uprawnienia do pobierania zasiłku pielęgnacyjnego lub dodatku pielęgnacyjnego. Szczegółowe informacje można znaleźć tu: Ponadto, osoby z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności mogą wystąpić o zasiłek okresowy. Należy jednak pamiętać, że jest on przyznawany po spełnieniu kryterium dochodowego, które w 2025 r. wynosi 1010 zł dla osoby samotnej lub 823 zł na osobę w rodzinie.
W przypadku niezdolności do pracy, mogą także ubiegać się o przyznanie renty. Od 1 marca 2024 r. renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy wynosi 1780,96 zł, a renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy wynosi 1335,72 zł. 1 marca 2025 r. ich wysokość ulegnie zmianie. 12 lutego resort rodziny opublikował wskaźnik waloryzacji emerytur i rent, który wynosi 105,5 proc. Oznacza to, że renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy od 1 marca 2025 r. wynosić będzie 1 878,91 zł , a renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy wynosić będzie 1 409,18 zł.
Osoby z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności mogą także liczyć na dofinansowania do zatrudniania w wysokości od 1550 zł do 2 585 zł z PFRON. Więcej na ten temat można przeczytać w art. 1550 zł dofinansowania do zatrudnienia osób niepełnosprawnych z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności. Trzeba wypełnić Wn-D i dołączyć INF-D-P.
Jak już jesteśmy przy uprawnieniach osób niepełnosprawnych, Warto także pamiętać o tym, że czas pracy osób o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo. Przysługuje jej także prawo do dodatkowej 15 minutowej przerwy w pracy na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek. Osoby legitymujące się umiarkowanym stopniem niepełnosprawności mają także prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego w wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym. To nie jedyne uprawnienia związane z posiadanym stopniem niepełnosprawności. Więcej na ten temat można przeczytać w artykule Umiarkowany stopień niepełnosprawności - co się należy? [LISTA 2025]. Czas pracy osób niepełnosprawnych nie może przekraczać 8 godzin na dobę oraz 40 godzin w tygodniu. W przypadku osób zaliczonych do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, czas pracy nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo.
Osoby niepełnosprawne nie mogą być zatrudnione w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych.
Osoby niepełnosprawne mogą także ubiegać się o dofinansowania ze środków PFRON do uczestnictwa w turnusach rehabilitacyjnych, w przypadku, gdy przeciętny miesięczny dochód, w rozumieniu przepisów o świadczeniach rodzinnych, podzielony przez liczbę osób we wspólnym gospodarstwie domowym, obliczony za kwartał poprzedzający miesiąc złożenia wniosku, nie przekracza kwoty:
- 50 proc. przeciętnego wynagrodzenia na osobę we wspólnym gospodarstwie domowym;
- 65 proc. przeciętnego wynagrodzenia w przypadku osoby samotnej.
Osoby wybierające się na turnus rehabilitacyjny, mają prawo do zwolnienia z pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia w wymiarze 21 dni roboczych właśnie w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym, nie częściej niż raz w roku. Mają także prawo do zwolnienia w celu wykonania badań specjalistycznych, zabiegów leczniczych lub usprawniających, a także w celu uzyskania zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy, jeżeli czynności te nie mogą być wykonane poza godzinami pracy.
Osoby z umiarkowanym i znacznym stopniem niepełnosprawności mogą otrzymać także kartę parkingową. Osoby zaliczone do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności mogą ja otrzymać w przypadku, gdy mają zarówno ograniczone możliwości samodzielnego poruszania się oraz przyczynę niepełnosprawności oznaczoną symbolem:
- 04-O (choroby narządu wzroku)
- 05-R (upośledzenie narządu ruchu)
- 10-N (choroba neurologiczna)
- 07-S (choroby układu oddechowego i krążenia). Wniosek o wydanie karty parkingowej należy złożyć do przewodniczącego Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności.
Wniosek o wydanie karty parkingowej można złożyć w dowolnym powiatowym lub miejskim zespole do spraw orzekania o niepełnosprawności. Karta wydawana jest na taki sam czas, na który przyznane jest orzeczenie o niepełnosprawności, jednakże nie może być wydana na czas dłuższy niż 5 lat.
Osoby niepełnosprawne mogą także liczyć na ulgi na przejazdy środkami transportu publicznego. W niektórych miejscowościach nawet mogą mieć bezpłatne przejazdy. Kwestię ulgowych przejazdów reguluje Ustawa z 20 czerwca 1992 r. o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego. Osoby uprawnione do ulgowych przejazdów są m.in. wymienione w art. 4 powyższej ustawy.